Πρωτομαγιά: Μια ιστορική ματιά σε μια μέρα ορόσημο της εργατικής τάξης

Του Αλέξανδρου Παναγιωτίδη

Μπορεί φέτος να γιορτάζεται για ακόμη μια φορά σε άλλη ημερομηνία, ωστόσο οι εργαζόμενοι για ακόμη μια φορά θα δώσουν δυναμικό παρών και στην σημερινή (4/5) συγκέντρωση, αλλά και της Πέμπτης (6/5) του ΠΑΜΕ.

Τι είναι όμως η εργατική πρωτομαγιά, ακούμε πολλούς ειδικά νέους να ρωτάνε, και γιατί γιορτάζεται με απεργιακές συγκεντρώσεις σε όλη την χώρα; Μια αναδρομή στην ιστορία θα απαντήσει πολλά από τα υπάρχοντα ερωτήματα.

Η αρχή είναι η ήμισυ του παντός!

Ποιος θα το περίμενε ότι η μεγαλύτερη απεργιακή συγκέντρωση μέχρι εκείνη την στιγμή, που θα συνεχιζότανε να είναι απεργία για 135 χρόνια, θα γινότανε στην Αμερική, με τα τότε αιτήματα να είναι επίκαιρα ακόμα και για σήμερα.

Ας πάμε λίγο πίσω στο 1886 στο Σικάγο των ΗΠΑ, όπου χιλιάδες εργαζόμενοι σπάνε στην πράξη την τρομοκρατία της Κυβέρνησης, και συμμετέχουν μαζικά και ειρηνικά σε διαδήλωση για την καθιέρωση του 5θήμερου και του 8ώρου.

Η αστυνομία και οι μυστικές υπηρεσίες παρακολουθούν σοκαρισμένοι τον κόσμο να κατεβαίνει στις πλατείες με τα παιδιά του και τις γυναίκες του, φωνάζοντας για το μεροκάματο και την ζωή που του άξιζε. Η 1η Μάη λοιπόν (ημέρα που διεξήχθη η απεργία), είναι η ημέρα ορόσημο για τους εργαζομένους ανά την οικουμένη, στέλνοντας μήνυμα αλύγιστης πάλης για την εργατική τάξη.

Οι ΗΠΑ μέτρησαν νεκρούς στην μάχη της εργατικής τάξης, αφού η απάντηση από την Κυβέρνηση δεν άργησε να έρθει. Εργαζόμενοι και πρόεδροι σωματείων, οι οποίοι κατηγορούνται για ιδέες που θέλουν να ρίξουν την δημοκρατία, καταδικάζονται θάνατο.

Όλο αυτό στις ΗΠΑ δεν ήρθε έτσι ξαφνικά. Το 1861 με 1865 μετά τον Αμερικάνικο εμφύλιο πόλεμο για πρώτη φορά συζητήθηκε το 8ωρο, με τους εργαζομένους να κερδίζουν εν μέρει, αφού οι πολιτείες μπορεί με νόμο να θέσπιζαν το 8ωρο, ωστόσο άφηναν παραθυράκια στους επιχειρηματίες για αξιοποίηση του εργατικού δυναμικού για 12 ώρες.

Το 1886 λοιπόν στην Αμερική οι εργάτες κέρδισαν, αφού πάνω από 185.000 άρχιζαν να δουλεύουν 8 ώρες την ημέρα, ενώ πάνω από 200.000 να μειώνουν τις ώρες τους από 14 στις 9, δείχνοντας τον δρόμο στους εργάτες όλης της γης.

Η Πρωτομαγιά στην χώρα μας

Στην χώρα μας πολλές απεργιακές συγκεντρώσεις έχουν γίνει από το 1886 και μετά, ωστόσο λίγες είναι αυτές που στοίχειωσαν την ιστορία του εργατικού κινήματος στην χώρα μας.

Ταξιδεύουμε λίγο πίσω στο 1924 στην Αθήνα, όπου πραγματοποιείται απεργιακή συγκέντρωση για την Πρωτομαγιά με τραγικό, για την εργατική τάξη, απολογισμό.

Σε εκείνη την απεργία κόβεται το νήμα της ζωής του 24χρονου εργαζόμενου και μέλους της ΟΚΝΕ (μετέπειτα ΚΝΕ), Σωτήρη Παρασκευαΐδη. Η «Δημοκρατική Κυβέρνηση» έστειλε από νωρίς τα… μηνύματά της, ρίχνοντας σφαίρες και νερό με αντλίες στους συγκεντρωμένους εργάτες.

Η πρώτη μαύρη σελίδα στην ιστορία της Πρωτομαγιάς στην χώρα μας είναι γεγονός.

