«Τυχερός όποιος διδάχθηκε Ιστορία», γράφει ο Ευριπίδης στα σωζόμενα αποσπάσματα της «Αντιόπης» και στον δήμο Βύρωνα θα μπορούν πλέον να αισθάνονται τυχεροί, αφού θα στεγάσουν την ίδια την Ιστορία τους. Με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου εγκρίθηκε κατά πλειοψηφία η σχετική Ιδρυτική Πράξη κι έτσι η περιοχή θα αποκτήσει το δικό της Μουσείο Ιστορίας.
Στόχος είναι η ανάδειξη της ταυτότητας της πόλης μέσα από την προβολή των περιόδων που τη διαμόρφωσαν, δηλαδή τα χρόνια της δημιουργίας της με τον ερχομό των προσφύγων το 1922, τα δύσκολα χρόνια της Κατοχής και της Αντίστασης, αλλά και τα χρόνια της ραγδαίας οικιστικής και πληθυσμιακής εξέλιξης, που διαμόρφωσαν τη σημερινή φυσιογνωμία της. Ένα Μουσείο, που σύμφωνα με τους ανθρώπους του δήμου φιλοδοξεί να γίνει εστία πολιτισμού, παιδείας και έρευνας, καθώς και σημείο αναφοράς για όλη την Αθήνα.
Η Ιδρυτική Πράξη
Η ίδια η Ιδρυτική Πράξη καθορίζει και τη σκοπιμότητα της δημιουργίας του. Όπως αναφέρει, αποσκοπεί:
– Στην καλλιέργεια της ιστορικής γνώσης και ταυτότητας των κατοίκων του Βύρωνα.
– Στη διάσωση, μελέτη και αξιοποίηση του υλικού και άυλου πολιτιστικού αποθέματος της πόλης.
– Στην προβολή της ιδιαίτερης φυσιογνωμίας και του υλικού και άυλου πολιτισμού της πόλης, οι οποίες έχουν σαν βάση την πολιτιστική κληρονομιά των Μικρασιατών, Ποντίων και Κωνσταντινοπολιτών προσφύγων.
– Στην οργάνωση δράσεων που θα προσελκύσουν το ενδιαφέρον των βυρωνιωτών, αλλά και επισκεπτών που δεν έχουν σχέση διαμονής ή καταγωγής με την πόλη.
– Στην προσέλκυση των νέων της πόλης μέσα από την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών στην ανάπτυξη υβριδικών και διαδραστικών εκθεμάτων και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων.
«Η ανάδειξη της ιστορίας και της ιδιαίτερης ταυτότητας της πόλης θα ενισχύσει την τοπική ταυτότητα, τα αισθήματα της κοινότητας και την κοινωνική συνοχή και θα προβάλει τον Βύρωνα ως οργανικό μέρος της ιστορίας της Αθήνας και της χώρας μας», αναφέρει ακόμη η Πράξη της ίδρυσης του Μουσείου.
Το παλιό δημαρχείο
Πέρα από το ήδη υπάρχον υλικό, η δημοτική Αρχή είχε ζητήσει από τους δημότες να προσφέρουν φωτογραφικό υλικό ή οποιοδήποτε άλλο ντοκουμέντο έχουν από τους παππούδες, τις γιαγιάδες και γενικότερα τους προγόνους τους, στα χρόνια της προσφυγιάς και της Κατοχής, και ήδη συγκεντρώνεται ένα πλούσιο υλικό, που μελετάται, καταγράφεται και θα εμπλουτίσει τα εκθέματα. Το Μουσείο θα στεγαστεί στο παλιό Δημαρχείο, το οποίο είναι ένα ιστορικό και όμορφο κτίριο στο κέντρο της πόλης.
Αντικείμενο του Μουσείου Ιστορίας του δήμου Βύρωνα θα αποτελέσει η μελέτη, καταγραφή, τεκμηρίωση, παρουσίαση και προβολή σε φυσικό και σε ψηφιακό χώρο της ιστορίας, του πολιτισμού, του αθλητισμού, της καθημερινής κουλτούρας, της πολιτιστικής κληρονομιάς και του πολιτιστικού αποθέματος του Βύρωνα και των κοινωνικών ομάδων και θεσμών που φιλοξενούνται στο έδαφος του. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην καταγραφή, μελέτη και ανάδειξη της προσφυγικής, μικρασιατικής, ποντιακής, θρακιώτικης και κωνσταντινουπολίτικης κληρονομιάς καθώς και της ιστορίας και της παράδοσης των Αρμενίων.
«Ιστορική ημέρα για τον Βύρωνα»
«Ήταν μια ιστορική συνεδρίαση για το Δημοτικό Συμβούλιο και μια ιστορική ημέρα για την πόλη», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο δήμαρχος Γρηγόρης Κατωπόδης για την έγκριση της Ιδρυτικής Πράξης του Μουσείου Ιστορίας Βύρωνα και εξηγεί:
«Ο δήμος, που πλησιάζει πλέον τα 100 χρόνια του (σ.σ. το 2024), το οφείλει αυτό στους παλαιότερους, αλλά το οφείλει και στη νέα γενιά. Αυτή την ιστορική μνήμη, τη χρωστάμε στους παππούδες μας, αλλά είναι και μια παρακαταθήκη για τα παιδιά μας, που πρέπει να γνωρίζουν για την προσφυγιά, η οποία αποτέλεσε τη ραχοκοκαλιά της κοινωνίας μας, για την αντίσταση στην Κατοχή που έγινε η ταυτότητά μας, αλλά και για τους πνευματικούς ανθρώπους του Βύρωνα.
