Και ελληνική τεχνολογία, με τη σφραγίδα της εβρίτικης εταιρείας “Πρίσμα Ηλεκτρονικά ΑΒΕΕ”, ενσωματώνει ο δορυφόρος “Solar Orbiter” του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ΕSA), που βρίσκεται στο στάδιο της προετοιμασίας για τη μεταφορά του στο Ακρωτήριο Κανάβεραλ στο τέλος του Οκτωβρίου, εν όψει της εκτόξευσής του τον Φεβρουάριο του 2020.
Η ελληνική εταιρεία, με έδρα την Αλεξανδρούπολη, κατασκεύασε ιδιαίτερα πολύπλοκες καλωδιώσεις και εξοπλισμό, που χρησιμοποιήθηκαν για τον έλεγχο των συστημάτων του δορυφόρου με προδιαγραφές Διαστήματος στον επίγειο σταθμό ελέγχου. Το συνολικό κόστος του τριετούς έργου ξεπέρασε το 1 εκατ. ευρώ, καθιστώντας το ως ένα από τα πιο σημαντικά κατασκευαστικά project Διαστήματος για την Ελλάδα.
Μάλιστα, σε επιστολή της προς την ελληνική εταιρεία, η οποία σημειωτέον επενδύει του 25% του κύκλου εργασιών της στο τμήμα Έρευνας και Ανάπτυξης, η “AIRBUS Defence & Space” επιβραβεύει το εξαιρετικής ποιότητας αποτέλεσμα των παραδοτέων. Ο δορυφόρος κατασκευάστηκε στις εγκαταστάσεις της AIRBUS στο Ηνωμένο Βασίλειο και πέρασε το τελευταίο έτος στο κέντρο δοκιμών IABG κοντά στο Μόναχο για δοκιμές. Πλέον έχει ανακηρυχθεί έτοιμος για αποστολή στον χώρο εκτόξευσης, όπου θα μεταφερθεί με μεταγωγικό αεροσκάφος “Antonov’ στις 31 Οκτωβρίου 2019.
Η αποστολή “Solar Orbiter” αποτελεί μια από τις αποστολές-ναυαρχίδες της ESΑ. Ο δορυφόρος φιλοδοξεί να δώσει απαντήσεις σε μερικά από τα θεμελιώδη ζητήματα του Σύμπαντος, που αφορούν τη δημιουργία των πλανητών και της ζωής και τους νόμους της Φυσικής που διέπουν τα ουράνια σώματα.
Στο Διάστημα δεν έχει σημασία από πού προέρχεται κάτι, αλλά αν λειτουργεί. Ή πώς μια φλάντζα 1 ευρώ μπορεί να στοιχίσει εκατοντάδες εκατομμύρια
Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο διευθύνων σύμβουλος της “Πρίσμα Ηλεκτρονικά ΑΒΕΕ”, Χρήστος Γιορδαμλής, διευκρίνισε ότι η εβρίτικη εταιρεία εργάστηκε “πάνω στον έλεγχο της δόκιμης λειτουργίας του δορυφόρου” και στην εξέταση τού κατά πόσο αυτός επηρεάζεται από την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία και τα μαγνητικά πεδία -καθώς στόχος είναι να φτάσει πολύ κοντά στον Ήλιο- τις μεγάλες επιταχύνσεις και από τον τρόπο χειρισμού της θερμότητας (σ.σ. αφορά τη μετατροπή θερμικής ενέργειας σε άλλες μορφές, καθότι στο Διάστημα η απαγωγή θερμοκρασίας από ένα σώμα, λόγω διαφοράς θερμοκρασίας με άλλο σώμα ή γενικά με το περιβάλλον του, δεν είναι εφικτή, με αποτέλεσμα αυτή να είναι μια κρίσιμη παράμετρος).
Πρόκειται ουσιαστικά για τις καλωδιώσεις και τα κυκλώματα, που επέτρεψαν στους τεχνικούς της ESA, στον επίγειο σταθμό ελέγχου, να κάνουν τον έλεγχο των συστημάτων του δορυφόρου, καθώς όπως χαρακτηριστικά επισήμανε ο κ.Γιορδαμλής, στο παρελθόν έχει συμβεί project δισεκατομμυρίων να αποτύχει, γιατί μια φλάντζα αξίας 1 ευρώ δεν λειτούργησε, με αποτέλεσμα ζημία εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ. “Στο Διάστημα”, επισημαίνει, “δεν έχει σημασία από πού προέρχεται κάτι, αλλά αν λειτουργεί”.
