Ο Νίκος Οντουμπιτάν μιλά στην Politic για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα παιδιά μεταναστών σε ό,τι αφορά τη διαδικασία απόκτησης ελληνικής ιθαγένειας, παρότι συμβάλλουν καθοριστικά στην ανάπτυξη της χώρας.
Ρεπορτάζ: Γιώργος Φακής
Σημαντικές νομοθετικές τροποποιήσεις έχουν σημειωθεί τα τελευταία χρόνια στον τρόπο απόκτησης της ελληνικής ιθαγένειας, με τον ισχύοντα νόμο να είναι ευνοϊκότερος -σε σχέση με το παρελθόν- προς τα παιδιά των μεταναστών, ωστόσο ακόμα και σήμερα εντοπίζονται διάφορα ζητήματα, που προκαλούν προβληματισμό.
Πρόκειται για ένα θέμα που κατά καιρούς έρχεται στην επικαιρότητα και αξίζει να σημειωθεί ότι πριν το 2010 η όλη διαδικασία ήταν πολύ πιο δύσκολη και χρονοβόρα. Αυτή τη φορά η συζήτηση «άνοιξε» μετά την τιμητική πολιτογράφηση του Τόμας Γουόκαπ, με τον αθλητή του μπασκετικού Ολυμπιακού. Συγκεκριμένα, σε ΦΕΚ που δημοσιεύθηκε στις 18 Απριλίου και φέρει την έγκριση από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, αλλά και του υπουργού Εσωτερικών, Μάκη Βορίδη, ο Αμερικανός μπασκετμπολίστας απέκτησε την ελληνική ιθαγένεια, έχοντας το δικαίωμα να αγωνιστεί στην εθνική ομάδα μπάσκετ, ενώ από τη νέα σεζόν θα αγωνίζεται ως Έλληνας στην Basket League. Ο Γουόκαπ βρίσκεται στην Ελλάδα τον τελευταίο 1,5 χρόνο (από τον Σεπτέμβριο του 2021), χωρίς να έχει ελληνικές ρίζες ή κάποια άλλη σχέση με τη χώρα, πέραν της επαγγελματικής. Η «ελληνοποίηση» του Αμερικανού γκαρντ προκάλεσε αντιδράσεις τόσο στους αθλητικούς κόλπους, όσο και στις τάξεις των μεταναστών, που βλέπουν τα παιδιά τους -ενώ έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα- να χρειάζονται πολλά χρόνια αναμονής για να αποκτήσουν την ελληνική ιθαγένεια.
Η Politic επικοινώνησε με τον γενικό διευθυντή της Generation for Rights, Equality & Diversity, Νίκο Οντουμπιτάν, προκειμένου να αναλυθούν όλα τα δεδομένα, σχετικά με την απόκτηση της ιθαγένειας από τα παιδιά που έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα και είναι γόνοι μεταναστών. Όπως εξήγησε στην αρχική του τοποθέτηση ο κ. Οντουμπιτάν, μέχρι το 2010 τα πράγματα ήταν ακόμα πιο περίπλοκα σε σχέση με σήμερα: «Ένα παιδί που είχε γεννηθεί στην Ελλάδα δεν μπορούσε να πάρει την ελληνική ιθαγένεια, καθώς υπήρχε μόνο η διαδικασία της πολιτογράφησης. Οι προϋποθέσεις ήταν πολλές και παρωχημένες, διότι θα έπρεπε κάποιος να μείνει για δέκα χρόνια στην Ελλάδα, με την Πολιτεία να έχει τη δυνατότητα να απαντήσει ακόμα και μετά από πολλά χρόνια».