Το Μουσείο Ιστορίας είναι και μια δικαίωση ενός οράματος που είχαμε, ένα όραμα που ήθελε ο κόσμος να το δει να γίνεται πράξη. Άλλωστε αποτέλεσε μέρος του προεκλογικού προγράμματός μας. Σίγουρα δεν ήταν εύκολο, όμως εργαστήκαμε πολύ από το 2017, όταν έγινε και η πρώτη σύσκεψη με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς».
Ως προς την επιλογή του χώρου, ο κ. Κατωπόδης αναφέρει: «Επιλέξαμε το συγκεκριμένο και γιατί είναι ένα πανέμορφο παλιό κτίριο, που ταιριάζει στην αισθητική ενός Μουσείου, αλλά και για λόγους ιστορικούς, αφού εκεί ακριβώς έγινε για πρώτη φορά ο δήμος μας και είναι το παλιό Δημαρχείο μας. Χωρίς να γκρεμίσουμε τίποτα, κάναμε τις απαραίτητες εργασίες και είναι έτοιμο, ενώ είναι σημαντικό και το ότι βρίσκεται στο κεντρικότερο σημείο της πόλης.
Θα αξιοποιήσουμε και άλλα κτίρια, όπως το παλαιό ταπητουργείο, όπου έφτιαχναν τάπητες στους αργαλειούς. Υπάρχει και μια δομή στον λόφο Κοπανά, που ήταν το Κέντρο Χορού της Ισιδώρα Ντάνκαν και του αδελφού της Ραϊμόνδου. Χτισμένο το 1903 με αρχαιοελληνικά πρότυπα, στέγασε τους δύο χορευτές και δημιούργησαν σχολή. Υπάρχει σχέδιο αξιοποίησης και αυτού του κτιρίου».
«Να προσελκύσουμε τους νέους»
Φιλόλογος και ιστορικός ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Γιώργος Πλακίδας, στέκεται ιδιαίτερα στη σημασία που έχει το Μουσείο Ιστορίας του Βύρωνα για τους νέους: «Στα βιβλία της Γ’ Λυκείου αναφέρεται το προσφυγικό, όμως δεν στέκεται πολύ. Έτσι, αρκετές φορές εγώ έπαιρνα τους μαθητές και τους πήγαινα να δουν τα προσφυγικά σοκάκια και τα σπίτια, γιατί δημιουργεί άλλη βαρύτητα η οπτική εικόνα. Είναι σημαντικό λοιπόν τα παιδιά μας να μπορούν να περιδιαβούν την ιστορία του τόπου που γεννήθηκαν, μέσα σε έναν χώρο όπως είναι το Μουσείο. Ένας χώρος που θα συμφιλιώνει τις παλαιότερες γενιές και θα διδάσκει τις νεότερες. Θεωρώ πρώτα ως δάσκαλος και μετά ως πρόεδρος του Δ.Σ., πως αν προσελκύσουμε τους νέους, θα έχει πολύ μεγάλη σημασία.
Ο χώρος αυτός θα είναι η ιστορία του Βύρωνα και η γνώση της Ιστορίας επουλώνει και πληγές. Θα ξεκινάει το 1922, που έγινε μια συνοικία για τους πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία, θα συνεχίζει με τα χρόνια της Κατοχής και της Αντίστασης και θα προχωρά στην εποχή της μεγάλης ανοικοδόμησης».
Ως προς το υλικό που θα φιλοξενηθεί στο Μουσείο, ο κ. Πλακίδας λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ: «Ήδη υπάρχουν γύρω στα 3.000 αντικείμενα, εργαλεία, φωτογραφίες, αρχειακό υλικό κ.α. Επόμενο βήμα είναι να φέρουν οι δημότες, είτε ως δανεισμό είτε ως δωρεά, ό,τι νομίζουν πως μπορεί να αξιοποιηθεί ιστορικά. Γι’ αυτό και η Ιδρυτική Πράξη είχε μεγάλη σημασία, γιατί μέχρι τώρα δεν μπορούσαμε να παραλάβουμε επίσημα όλο αυτό το υλικό. Το υλικό αυτό το εξετάζουν, το μελετούν και το καταγράφουν οι κ.κ. Βαρλάς και Χαραλαμπίδης, που είναι οι αρμόδιοι και έχουν εργαστεί πολύ για την υλοποίησή αυτού του Μουσείου. Και θα υπάρχει και διαδραστικό τμήμα, με οθόνες όπου θα προβάλλεται οπτικοακουστικό υλικό, ενώ θα δημιουργηθεί και ένας συνεδριακός χώρος».
Τέλος, για το χρονοδιάγραμμα ο κ. Πλακίδας λέει πως υπάρχουν πολλά γραφειοκρατικά ζητήματα, όμως ο στόχος είναι στα τέλη του 2021 να ανοίξει τις πόρτες του και να ακολουθήσει αυτή η δοκιμαστική περίοδος που ορίζει το Υπουργείο Πολιτισμού, ώστε να αναγνωριστεί ένα Μουσείο. Και καταλήγει:
«Το Μουσείο δεν είναι ένα μαυσωλείο κατασκευασμένης μνήμης, αλλά ένας ζωντανός χώρος παιδείας, καλλιέργειας, έρευνας και δημιουργικής ανταλλαγής απόψεων. Με μια απαραίτητη προϋπόθεση… Να υπάρχει»!
Δημ. Βασιλόπουλος