Δώδεκα χρόνια μετά, το 1936, είναι μία αποφράδα μέρα για την Θεσσαλονίκη μας. Καπνεργάτες από τη συμπρωτεύουσα μαζί με τους συναδέρφους τους σε Δράμα, Σέρρες, Καβάλα, κατεβαίνουν σε απεργία για καλύτερες συνθήκες εργασίας και 8ωρο.

Ο απολογισμός τραγικός, η αστυνομία ανοίγει πυρ στο συγκεντρωμένο πλήθος ρίχνοντας νεκρούς 17 εργαζόμενους και νέους, και τραυματίζοντας 280 ανθρώπους. Στην Θεσσαλονίκη επικρατεί το χάος. «Χτυπήσανε και σκότωσαν τους εργάτες», ακούγεται σε κάθε σοκάκι της πόλης. Η εργατική τάξη θρηνεί τους νεκρούς της.

Ποιος μπορεί να διαγράψει από το μυαλό του τη μητέρα πάνω από το πτώμα του παιδιού της, που οι σύντροφοί του το έβαλαν πάνω σε μια πόρτα, μια σκηνή που ενέπνευσε τον μεγάλο μας ποιητή Γιάννη Ρίτσο να γράψει το ποίημα «Επιτάφιος».

«Μέρα Μαγιού μου μίσεψες μέρα Μαγιού σε χάνω, άνοιξη γιε που αγάπαγες κι ανέβαινες απάνω»

Οι κάτοικοι της Θεσσαλονίκης ξεσηκώνονται. Λίγες μέρες μετά 150 χιλιάδες κόσμου κατεβαίνουν στον δρόμο οδηγώντας τους νεκρούς της εργατικής τάξης στο νεκροταφείο. Στην πορεία οι 150 χιλιάδες γίνονται λίγοι παραπάνω, αφού στην πορεία συμμετέχουν στρατιώτες και αξιωματικοί.

Η πιο μαύρη σελίδα της εργατικής τάξης στην χώρα μας γράφτηκε, αλλά επίσης γράφτηκε και η πιο λαμπρή, αφού τα αιτήματα των απεργών γίνονται δεκτά. Οι θυσίες των εργατών έπιασαν τόπο.

Ημερομηνίες-σταθμοί στην ιστορία της Πρωτομαγιάς στην χώρα μας

• 1893: Πρώτη δημόσια Πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση στην Ελλάδα
• 1918: Ιδρύεται η ΓΣΕΕ και το ΣΕΚΕ (Μετέπειτα ΚΚΕ)
• 1919: Η Κυβέρνηση Βενιζέλου περικυκλώνει τους απεργούς με πολυβόλα
• 1936: Μαζικοποιείται η απεργιακή συγκέντρωση στη Θεσσαλονίκη που οδήγησε στα τραγικά γεγονότα
• 1937: Ο Μεταξάς χαρακτηρίζει την Πρωτομαγιά αργία, χάνοντας το νόημα της ημέρας
• 1949: Δολοφονείται ο Γραμματέας της νόμιμης ΓΣΕΕ, Μήτσος Παπαρήγας
• 1967: Η Χούντα «βαφτίζει» την Πρωτομαγιά αργία, χάνοντας το νόημα της ημέρας
• 1979: Η ΝΔ απαγορεύει τις συγκεντρώσεις για την πρωτομαγιά, ωστόσο μετά από ξεσηκωμό του κόσμου τις επιτρέπει εκ νέου
• 1999: Μετά τις αναταράξεις στην ΓΣΕΕ, ιδρύεται το Πανεργατικό Αγωνιστικό Μέτωπο (ΠΑΜΕ)

Θα μας επιτρέψετε να κλείσουμε αυτό το μικρό αφιέρωμα τονίζοντας αρχικά ότι όσες γραμμές και να γράψουμε δεν είναι αρκετές για αυτούς που έδωσαν την ζωή τους για τα εργασιακά μας δικαιώματα. Ως κατακλείδα, σας χαρίζουμε λίγους στίχους και ένα τραγούδι…

«Επέσατε θύματα, αδέρφια, εσείς
Σε άνιση Πάλη κι Αγώνα
Ζωή, λευτεριά και τιμή του Λαού
Γυρεύοντας, βρήκατε μνήμα

Συχνά σε υγρές, σκοτεινές φυλακές
Πικρές επεράσατε μέρες
Και μ’ ένα του δήμιου νεύμα ευθύς
Σας φέραν μπροστά στην κρεμάλα...

Γλεντούν οι τυράννοι και μες το πιοτό
Τη λήθη γυρεύουν να βρούνε
Μα οι μέρες τους όμως μετρήθηκαν πια
Και τέλος φρικτό τους προσμένει

Θεριεύει ο γίγαντας τώρα Λαός
Και σπάει δεσμά κι αλυσίδες
Αιώνια η μνήμη σε σας, αδελφοί
Στον τίμιο που πέσατε Αγώνα…»