Διόλου κολακευτική είναι η ακριβής μεταφορά του ονόματός της στα ελληνικά από την αλβανική απ’ όπου υιοθετήθηκε και καθιερώθηκε η συνοικία στα βορειοανατολικά ριζά της Ακρόπολης. Στην καθομιλουμένη των γειτόνων «νονών» της, «πλάκα» σημαίνει ηλικιωμένη / πολυκαιρισμένη / γριά! Αλλά η πλούσια ελληνική γλώσσα έδωσε στον γοητευτικότερο οικισμό της Αθήνας το ευγενές «παλιά πόλη», κι ας πρόκειται όντως για συνοικία που όχι μόνον επικυρώνει τον όγκο των ετών της, αλλά χρονολογείται και από την προϊστορία. Για όσους αναρωτιούνται πώς στο βάθος των χιλιετηρίδων και με το πέρασμα κόσμου και ντουνιά από τα μονοπάτια της επιλέχθηκε για την Πλάκα αλβανικό όνομα, η απάντηση βρίσκεται κρυμμένη στις σελίδες τής σχετικά πρόσφατης ιστορίας.
Τον 12ο αιώνα, πειρατική επιδρομή τρέπει σε φυγή τους κατοίκους της περιοχής, η οποία θα παραμείνει έρημη για τέσσερις ολόκληρους αιώνες. Θα κατοικηθεί εκ νέου την περίοδο της Τουρκοκρατίας, ειδικότερα τον 16ο αιώνα, από Αλβανούς φρουρούς της πόλης, οι οποίοι θα ακολουθηθούν από συντοπίτες τους γεωργούς.
«Από του θεάτρου του Διονύσου και καθ΄ όλον το προς ανατολάς τμήμα της πόλεως, το άκρον της σημερινής συνοικίας Πλάκας, κατώκουν οι γεωργοί Αλβανοί (αρβανίτες) όθεν και εκλήθη απ΄ αυτών κατόπιν τειχισθείσης της πόλεως επί Χασεκή η προς τα εκεί πύλη της πόλεως Αρβανίτικη» καταγράφει στην Ιστορία των Αθηνών ο ιστορικός Θ. Ν. Φιλαδελφεύς.
«Κάθε βράδυ, με τη δύση του ηλίου, συναντάς γύρω από την Αθήνα ολόκληρα καραβάνια Αλβανών, που επιστρέφουν με τις γυναίκες τους από τη δουλειά στα χωράφια» αφηγείται ο Εντμόντ Αμπού.
Νωρίτερα, σ’ αυτές τις σπηλιές είχαν βολευτεί Αιθίοπες που έφεραν για υπηρέτες οι Οθωμανοί. «…Οίτινες, λέγει, είχον και ιδιαίτερον τέμενος κατά τον ναόν του Ολυμπίου Διός» αναφέρει ο Καμπούρογλου. Οι πέτρες, που πατούσαν, είχαν πάρει το χρώμα τους… «Μαύρες Πέτρες». Έτσι αποκαλούσαν πια εκείνο το τμήμα της Ακρόπολης. Στη «γειτονιά των Αφρικανών κατοίκων της Ακρόπολης», αναφερόταν στο δικό του Οδοιπορικό στην Ελλάδα, την άνοιξη του 1841, ο Δανός παραμυθάς Χανς Κρίστιαν Άντερσεν.
«ΝΑ ΤΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΟΥΜΕ Ή ΝΑ ΤΗΝ ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΟΥΜΕ;»
Έναν αιώνα μετά, τα «Αναφιώτικα» και η Πλάκα, η παλιά αρβανίτικη συνοικία που, στο μεταξύ, έχει εξελιχθεί σε εστία «ακόλαστης ευζωίας» αλλοδαπών (και όχι μόνον) επισκεπτών, θα γίνουν η αιχμή μίας σφοδρής αντιπαράθεσης μεταξύ επιστημόνων και κρατικών λειτουργών…
