Ο Λευτέρης Αραπάκης γεννήθηκε και μεγάλωσε στον Πειραιά. Σπούδασε στο Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Όμως, η αλιεία -που αποτελεί τη βασική ενασχόληση της οικογένειας του εδώ και πέντε γενιές-τον έπιασε στα …δίχτυα της. Μάλιστα, όπως λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, βρισκόταν πάνω σε ένα καΐκι, κοντά στην Κέρκυρα, όταν έμαθε για τη σημαντική βράβευσή του από τον ΟΗΕ. Ο 26χρονος Λευτέρης συγκαταλέγεται στους επτά «Νέους Πρωταθλητές της Γης» (Young Champions of the Earth) που βραβεύει ετησίως ο ΟΗΕ για τις καινοτόμες περιβαλλοντικές δράσεις, στο πλαίσιο του προγράμματός του για το Περιβάλλον (UNEP).
Η βράβευσή του ήταν κάτι που δεν περίμενε και όπως διηγείται στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, όταν το άκουσε δεν το πίστευε. Για τη δράση του, ο ΟΗΕ έμαθε από συνέντευξη που είχε δώσει ο 26χρονος Λευτέρης σε ξένη εφημερίδα, έτσι τον προσέγγισαν και του ζήτησαν να λάβει μέρος στον διαγωνισμό.
Η διαδρομή μέχρι τη βράβευση ξεκίνησε λίγα χρόνια πριν… «Έκανα μια συζήτηση με τον πατέρα μου ο οποίος είναι επαγγελματίας ψαράς και μου είπε ότι έψαχναν να προσλάβουν κόσμο στα αλιευτικά σκάφη», εξηγεί ο Λευτέρης Αραπάκης μιλώντας στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων και συνεχίζει: «Οπότε, αυτό που τον ρώτησα ήταν: Γιατί δεν πας σε κάποια σχολή αλιείας να πάρεις από εκεί κόσμο; Εκείνος μου απάντησε ότι δεν υπάρχει σχολή αλιείας στην Ελλάδα οπότε δεν μπορούν να βρουν προσωπικό. Και τότε είπαμε με έναν φίλο μου να φτιάξουμε την πρώτη σχολή για επαγγελματική αλιεία στην Ελλάδα. Κάπως έτσι ξεκίνησε η ΕΝΑΛΕΙΑ».
Η ΕΝΑΛΕΙΑ από τα τέλη του 2016 που συστάθηκε μέχρι σήμερα, έχει εκπαιδεύσει 110 άνεργους. Όμως, ο Λευτέρης Αραπάκης βραβεύτηκε σήμερα από τον ΟΗΕ για κάτι πιο σπουδαίο: τη συλλογή τόνων απορριμμάτων από τον βυθό της θάλασσας. Με αφορμή την κατάρτιση του προγράμματος σπουδών της σχολής του, ο 26χρονος επιβιβάστηκε σε ένα αλιευτικό και ξεκίνησε την καταγραφή της διαδικασίας του ψαρέματος. Εκεί διαπίστωσε πως τα σκουπίδια που πιάνονταν στα δίχτυα κόντευαν να γίνουν περισσότερα από τα ψάρια.
«Μάλιστα, αυτό που μου έκανε εντύπωση ήταν ένα κουτάκι αναψυκτικού το οποίο είχε ξασπρίσει από τα χρόνια και έτσι όπως το κοιτούσα είδα ότι είχε ημερομηνία λήξης το 1987. Ήταν δηλαδή 30 χρόνια μέσα στη θάλασσα», λέει με ειλικρινή έκπληξη και απογοήτευση.
«Το παίρνει ο ψαράς και το ξαναπετάει μέσα στη θάλασσα. Και μου είπε: Ξέρεις κάτι Λευτέρη; Τα πλαστικά δεν είναι δικό μας πρόβλημα». Αυτή η αντίδραση πυροδότησε την ενέργεια για το Mediterranean Cleanup και έφερε τον Λευτέρη ανάμεσα στους επτά Πρωταθλητές της Γης για το 2020. Μάλιστα, τον κατέστησε εκπρόσωπο της Ευρώπης για φέτος, στο πλαίσιο του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον.
Γιατί; Εκπαίδευσε και παρακίνησε παλιούς και νέους ψαράδες να συλλέγουν τα πλαστικά σκουπίδια και να τα επιστρέφουν στην ακτή. Από την αρχή της δραστηριοποίησης τους μέχρι σήμερα έχουν βγάλει από τη θάλασσα 80 τόνους πλαστικού. Εκτός από την περιβαλλοντική ανησυχία στο μυαλό του Λευτέρη ήταν και το μέλλον του επαγγέλματος της οικογένειας του. Τα τελευταία χρόνια η υπεραλίευση και η ρύπανση (ειδικά από τα πλαστικά) έχουν πλήξει την ελληνική αλιεία. Τα τελευταία πενήντα χρόνια τα αλιεύματα έχουν μειωθεί στο 34%.