Τι άλλαξε από το 2010 και έπειτα
Πριν από 13 χρόνια στη Βουλή ψηφίστηκε ο νόμος 3838, φέρνοντας σημαντικές αλλαγές στον τρόπο απόκτησης της ιθαγένειας. «Αρχικά μπήκε ένα συγκεκριμένο χρονικό περιθώριο, καθώς η Πολιτεία θα έπρεπε να απαντήσει εντός 1,5 χρόνου. Η δεύτερη γενιά (παιδιά μεταναστών γεννημένα στην Ελλάδα) απέκτησε το δικαίωμα να κάνει αίτηση για την ιθαγένεια. Ωστόσο, το 2012 η εν λόγω διάταξη κρίθηκε αντισυνταγματική, μετά από προσφυγές που έγιναν, με την αιτιολογία ότι δεν υπήρχε το τεκμήριο της ένταξης για τα παιδιά μεταναστών. Προσωπικά κρίνω ως άκρως ρατσιστική την αιτιολογία του ΣτΕ, διότι ανέφερε ότι δεν έχουμε την ελληνική καταγωγή από αίμα», υπογράμμισε ο Νίκος Οντουμπιτάν.
Στο κομμάτι της ελληνικής ιθαγένειας υπάρχουν διαφορετικές παράμετροι, καθώς υφίσταται το «Δίκαιο του εδάφους» και το «Δίκαιο του αίματος», με το Συμβούλιο της Επικρατείας να βασίζει την απόφασή του στο δεύτερο και όχι στο πρώτο. «Τα παιδιά που γεννιούνται στην Ελλάδα νιώθουν Έλληνες. Μόλις κρίθηκε αντισυνταγματικός ο νόμος 3838/2010, εμείς ξεκινήσαμε καμπάνια για να αναδείξουμε το ζήτημα που προέκυψε. Το 2015 ψηφίστηκε άλλος νόμος, που… θωρακίστηκε, ώστε να μην υπάρχει το περιθώριο για εκ νέου προσφυγές στο ΣτΕ. Προηγουμένως, το Συμβούλιο είχε παρατηρήσει -μεταξύ άλλων- ότι έξι χρόνια φοίτησης σε ελληνικό σχολείο δεν ήταν αρκετά», συμπλήρωσε ο κ. Οντουμπιτάν.
Η υπάρχουσα διαδικασία υποβολής αιτήσεων για την ιθαγένεια
Είναι δεδομένο ότι με την ψήφιση του παραπάνω νόμου, βελτιώθηκε αισθητά η διαδικασία υποβολής αιτήσεων, αν και ακόμα υπάρχουν σημαντικά περιθώρια βελτίωσης. Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν υφίσταται κάποια «αυτόματη» διαδικασία, καθώς οι απαραίτητες ενέργειες δεν ξεκινούν με τη γέννηση ενός παιδιού στην Ελλάδα από μετανάστες γονείς. «Στις μεγάλες πόλεις ο μέσος όρος αναμονής για ένα παιδί που έκανε την αίτηση, είναι τα τέσσερα χρόνια για να του αποδοθεί η ελληνική ιθαγένεια. Αυτό αφορά τα παιδιά που έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα και έχουν πάει σχολείο. Μιλάμε για αναμονή τεσσάρων χρόνων, όταν από τον νόμο προβλέπονται οι έξι μήνες ως ανώτερο χρονικό περιθώριο. Για να δοθεί η ελληνική ιθαγένεια, το παιδί θα πρέπει να έχει ενηλικιωθεί, αλλά η αίτηση μπορεί να γίνει μερικά χρόνια πριν την ενηλικίωση», επεσήμανε ο κ. Οντουμπιτάν.