“Ξεκλειδώνοντας” την πόρτα της ESA …the hard way
Πόσο εύκολο είναι όμως για μια ελληνική εταιρεία και δη μια επιχείρηση από τον ακριτικό Έβρο, να αναλάβει ένα τόσο σημαντικό έργο στον τομέα της διαστημικής τεχνολογίας, όταν το ελληνικό τεχνολογικό brand δεν είναι δυστυχώς ισχυρό στο εξωτερικό; “Εμείς τα καταφέραμε the hard way (με τον δύσκολο τρόπο)” είπε χαρακτηριστικά ο κ.Γιορδαμλής, εξηγώντας ότι για να “ξεκλειδώσει” την πόρτα της ESA, η εταιρεία ξεκίνησε εκπαιδεύοντας το προσωπικό της και επενδύοντας αδρά στην καινοτομία. Στη συνέχεια, συμμετείχε σε έργα λιγότερο πολύπλοκα, τα οποία αφορούσαν -μεταξύ άλλων- σχέδια ή εργαστηριακά πρωτότυπα για το Διάστημα.
Ακολούθως ανέπτυξε συνεργασίες με πανεπιστήμια για την από κοινού παραγωγή προϊόντων (η πρώτη εξ αυτών αφορούσε τη δημιουργία ενός αναμεταδότη -transponder- για τη διόρθωση της τροχιάς του δορυφόρου, από κοινού με το Πανεπιστήμιο Κρήτης, αλλά δεν είχε αίσιο τέλος εν μέσω κρίσης στην Ελλάδα) και σιγά-σιγά έφτασε στο σημερινό επίπεδο. “Μας πήρε πολλά-πολλά χρόνια σκληρής δουλειάς, για να φτάσουμε σε αυτό το επίπεδο” τόνισε.
43 ελληνικές εταιρείες στον τομέα του Διαστήματος
Κατά τον κ.Γιορδαμλή, ο οποίος έχει και την ιδιότητα του προέδρου του Συνδέσμου Βιοτεχνιών και Βιομηχανιών Έβρου, στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται σήμερα 43 ελληνικές εταιρείες στον τομέα του Διαστήματος, είτε το αντικείμενό τους αφορά την επεξεργασία και ανάλυση δορυφορικών δεδομένων είτε τη δημιουργία λογισμικού και υλισμικού (hardware) για δορυφόρους. Πολλές από αυτές τις εταιρείες διαθέτουν μοναδική τεχνογνωσία και μπορούν να σταθούν επάξια στον διεθνή ανταγωνισμό.
“Χωρίς τη βοήθεια της Πολιτείας και του τραπεζικού τομέα όμως, είναι πολύ δύσκολο να διατηρήσουν τη δυναμική τους” εκτιμά μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και προσθέτει πως, παρά τη γενικότερη έλλειψη κουλτούρας συνεργασίας στη χώρα, οι ελληνικές εταιρείες του κλάδου «έχουμε κατορθώσει να μιλάμε μεταξύ μας και να κάνουμε μαζί κάποια πράγματα, κάτι που θεωρητικά επιτρέπει στην Ελλάδα να διεκδικεί τις λεγόμενες γεωεπιστροφές με αξιώσεις. Το γεγονός όμως ότι η χώρα δεν έχει ένα σύστημα σε επίπεδο υπουργείων, π.χ., για να διεκδικεί συντονισμένα τις γεωεπιστροφές, αποτελεί μια “αναπηρία”, που δεν μπορεί να ξεπεραστεί από τις ικανότητες των επιχειρήσεων».
Μεταξύ των ελληνικών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται τον τομέα του Διαστήματος, προσθέτει, είναι πολύ σπάνιες οι περιπτώσεις που υπάρχει ανταγωνισμός ως προς την ανάληψη έργων με βάση το αντικείμενο. Το σημείο στο οποίο κυρίως δυσκολεύονται οι επιχειρήσεις είναι αυτό της χρηματοδότησης, καθώς τα κεφάλαια που διατίθενται αφενός είναι περιορισμένα και αφετέρου δεν δίδονται σε βάθος χρόνου, ώστε μια εταιρεία να μπορεί να κάνει τον σχεδιασμό της μακροπρόθεσμα.
Μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού οι ελληνικές εταιρείες με TRL 9
Ο διευθύνων σύμβουλος της “Πρίσμα Ηλεκτρονικά ΑΒΕΕ” υπενθυμίζει ακόμη ότι τα έργα στο κομμάτι του Διαστήματος βασίζονται πρώτα από όλα στις στρατηγικές συμφωνίες μεταξύ των χωρών: «Στην ESA καθεμία χώρα συμβάλει στον προϋπολογισμό της υπηρεσίας και αυτός επιστρέφει ως έργα γαι τη βιομηχανία της χώρας, ως τις λεγόμενες γεωεπιστροφές δηλαδή. Αυτό που είναι νέο και αδυνατούν να καταλάβουν οι εκάστοτε ελληνικές κυβερνήσεις είναι ότι σε όλα αυτά υπάρχει πολλαπλασιαστής.
Πώς θέλει να μπει μια χώρα στον τομέα του Διαστήματος; Με υπηρεσίες ή με αγορά εισαγόμενου εξοπλισμού; Οι περισσότερες χώρες θέλουν να μπουν με υπηρεσίες και μάλιστα επαναλαμβανόμενες, ώστε να δημιουργείται σταθερότητα και προστιθέμενη αξία. Το σημείο τριβής των επιχειρηματιών του κλάδου με τις ελληνικές κυβερνήσεις είναι ότι η Ελλάδα έχει αποφασίσει να λειτουργήσει κάποιους δορυφόρους και μικροδορυφόρους, χωρίς να εξετάζεται πώς αυτό μπορεί να δημιουργήσει μια προστιθέμενη αξία, πώς μπορεί να επιτρέψει στις ελληνικές επιχειρήσεις να φτάσουν στο TRL (Technology Readiness Level) 9 της ESA, που αποτυπώνει τον βαθμο τεχνολογικής εξειδίκευσης και ετοιμότητας μιας εταιρείας.
Συνήθως απαιτούνται πέντε με δέκα χρόνια για να φτάσει μια εταιρεία από το κατώτατο TRL 1 στο ανώτερο TRL 9 και ίσως λέω και λίγα. Στην Ελλάδα, οι εταιρείες που έχουν TRL 9 μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού» εξηγεί και προσθέτει ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις αναλαμβάνουν κυρίως έργα που αφορούν σε components (επιμέρους τμήματα) και όχι ολοκληρωμένα συστήματα.
Από την πλευρά του, ο πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της εταιρείας, Γιώργος Γιορδαμλής, επισημαίνει ότι “σήμερα είναι μια μεγάλη ημέρα για την εταιρία και ιδιαιτέρως για το προσωπικό, στο οποίο οφείλεται η έως τώρα πορεία. Περιμένουμε με ιδιαίτερη αναμονή την ολοκλήρωση της αποστολής με την εκτόξευση του δορυφόρου, για να γιορτάσουμε όλοι μαζί την μικρή συμβολή μας σε έναν ανώτερο σκοπό”.
Κατανοώντας πώς μια ηλιακή καταιγίδα επηρεάζει τη Γη
Όταν εκτοξευτεί, ο δορυφόρος θα ακολουθήσει ελλειπτική πορεία γύρω από τον ήλιο, και στο κοντινότερό του σημείο θα βρεθεί εντός της τροχιάς του Ερμή, μόλις 42 εκατομμύρια χιλιόμετρα από τον ήλιο. Ως εκ τούτου, τα τμήματά του που θα «βλέπουν» προς το άστρο είναι σχεδιασμένα για να αντέχουν θερμοκρασίες άνω των 500 βαθμών Κελσίου, ενώ άλλα τμήματα θα είναι υπό σκιάν, στους -180 βαθμούς Κελσίου.
Η αποστολή θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική για την κατανόηση της «σύνδεσης» Γης και Ήλιου, καθώς το Solar Orbiter αναμένεται να παρέχει επιπλέον στοιχεία και πληροφορίες σχετικά με το πώς η δραστηριότητα στον ήλιο συνδέεται με τις ηλιακές καταιγίδες, οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα σε ηλεκτρικά συστήματα, δορυφορικές επικοινωνίες, GPS και να απειλήσουν την υγεία των αστροναυτών.Το σκάφος θα εκτοξευτεί με πύραυλο V411 της NASA, και η εκτόξευση είναι προγραμματισμένη για τις πρώτες πρωινές ώρες της 6ης Φεβρουαρίου του 2020._
Αλεξάνδρα Γούτα