«Είδαμε ότι περίπου το ένα τρίτο της παγκόσμιας θαλάσσιας ρύπανσης είναι από χαμένο αλιευτικό εξοπλισμό. Κυρίως δίχτυα. Μάλιστα, τα δίχτυα είναι το χειρότερο είδος πλαστικού γιατί θέλουν περίπου έξι αιώνες για να αποσυντεθούν. Επίσης, το θέμα είναι ότι μέχρι να αποσυντεθούν συνεχίζουν και ψαρεύουν. Συνεχίζουν και σκοτώνουν ψάρια, θαλάσσια θηλαστικά ακόμα και πτηνά» αναφέρει μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Λ. Αραπάκης.
Σήμερα η ΕΝΑΛΕΙΑ συνεργάζεται με 700 ψαράδες και 145 σκάφη στην Ελλάδα και την Ιταλία προσφέροντας μια συμβολική χρηματική αποζημίωση για τα πλαστικά που επιστρέφουν στην ακτή. Η δράση αυτή ονομάζεται Mediterranean Cleanup γιατί τα πλαστικά ταξιδεύουν μέσω των θαλάσσιων ρευμάτων και ρυπαίνουν όλη τη Μεσόγειο. Στην Ελλάδα κατά καιρούς, ανάμεσα σε άλλα σκουπίδια, έχουν βρεθεί πλαστικά από την Τουρκία, την Ιταλία και την Αίγυπτο.
Αυτή την περίοδο το Mediterranean Cleanup δραστηριοποιείται σε 13 λιμάνια: την Αίγινα, το Κερατσίνι, το Λαύριο, τα Χανιά, τον ‘Αγιο Νικόλαο, τη Χαλκίδα, την Κύμη, την Πάτρα, την Κυλλήνη, τη Λευκάδα, την Κέρκυρα, τη Μηχανιώνα, τα Νέα Μουδανιά και το Ρίμινι στην Ιταλία.
Σε κάθε λιμάνι υπάρχει ένας άνθρωπος αποκλειστικά γι’ αυτή τη δουλειά. Τα σκουπίδια μπαίνουν σε κάδους οικοδομής ή και πρέσες που υπάρχουν στα λιμάνια. Στη συνέχεια πηγαίνουν στα Κέντρα Διαλογής όπου γίνεται ο διαχωρισμός. Το 50% ανακυκλώνεται και τα άλλα μισά σκουπίδια χρησιμοποιούνται για να φτιαχτούν άλλα προϊόντα, όπως παλτά και μπλούζες, σε συνεργασία με την εταιρεία μόδας Ecoalf στη Μαδρίτη. Ο Περιβαλλοντικός Οργανισμός Healthy Seas παίρνει τα σκουπίδια και τα μετασχηματίζει σε χαλιά, μαγιό και κάλτσες.
Μεγάλος δωρητής της δράσης Mediterranean Cleanup είναι το ίδρυμα Κώστας Λαιμός, το Ίδρυμα Περιβάλλοντος για τα Ιόνια Νησιά και το κοινωφελές Ίδρυμα Λάτση. Χορηγοί είναι: η Nestle, η Pfizer και η Τράτα.
Η βράβευση θα γινόταν στα γραφεία του ΟΗΕ στην Νέα Υόρκη όμως λόγω της πανδημίας θα γίνει διαδικτυακά. Οι επτά βραβευθέντες, είναι όλοι κάτω από 30 ετών και από διαφορετικές περιοχές του κόσμου. Η επιλογή έγινε από διεθνή επιτροπή ειδικών μετά από μια ανταγωνιστική δημόσια διαδικασία. Το βραβείο προσφέρει κεφάλαιο εκκίνησης και μέντορινγκ στους Πρωταθλητές για να υποστηρίξουν την πρωτοβουλία τους. O ΟΗΕ καθιέρωσε το θεσμό Champions of the Earth (Πρωταθλητές της Γης) το 2005 και ο θεσμός αποτελεί την υψηλότερη διάκριση για θέματα περιβάλλοντος, αφού οι πρωταθλητές εμπνέουν, υπερασπίζονται, κινητοποιούν και ενεργούν προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις μεγαλύτερες περιβαλλοντικές προκλήσεις της εποχής μας.
Μόλις η πανδημία περάσει, ο Λευτέρης σχεδιάζει να διευρύνει το έργο της Mediterranean Cleanup και σε άλλες αλιευτικές χώρες.
Μαρία Παππά
