Η Βάσω Παπανδρέου αναλύει την οικονομική πολιτική και την εκπαίδευση στην Ελλάδα, τονίζοντας την ανάγκη για αριστερή προσέγγιση.
Κυρία Παπανδρέου, η αντιμετώπιση των προβληματικών επιχειρήσεων με τους τρόπους και τις αντιλήψεις που εξαντλήσαμε έχει χαρακτηρισθεί ως δεξιά στροφή της οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης. Είναι δεξιά πολιτική; Διατυπώνεται η άποψη ότι οι αποφάσεις που έχουμε πάρει να εξυγιανθούν κάποιες επιχειρήσεις και να οργανωθούμε καλύτερα ως κοινωνία και οικονομία αποτελεί δεξιά στροφή. Δεν ξέρω αν αυτό είναι δεξιά στροφή και δεν ξέρω τι εννοούν αυτοί με αριστερή πολιτική. Η δεξιά πολιτική ταυτίζεται με προβληματικές στον ιδιωτικό τομέα, και για μένα η αριστερή πολιτική δεν θα ήταν να υποκαθιστούμε τις ιδιωτικές προβληματικές με κρατικές ή κοινωνικοποιημένες προβληματικές επιχειρήσεων. Αυτό νομίζω είναι το ίδιο δεξιά πολιτική. Αριστερή πολιτική για μένα είναι να κάνουμε μια οικονομία ανταγωνιστική με υγιείς επιχειρήσεις, είτε αυτές είναι ιδιωτικές, είτε είναι κρατικές, είτε είναι κοινωνικοποιημένες.
Η αριστερή πολιτική συνδυάζεται με το ποιος παίρνει τις αποφάσεις και ποιος καρπούται την υπεραξία που δημιουργείται στην παραγωγή. Αυτό σημαίνει ότι οι επιχειρήσεις πρέπει να έχουν πλεόνασμα, δηλαδή κέρδη. Αριστερή πολιτική δεν σημαίνει ούτε κοινωνικοποίηση ελλειμμάτων ούτε δημιουργία προβληματικών επιχειρήσεων. Γιατί τότε δεν έχουμε κοινωνικοποίηση υπεραξίας, αλλά επιβάρυνση του κοινωνικού συνόλου με τα ελλείμματα ορισμένων επιχειρήσεων. Έχετε επισημάνει ότι μας λείπουν μάνατζερ, και σ’ αυτό έχει παίξει ρόλο και η παιδεία, η οποία δεν υπήρξε ποτέ συνδυασμένη με την ανάπτυξη. Αλλά μήπως δεν μας λείπουν και σύγχρονοι βιομήχανοι;
Υπάρχει οπωσδήποτε πρόβλημα και με την εκπαίδευση και με την ύπαρξη βιομηχάνων. Σήμερα οι απαιτήσεις σε γνώσεις είναι πολύ μεγαλύτερες απ’ ότι πριν μερικές δεκαετίες. Όποιος θέλει να ασχοληθεί με οποιονδήποτε τομέα της οικονομίας θα πρέπει να έχει αρκετές γνώσεις και εξειδίκευση. Οι απαιτήσεις είναι ακόμη πιο έντονες στους τομείς νέας τεχνολογίας. Το εκπαιδευτικό μας σύστημα έχει χρόνια προβλήματα. Δεν συνδέεται ικανοποιητικά με την παραγωγή και παράγει άχρηστες ή κορεσμένες κλάδους ειδικότητες. Το πτυχίο είναι μέσο για να σπάσουμε τα στεγανά των προνομίων των ανώτερων εισοδηματικών τάξεων.
Αν όμως συνεχίσουμε όπως πάμε, φοβάμαι ότι το πτυχίο θα γίνει ένα μέσο για ενίσχυση των ταξικών διαφορών. Σήμερα χρειάζονται στελέχη με πολλές και εξειδικευμένες γνώσεις. Όταν ένα εκπαιδευτικό σύστημα δεν παράγει αυτά τα στελέχη, αυτοί που έχουν τις οικονομικές δυνατότητες θα αποκτήσουν αυτές τις γνώσεις σε κάποιες πανεπιστήμια του εξωτερικού. Αυτούς αναγκαστικά θα τους χρησιμοποιήσει η κοινωνία αργότερα. Με τη νοοτροπία που μας κατέχει, να γίνεται δηλαδή η απόκτηση του πτυχίου όλο και ευκολότερη, είναι σαν να δημιουργούμε μια νέα ελίτ που θα προέρχεται από ξένα πανεπιστήμια.
Σήμερα υπάρχει τεράστια ανάγκη στην ελληνική οικονομία για άτομα με σωστό επιχειρηματικό πνεύμα, και όχι για άτομα που θα κοιτάξουν να εκμεταλλευτούν ορισμένες περιστάσεις ή συνθήκες για το εύκολο κέρδος. Η εποχή του εύκολου κέρδους έχει περάσει για όλους. Αν θέλουμε να επιβιώσουμε, πρέπει να δούμε ότι, πέρα από το ελληνικό δαιμόνιο που διαθέτουμε, χρειάζεται οργάνωση, συνέπεια και μεγάλη προσπάθεια. Υπάρχουν βέβαια ορισμένοι τέτοιοι επιχειρηματίες, και το ενθαρρυντικό είναι ότι εμφανίζονται πτυχιούχοι που ασχολούνται με επιχειρηματικές και καινοτομικές δραστηριότητες, γεγονός που είναι πολύ ενθαρρυντικό για την ελληνική οικονομία και κοινωνία. Ωστόσο, οι μηχανισμοί που υπάρχουν δεν ενθαρρύνουν πάντα αυτούς τους ανθρώπους και μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις τους αποθαρρύνουν.