Οι τιμητικές πολιτογραφήσεις και οι… λανθασμένες προτεραιότητες
Η «ελληνοποίηση» του Τόμας Γουόκαπ, ο οποίος ουδεμία σχέση είχε με την Ελλάδα μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2021, προκάλεσε ποικίλα σχόλια, με μετανάστες, αλλά και παιδιά μεταναστευτικής καταγωγής να αντιδρούν, κατά κύριο λόγο μέσα από τα σόσιαλ μίντια. Δεν είναι λίγοι αυτοί που θεωρούν πως εφαρμόζονται δύο μέτρα και δύο σταθμά, αφού οι επαγγελματίες αθλητές, οι επιχειρηματίες και οι διάσημοι από το εξωτερικό αντιμετωπίζονται με πολύ ευνοϊκότερους όρους, σε σχέση με όσους έχουν ζήσει όλη τους της ζωή εντός συνόρων. «Μιλάμε για κατάφωρη αδικία. Η Πολιτεία δίνει προτεραιότητα σε έναν επαγγελματία αθλητή για να ενισχύσει την εθνική ομάδα, την ώρα που δεν τηρείται το εξάμηνο που αναφέρει ο νόμος για εμάς. Υπάρχουν χιλιάδες παιδιά που “χτίζουν” τη ζωή τους στην Ελλάδα, μαζί με την οικογένειά τους. Μιλάμε για ιθαγένεια δύο ταχυτήτων. Αυτή η στάση δείχνει το πόσο πιο σημαντικό, για το κράτος, είναι να μπορείς ως αθλητής να ενισχύσεις την εθνική, από το να έχεις γεννηθεί και μεγαλώσει στην Ελλάδα, να πήγες σχολείο, να σπούδασες κτλ. Οι προτεραιότητες της Πολιτείας φαίνονται ξεκάθαρα και είναι εξωφρενικό το πόσες τιμητικές πολιτογραφήσεις έχουν δημοσιευθεί σε ΦΕΚ τα τελευταία χρόνια, την ώρα που οι αποδόσεις ιθαγένειας σε παιδιά που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν εδώ καθυστερούν χαρακτηριστικά», τόνισε ο κ. Οντουμπιτάν.
Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι μια σειρά από επαγγέλματα δεν επιτρέπεται να ασκηθούν εντός Ελλάδας, από ανθρώπους που δεν έχουν την ελληνική ιθαγένεια. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν μεταξύ άλλων οι γιατροί, οι δικηγόροι, οι αρχιτέκτονες, κάτι που σημαίνει ότι μπορεί ένας άνθρωπος να έχει πτυχίο νομικής, αλλά να μην μπορεί να εργαστεί στον τομέα της επιστήμης του.
Οι θεσμικές αντιδράσεις, η αδιαφορία του κράτους και η πολύ απαιτητική διαδικασία για τους μετανάστες
Η λεγόμενη «δεύτερη γενιά» έχει καταστήσει σαφές ότι δεν είναι αντίθετη με τις τιμητικές πολιτογραφήσεις, αρκεί να μην καθυστερούν οι αποδόσεις ελληνικής ιθαγένειας. «Πριν από 1,5 χρόνο έστειλα επιστολή στην Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Δεν θεωρώ λάθος τις πολιτικές πολιτογραφήσεις, αλλά δεν θεωρώ λογικό να υπάρχουν τόσο μεγάλες καθυστερήσεις στις ιθαγένειες δεύτερης γενιάς», σημείωσε ο Νίκος Οντουμπιτάν. Για τους μετανάστες η πραγματικότητα είναι ακόμα πιο δύσκολη, αφού πάνε με τη διαδικασία της πολιτογράφησης, αφού υπάρχουν παράλογες απαιτήσεις. Συγκεκριμένα, άνθρωποι που ήρθαν στην Ελλάδα και δημιούργησαν οικογένειες, εργαζόμενοι εντός των συνόρων, αισθάνονται ότι δεν υπάρχει καμία υποδομή για την ενσωμάτωσή τους, την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας, αλλά και την πολιτογράφησή τους.
