Ένα αξιοσημείωτο φαινόμενο παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στην Κρήτη όπου οι πελαργοί εμφανίζονται όχι μόνο ως μεταναστευτικός και διαχειμάζοντας πληθυσμός, αλλά και ως πληθυσμός που εποικεί στο νησί, φτιάχνει φωλιές, αναπαράγεται και επιστρέφει μετά τη μετανάστευσή του. «Μιλάμε, πλέον, επίσημα για τον κρητικό πελαργό» όπως είπε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο βιολόγος-ορνιθολόγος του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κρήτης Π.Κ. Μιχάλης Δρετάκης, ο οποίος εξήγησε ότι οι νεοσσοί που γεννιούνται στο νησί, θεωρούνται κρητικοί πελαργοί, αυτόχθονα δηλαδή άτομα αν και με γονείς αλλόχθονους. Γενικά είναι σπάνιο φαινόμενο η αναπαραγωγή πελαργών (Ciconia ciconia) σε νησιά που έχουν μεγάλη απόσταση από ηπειρωτικές περιοχές λόγω της δυσκολίας που έχουν τα μεγάλα σε μέγεθος πουλιά να διαβούν θαλάσσιες εκτάσεις.
Η παρουσία των πελαργών στην Κρήτη, με σκοπό την αναπαραγωγή, εντοπίστηκε πρώτη φορά στη Μονή Αρκαδίου το 2018 . Εκεί έφτιαξαν φωλιά πάνω σε ένα κυπαρίσσι, ενώ το 2019 αυτό παρατηρήθηκε και στα Πραιτώρια της Μεσαράς (σε μεγάλους πυλώνες ηλεκτρικού ρεύματος). Το νέο σημείο που από πέρυσι έχει καταγραφεί η παρουσία των πελαργών, είναι το Οροπέδιο Λασιθίου, όπου και φέτος επέστρεψε το ζευγάρι και επιχειρούν να φτιάξουν τη φωλιά τους, στον πύργο των παραδοσιακών ανεμόμυλων.
«Η πρώτη καταγραφή απόπειρας να κάνουν φωλιά στην Κρήτη, καταγράφηκε το 2018 στη Μονή Αρκαδίου, από την ορνιθολόγο Ελένη Γαληνού, πάνω σε ένα κυπαρίσσι, που όμως λόγω του ότι το ζεύγος ήταν σε μη αναπαραγωγική ηλικία, δεν ήταν επιτυχημένη. Έκαναν αυγά τα οποία δεν μπόρεσαν να εκκολαφθούν και άφησαν τη φωλιά. Το ζευγάρι όμως αυτό επανήλθε στο Αρκάδι το 2019 και η αναπαραγωγή έγινε με επιτυχία, καθώς καταγράφηκαν πέντε πτερωθέντες νεοσσοί. Στα Πραιτώρια της Μεσαράς το 2019 ένα ακόμη ζευγάρι πελαργών που ανεπιτυχώς προσπάθησε να αναπαραχθεί, τα κατάφερε το 2020 που επέστρεψε και έκανε δύο νεοσσούς. Μάλιστα ανεβήκαμε στη φωλιά τους και “ δαχτυλιώσαμε”, τους περάσαμε δηλαδή πλαστικό δαχτυλίδι πριν πετάξουν και μεταναστεύσουν. Το ίδιο έκαναν και οι πελαργοί του Αρκαδίου, που επέστρεψαν και έκαναν έναν ακόμη νεοσσό ο οποίος πέταξε και αυτός» είπε ο κ. Δρετάκης, ο οποίος συμπλήρωσε ότι οι πελαργοί στην Κρήτη θεωρούνται μάλλον σπάνιοι και ολιγάριθμοι, και πως αυτό που γνώριζαν ήταν ότι έρχονταν κυρίως το Φθινόπωρο, κατά την πορεία της μετανάστευσής τους και έφευγαν για την Αφρική, ενώ μόνο περιστασιακά κάποια άτομα έμεναν το χειμώνα. Η αύξηση της παρουσίας τους παρατηρείται την τελευταία 20ετία, κυρίως λόγω κατασκευής τεχνητών υδατοσυλλογών και φραγμάτων, όπου βρίσκουν την τροφή τους, όπως και στις γεωργικές ανοικτές εκτάσεις. Όπως τόνισε ο κ. Δρετάκης, οι πελαργοί άρχισαν να σχηματίζουν μεταναστευτικές ομάδες που παρέμεναν από το καλοκαίρι που άρχιζε η μετανάστευση. Περισσότερα πλέον παραμένουν και το χειμώνα. Ενώ, τα τελευταία τρία χρόνια, η παρουσία τους αφορά και την περίοδο από την άνοιξη μέχρι το καλοκαίρι.
«Παραμένουν από τον Μάρτιο μέχρι τον Ιούλιο περίπου και μετά σε ομάδες , κατά τον Αύγουστο, φεύγουν για την Αφρική, χωρίς να γνωρίζουμε ποιο δρόμο ακολουθούν. Αν δηλαδή κάνουν προσπάθεια να διασχίσουν τη θάλασσα απευθείας προς Λιβύη-Αίγυπτο ή παίρνουν τον χερσαίο διάδρομο μέσω νότιων Δωδεκανήσων, Μικράς Ασίας, Λιβάνου, των στενών του Σουέζ και Αιγύπτου. Πάντως χρειάζεται τουλάχιστον μια δεκαετία για να μπορέσουμε να πούμε με ασφάλεια ότι έχουμε αναπαραγωγικό πληθυσμό πελαργών στην Κρήτη, εκτός από μεταναστευτικό και διαχειμάζοντα. Θεωρείται περιστασιακό φώλιασμα αν δεν περάσει τουλάχιστον μια δεκαετία που να επαναλαμβάνεται επιτυχώς το φώλιασμα αλλά και να αναπαραχθούν τα αυτόχθονα νεαρά πουλιά. Ωστόσο ακόμη και αυτή η καταγραφή από το 2018 ως σήμερα, είναι πολύ σημαντική για ένα νησιωτικό πληθυσμό με βάση οικολογικά και βιογεωγραφικά κριτήρια και επιπλέον είναι ένα είδος με ιδιαίτερη ανθρωπο-οικολογική σημασία συνδεόμενο με τις δραστηριότητες του ανθρώπου στην ύπαιθρο» εξήγησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Δρετάκης.
