Υπάρχουν όρια σε σεξιστικά περιστατικά κεκαλυμμένα με χιούμορ; – Πώς η τηλεόραση αναπαράγει σεξιστικές συμπεριφορές και στερεότυπα; – Μέχρι που επιτρέπεται να φτάσει κάποιος/κάποια για τα νούμερα τηλεθέασης;
Το 2022, έναν περίπου χρόνο μετά την εμφάνιση του κινήματος #MeToo στην Ελλάδα, σε βραδινό τηλεοπτικό τάλεντ σόου, ένας από τους κριτές πηγαίνει στα backstage με σκοπό να προσδώσει «απίστευτο γέλιο» στο τηλεοπτικό κοινό. Πλησιάζει, λοιπόν, την παρουσιάστρια των backstage, σχολιάζοντας το πόσο όμορφη είναι και βλέπει για «πλάκα» το σουτιέν της. Έπειτα γυρνάει την παρουσιάστρια πλάτη στην κάμερα και κάνει πως της κατεβάζει το σουτιέν, μπροστά στον κόσμο που βρίσκεται πίσω της, λέγοντας «με έχουν πιάσει οι ανωμαλίες μου». Και όλο το τηλεοπτικό κοινό «ξεκαρδίζεται στα γέλια». Τι; Όχι;
Το χυδαίο αυτό περιστατικό επαναφέρεται στην επικαιρότητα, με τον ίδιο τηλεστάρ να σχολιάζει, πριν μερικές μέρες, σε άλλο τηλεοπτικό σόου πως η γυναίκα ενός από τους διαγωνιζόμενους (η οποία μάλιστα δεν παρευρίσκετε στο σόου) χρησιμοποίησε το #MeToo για να «πουλήσει ρουχαλάκια» και κατηγόρησε τον κριτή για το παραπάνω περιστατικό . Μάλιστα, ο κριτής δήλωσε ότι είχε συνεννοηθεί με την παρουσιάστρια των backstage για το συμβάν με το σουτιέν, το οποίο ήταν χιουμοριστικό και στόχευε στην αύξηση της τηλεθέασης. Η παρουσιάστρια, δύο χρόνια μετά τοποθετήθηκε για για το περιστατικό και τόνισε πως δεν υπήρξε καμία συνεννόηση.
Τα ονόματα παραλείπονται συνειδητά, γιατί το νόημα σε όλη αυτήν την ιστορία είναι να αντιληφθούμε ότι τέτοιου είδους περιστατικά αναπαράγουν σεξιστικές συμπεριφορές και στερεότυπα και προπάντων δεν δικαιολογούνται χρησιμοποιώντας σαν όπλο το χιούμορ και τα νούμερα τηλεθέασης.
Αναφορικά λοιπόν με το χιούμορ, ειδικότερα το προσβλητικό, όπως το σεξιστικό, έχει αποδειχθεί ότι δημιουργεί κοινωνικές εντάσεις, διαχωρισμούς, διαμάχες, ενώ παράλληλα μας καθιστά πιο δεκτικούς σε ακραίες απόψεις και συμπεριφορές.
Αναπαραγωγή σεξιστικών συμπεριφορών και στερεοτύπων μέσα από την τηλεόραση
Την εποχή λοιπόν που μετράμε δολοφονημένες γυναίκες από τους συντρόφους τους, ο όρος «γυναικοκτονία» βρίσκεται συνεχώς στο προσκήνιο και τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βία δεν έχουν τέλος, πρέπει να βάλουμε στον δημόσιο διάλογο και τον ρόλο των Μέσων Ενημέρωσης και ειδικότερα της τηλεόρασης.
Επί της αρχής επιβεβαιώνεται ότι παρατηρούνται έμφυλα στερεότυπα, προκαταλήψεις, σεξιστικές συμπεριφορές στην διάρκεια του τηλεοπτικού αέρα, ζητήματα που αναπαράγουν συνολικά έμφυλες ανισότητες με κοινωνικό αντίκτυπο.
Όμως, η τηλεόραση, ακόμη και με την άνοδο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης παραμένει το επικρατέστερο μέσο μαζικής επικοινωνίας , με την μεγαλύτερη επιρροή στην κοινή γνώμη. Η προβολή μηνυμάτων από τα ΜΜΕ προωθούν συγκεκριμένες αντιλήψεις για το ρόλο και την κοινωνική θέση των φύλων και ασκούν καθοριστική επίδραση στις απόψεις του κοινού, ώστε να εμμένει ή όχι στα στερεότυπα.
Οι στερεότυπες θηλυκές εικόνες που εστιάζουν στην εμφάνιση και στο σώμα της γυναίκας, η αντικειμενοποίηση καθώς και οι στερεότυπες έννοιες για την «αρρενωπότητα» και τη «θηλυκότητα» συμβάλλουν στην ενίσχυση ανισοτήτων και δημιουργούν περιβάλλοντα στα οποία η αξία των ατόμων εκτιμάται βάσει του φύλου τους.
Η προβολή των γυναικών στα ΜΜΕ, συχνά περιορίζεται στους ρόλους της σεξουαλικής αντικειμενοποίησης ή της ομορφιάς, προβάλλοντάς τες ως καταναλωτικά αντικείμενα αντί για ανθρώπους με ικανότητες, επιθυμίες και αξία σε όλους τους τομείς της ζωής. Αυτές οι αναπαραστάσεις μπορούν να οδηγήσουν σε πρακτικές διακρίσεις και σεξιστική βία, καθώς καθιστούν ανεκτή την ιδέα ότι οι γυναίκες είναι ευάλωτες.
Ζητήματα που αφορούν την βία κατά των γυναικών και των κοριτσιών , όπως η οικογενειακή βία, η σεξουαλική κακοποίηση, η παρενόχληση και εκμετάλλευση, ο βιασμός, η πορνεία, η πορνογραφία, ο ακρωτηριασμός των γεννητικών οργάνων, το trafficking, προβάλλονται από τα ΜΜΕ , χωρίς συχνά να αναγνωρίζεται το βάρος της ευθύνης τους σε σχέση με ζητήματα τέτοιας ειδικής βαρύτητας. Αντί να προωθείται η ισότητα και ο σεβασμός, υπάρχει μία τάση για διαπόμπευση, με σκοπό το κέρδος, τα υψηλά νούμερα τηλεθέασης και τη μαζική αποδοχή του κοινού.
Επομένως μέσα από τα ΜΜΕ και την τηλεόραση προκρίνονται στερεοτυπικές και διαστρεβλωμένες εικόνες των γυναικών και σε συνάρτηση με αυτό οι ίδιοι οι δημοσιογράφοι, τηλεπαρουσιαστές/-ιες και προσκεκλημένοι/ -ες στις τηλεοπτικές εκπομπές συντελούν ή και διατηρούν την αναπαραγωγή κοινωνικών στερεοτύπων με έμφυλη διάσταση.
Αναμφισβήτητα, τα μέσα ενημέρωσης επηρεάζουν τη δημόσια γνώμη και και έχουν σημαντική επιρροή στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο. Γι’ αυτόν τον λόγο έχουν και υποχρέωση να αντιμετωπίσουν και να εξαλείψουν τις αναπαραγωγές σεξιστικών στερεοτύπων.