Η διαδικασία υποβολής αίτησης είναι ιδιαίτερα απαιτητική από άποψη εγγράφων, αλλά εξίσου δύσκολες είναι και οι γραπτές εξετάσεις, όπου οι μετανάστες καλούνται να απαντήσουν σε ερωτήσεις που πολλές φορές είναι επιπέδου τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. «Αυτοί οι άνθρωποι θα πρέπει να δείξουν ότι για επτά χρόνια είχαν σταθερή δουλειά και σταθερό υψηλό εισόδημα, ενώ βρισκόμασταν σε περίοδο παρατεταμένης οικονομικής κρίσης. Κάτι τέτοιο ήταν δύσκολο για τους Έλληνες πολίτες, πόσο μάλλον για τους μετανάστες. Οι γραπτές εξετάσεις είναι πολύ δύσκολες. Όλα αυτά δημιουργούν και άλλα προβλήματα, όπως η αδήλωτη εργασία, την οποία εντοπίζουμε κυρίως σε αγροτικές περιοχές. Οι μετανάστες δεν έχουν τα απαραίτητα έγγραφα, προκειμένου να εργαστούν νόμιμα και δεν υπάρχει μια ρύθμιση από το κράτος, ώστε να βοηθηθούν τόσο οι ίδιοι, όσο και οι αγρότες που ψάχνουν εναγωνίως εργάτες γης», ανέφερε ο γενικός διευθυντής της Generation for Rights, Equality & Diversity.
Η κωλυσιεργία και η διαδικασία που χρήζει αλλαγών
Αυτό που τονίζουν σε κάθε ευκαιρία τα παιδιά της «δεύτερης γενιάς» είναι ότι η μετανάστευση δεν είναι κάποια μεταδοτική ασθένεια, που πάει από τη μία γενιά στην άλλη. «Είμαστε παιδιά μεταναστευτικής καταγωγής και όχι δεύτερης γενιάς μετανάστες. Για εμάς το ζητούμενο είναι ξεκάθαρο: Εύκολη και γρήγορη διαδικασία απόκτησης ελληνικής ιθαγένειας για όλους όσοι έχουν κάνει αίτηση. Παρακολουθούμε τα ΦΕΚ και βλέπουμε ότι απαντώνται τώρα αιτήματα που έγιναν το 2006 και το 2007. Επίσης, σε ό,τι έχει να κάνει με τη διαδικασία πολιτογράφησης και τα εισοδηματικά κριτήρια, τα οποία αυξήθηκαν από τον νομοθέτη, υπάρχει αναδρομική ισχύ. Συνεπώς, ένας άνθρωπος που υπέβαλε αίτηση για πολιτογράφηση το 2015, σήμερα το αίτημά του εξετάζεται με άλλους όρους και δεν του δίνεται η ιθαγένεια. Το εισοδηματικό κριτήριο είναι σωστό να καθορίζεται από τα οικονομικά δεδομένα της χώρας. Ζητάμε να υπάρχει δίκαιη διαδικασία», ξεκαθάρισε ο Νίκος Οντουμπιτάν.
Είναι γεγονός ότι, ιδιαίτερα τα προηγούμενα χρόνια, η πλειοψηφία των πολιτών δεν είχε σταθερή εργασία για μεγάλο χρονικό διάστημα, με την πραγματικότητα για τους μετανάστες να είναι ακόμα πιο δύσκολη. «Όσοι νομοθετούν, είναι αναγκαίο να λαμβάνουν υπόψιν τους και την προηγούμενη οικονομική κατάσταση της χώρας, γνωρίζοντας -επίσης- ότι το ποσοστό ανεργίας στους μετανάστες ήταν πολύ μεγαλύτερο. Βλέπουμε ανά τακτά χρονικά διαστήματα τιμητικές πολιτογραφήσεις. Δηλαδή μόνο οι αθλητές, οι διάσημοι και οι επιχειρηματίες στηρίζουν την Ελλάδα; Μόνο αυτοί ενισχύουν με τις επενδύσεις τους; Μόνο αυτοί βοηθούν στο κομμάτι του πολιτισμού; Δεν υπάρχουν μετανάστες που έχουν καθοριστική συμβολή για το καλό της χώρας; Είναι σαν να μας λένε ότι εμείς δεν έχουμε κάνει τίποτα όλα αυτά τα χρόνια που ζούμε στην Ελλάδα», κατέληξε ο κ. Οντουμπιτάν, εκφράζοντας το παράπονό του για τη σκληρή πραγματικότητα, για την οποία το ελληνικό κράτος φέρει τη μεγαλύτερη ευθύνη.
Δείτε επίσης: Καιρός σήμερα: Γενικά αίθριος – Βροχές και καταιγίδες το απόγευμα
