Το όνομα του Έλληνα χημικού, Μερκούρη Κανατζίδη, είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την ανακάλυψη και σύνθεση υλικών, τα οποία έχουν συμβάλει καθοριστικά στην εξέλιξη των τεχνολογιών εναλλακτικής ενέργειας. Η πορεία του από τη Θεσσαλονίκη, όπου γεννήθηκε και σπούδασε, μέχρι τις ΗΠΑ, όπου δραστηριοποιείται σήμερα ως καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Northwestern και ως επιστήμονας στο Εθνικό Εργαστήριο Argonne του υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ, είναι γεμάτη με σημαντικές διακρίσεις. Ένα από τα πιο συναρπαστικά επιτεύγματά του είναι ότι το όνομά του έχει δοθεί σε ένα ορυκτό, τον κανατζιδισίτη.
Ο πυρήνας της ερευνητικής του δραστηριότητας είναι να απαντήσει θεμελιώδεις ερωτήσεις σχετικά με τη δημιουργία νέων υλικών και τη σταθεροποίηση χημικών δεσμών. Λέει χαρακτηριστικά ότι «σχεδιάζοντας και συνθέτοντας ενώσεις και μαθαίνοντας τις αρχές σύνθεσης και δημιουργίας καινούριων δομών, δημιουργούμε υλικά, τα οποία μετά ουσιαστικά μας μιλάνε. Προσπαθούν να μας πουν κάτι και εμείς πρέπει να καταλάβουμε τι κάνουν και πώς.»
Θυμάται την πρώτη φορά που ένα υλικό ένιωσε ότι του μίλησε, την δημιουργία του KMS, ενός υλικού που ανήκει στα χαλκογονίδια και είναι χρήσιμο για τον καθαρισμό του περιβάλλοντος από τοξικά ιόντα. «Όταν είδαμε ότι είχε στιβαρόμορφη κρυσταλλική δομή και δυνατότητα ανταλλαγής ιόντων, είπαμε ότι το υλικό μάς μιλάει, ότι πρέπει να το δοκιμάσουμε για περιβαλλοντικές εφαρμογές», επισημαίνει. Μάλιστα, μετά το πυρηνικό ατύχημα της Φουκουσίμα, η ιαπωνική κυβέρνηση ζήτησε να δοκιμάσει το υλικό και ανέφερε ότι απορροφούσε με επιτυχία το ουράνιο. Ωστόσο, για τον καθαρισμό των αποβλήτων χρειάζονταν τόνοι του υλικού, κάτι που η ομάδα του Κανατζίδη δεν μπορούσε να παρέχει τότε.
Η συμβολή του Μερκούρη Κανατζίδη στη μελέτη των χαλκογονιδίων είναι τόσο μεγάλη, που το 2023 η Διεθνής Ορυκτολογική Εταιρεία έδωσε το όνομά του σε ένα ορυκτό χαλκογονιδίου, έπειτα από πρόταση του γεωλόγου που το ανακάλυψε. Η παραπάνω διάκριση δεν ήταν η πρώτη του, καθώς έχει επιλεγεί μέλος της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ. Έχει επίσης λάβει πρόσφατα το βραβείο της Αμερικανικής Χημικής Εταιρείας για τη Χημεία των Υλικών το 2025, για τη συμβολή του στη μελέτη των περοβσκιτών. Οι περοβσκίτες, ένα μεγάλο κεφάλαιο στην πορεία του, έχουν σημειώσει τεράστιες βελτιώσεις στην απόδοσή τους από την πρώτη δημοσίευση του Κανατζίδη πριν από δώδεκα χρόνια.
Ερωτώμενος για τον επόμενο στόχο του, ελπίζει να καταφέρει να κάνει σύνθεση ενός ακόμα νέου υλικού, κάτι που δεν είναι καθόλου εύκολο. Αναγνωρίζει ότι «δεν υπάρχει εγγύηση ότι θα τα καταφέρουμε. Είναι δύσκολο να ελεγχθούν τα υλικά και πολλές φορές, το να καταφέρεις να κάνεις κάτι, είναι θέμα τύχης.» Και καταλήγει, λέγοντας ότι «η φύση έχει και άλλα μυστικά».
Η αγάπη του για τις θετικές επιστήμες ξεκίνησε από τα χρόνια του Γυμνασίου, όπου επηρεάστηκε από τους αρχαίους Έλληνες μαθηματικούς. Σπούδασε στο Τμήμα Χημείας του ΑΠΘ και στράφηκε στην Ανόργανη Χημεία, επιδιώκοντας να συνεχίσει με μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Αϊόβας. Ο Κανατζίδης τονίζει ότι το σημαντικότερο στοιχείο της πορείας του είναι η επαφή με τους φοιτητές, εκπαιδεύοντας τους στην έρευνα και στο ήθος της επιστήμης.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
