Τη μη αναστρέψιμη πορεία της γήρανσης τις επόμενες δύο δεκαετίες στη βάση ενός σχετικά απαισιόδοξου σεναρίου, που δίνει για το 2040 αύξηση των ατόμων από 65 ετών και άνω κατά 450.000 και μείωση των 20-64 ετών κατά 1.000.000 και των 0-19 ετών κατά 450.000, εξετάζει στο 38ο τεύχος της ψηφιακής έκδοσης «Δημογραφικά Νέα» του Εργαστηρίου Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων (ΕΔΚΑ) του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας ο καθηγητής Δημογραφίας Βύρων Κοτζαμάνης.
Ειδικότερα, στην ερώτηση του Αθηναϊκού-Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων πώς εξελίχθηκε και πώς αναμένεται να εξελιχθεί η γήρανση στις αμέσως επόμενες δεκαετίες, ο κ. Κοτζαμάνης απάντησε:
«Με βάση τις προβολές του πληθυσμού της Ελλάδας που διεξήγαμε η μείωσή του αναμένεται να είναι, ανεξαρτήτως σεναρίων, συνεχής, αν και με διαφοροποιημένους ανά σενάριο ρυθμούς. Μία μείωση του πληθυσμού μας κατά 1.000.000 το 2040 σε σχέση με το 2019 (ελαφρώς αισιόδοξο σενάριο) είναι πολύ πιθανή. Η μείωση, δε, αυτή θα προκύψει ως αποτέλεσμα της αύξησης των άνω των 65 ετών κατά 450.000, της μείωσης κατά 450.000 των 0-19 ετών ως και της μείωσης των 20-64 ετών κατά 1.000.000, περίπου. Επομένως, το 2040, το % στο συνολικό πληθυσμό των 65+ θα κυμανθεί γύρω από το 29% (22% σήμερα) και αυτό των 85+ γύρω από το 4,5% (3,4% το 2019). Το πλήθος των 65+ θα αυξηθεί κατά 20%, των 85+ κατά 40% και το ειδικό τους βάρος των τελευταίων στους 65+ θα περάσει από το 15,5% σήμερα στο 17,5% το 2040». Η δημογραφική γήρανση, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι μη αναστρέψιμη μέχρι και το 2040 και αυτό το έτος θα αντιστοιχούν πιθανότατα 52 άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω σε 100 άτομα 20-64 ετών, έναντι 37 το 2018.
Εξετάζοντας διαχρονικά από το 1950 μέχρι σήμερα της εξέλιξη της δημογραφικής γήρανσης στη χώρα μας, ο καθηγητής, αναλύοντας τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, ανέφερε: «Ο πληθυσμός μας αυξήθηκε κατά 3,1 εκατομμύρια την τελευταία 70ετία. (7,6 εκατ. το 1951, 10,7 το 2019). Η αύξηση αυτή προήλθε αποκλειστικά από την αύξηση των 15 ετών και άνω, καθώς οι 0-14 ετών μειώθηκαν κατά 620.000 περίπου, ενώ αντιθέτως οι 15 ετών και άνω αυξήθηκαν κατά 3,7 εκατομμύρια (+67% σε σχέση με το 1951). Την ίδια περίοδο, όμως, οι άνω των 65 ετών και οι > 85 ετών αυξήθηκαν πολύ ταχύτερα από τους 15-64 ετών: Οι άνω των 65 ετών υπερτετραπλασιάσθηκαν ενώ το πλήθος των 85+ πολλαπλασιάστηκε επί 12».
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όμως, παρουσιάζουν τα στοιχεία για τους νομούς της χώρας που παρατίθενται στην ίδια δημοσίευση καθώς, εάν το ποσοστό των 65 και άνω σε εθνικό επίπεδο το 2019 ανέρχεται στο 22%, οι περισσότεροι νομοί υπερβαίνουν αυτό το όριο, κάποιοι, δε, από αυτούς αισθητά (>26%). Το ίδιο ισχύει και για τον λόγο των 85 και άνω προς τους 65 και άνω: Ενώ σε εθνικό επίπεδο το 2019 στα 100 άτομα 65 ετών και άνω οι 15 είναι υπερήλικες, στο 1/5 των νομών αντιστοιχούν περισσότεροι από 18. Τα υψηλοτέρα συγκριτικά ποσοστά των 65+ καταγράφονται στο δυτικό τμήμα της ηπειρωτικής Ελλάδας και στους νομούς της Κεντρικής Μακεδονίας (δηλαδή στους ορεινούς νομούς της χώρας), ενώ σχεδόν αντίστοιχη είναι η εικόνα και για τα ποσοστά των 85 ετών και άνω στον πληθυσμό των 65+ (στους «υπερ-γερασμένους» νομούς προστίθενται τώρα και τα νησιά του Β. Αιγαίου).
Ο κ. Κοτζαμάνης τόνισε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ πως το γεγονός ότι οι εργάσιμης ηλικίας θα είναι πιθανότατα κατά 1.000.000 λιγότεροι το 2040 δεν σημαίνει ότι αναγκαστικά θα μειωθεί και ο πληθυσμός των εργαζομένων και ότι η υφιστάμενη σήμερα αναλογία εργαζόμενοι 20-64 ετών / άτομα 65 ετών (62,5 εργαζόμενοι 20-64 ετών για 100 άτομα 65 ετών και άνω) θα αλλάξει συνταρακτικά. Σημείωσε, δε, ότι εάν το 2040 η συμμετοχή των 20-64 ετών στον οικονομικά ενεργό πληθυσμού αυξηθεί στα επίπεδα που είναι σήμερα στη Σουηδία και η ανεργία μειωθεί στο 5,0% , παρ’ όλο που ο πληθυσμός εργάσιμης ηλικίας (δημογραφική συνιστώσα) θα έχει μειωθεί κατά 1.000.000, οι εργαζόμενοι θα είναι περισσότεροι το 2040 από το 2018 και θα αντιστοιχούν 67,4 άτομα 65 ετών και άνω σε 100 εργαζομένους 20-64 ετών (δηλ. μόλις 5 περισσότερα από ότι το 2018). Επομένως, η οικονομική συνιστώσα είναι εξίσου σημαντική με τη δημογραφική και δεν δύναται να αποσιωπάται.
