Δύο αυτόνομες και εκτενείς μελέτες προσφέρουν μια διαφορετική και πρωτότυπη θεώρηση του σημαντικότερου ίσως μυθιστορήματος του Νίκου Καζαντζάκη «Ο Καπετάν Μιχάλης», εμπλουτίζοντας την εκτενέστατη και διαρκώς αυξανόμενη βιβλιογραφία που αφορά στο έργο του σημαντικότερου Κρητικού λογοτέχνη του 19ου και του 20ου αιώνα. Πρόκειται για μία διεπιστημονική μελέτη και μία δεύτερη η οποία υπόκειται σε μια συγκριτολογική-διακαλλιτεχνική προσέγγιση του μυθιστορήματος, οι οποίες περιλαμβάνονται στο νέο βιβλίο του καθηγητή Βυζαντινής Φιλολογίας του ΕΚΠΑ Κωνσταντίνου Παΐδα. Στην πρώτη μελέτη του βιβλίου «Η τέχνη της πατροκτονίας», ο Παΐδας αξιοποιεί μεθοδολογικά εργαλεία της επιστήμης της Φιλολογίας, της Ψυχολογίας και της Εγκληματολογίας και επιχειρεί να φωτίσει την πρόθεση του Καζαντζάκη, όπως αυτή αποκαλύπτεται από τη μελέτη του «Καπετάν Μιχάλη». Τα πορίσματα της ερευνητικής αυτής δοκιμής εντυπωσιάζουν τον αναγνώστη, καθώς αποδεικνύεται με στέρεη επιχειρηματολογία ότι με το εν λόγω «κρητικό μυθιστόρημα» ο Καζαντζάκης επεδίωξε να επιτύχει κάτι εντελώς διαφορετικό από ό, τι δηλώνει ο ίδιος στον πρόλογο του μυθιστορήματός του. Ο καθηγητής και συγγραφέας στη δεύτερη, και σαφώς εκτενέστερη μελέτη του βιβλίου «Η λειτουργία των εικονικών αναπαραστάσεων στον Καπετάν Μιχάλη του Ν. Καζαντζάκη» προχωρεί σε συγκριτική-διακαλλιτεχνική διεξοδική ανάλυση, από την οποία εξάγονται ιδιαιτέρως ενδιαφέροντα συμπεράσματα. Μεταξύ των συμπερασμάτων εντυπωσιάζει η ταύτιση ιερών εικόνων και προσωπογραφιών του μυθοπλαστικού κόσμου με γνωστές ιερές εικόνες και έργα επιφανών αγιογράφων και ζωγράφων, τα οποία γνώριζε ο Καζαντζάκης. Ιδιαιτέρως σημαντικό καρπό της έρευνας συνιστά η ταύτιση του ανώνυμου κωφάλαλου ζωγράφου που μνημονεύεται στη μυθιστορηματική αφήγηση με έναν διάσημο κρητικό ζωγράφο του τέλους του 19ου αιώνα, αλλά και η ανάδειξη του «μηχανισμού», με τον οποίο ο Καζαντζάκης μετουσίωνε σε στοιχεία του μυθιστορηματικού κόσμου συγκεκριμένα προσωπικά του βιώματα και εξέφραζε τις γενικότερες αισθητικές και καλλιτεχνικές του προτιμήσεις.
