Είναι ασύγκριτη η άγρια αίσθηση δύναμης και ελευθερίας που σε κατακλύζει καθώς περπατάς μονοπάτια που αιωρούνται εκατοντάδες μέτρα πάνω από την απότομη χαράδρα του Βίκου. Κι αντίστοιχα, είναι συγκινητική η διαχρονική γοητεία της μαστοροσύνης και του κάματου όπως αποτυπώθηκε στα γεφύρια και τις πέτρινες σκάλες που δημιουργήθηκαν για να συνδέσουν μεταξύ τους απομονωμένα χωριά. Η έντονη βλάστηση, με λουλούδια και βότανα που μόνο σε αυτό το σημείο της Ελλάδας μπορείς να συναντήσεις, είναι το τρίτο στοιχείο που κάνει την πεζοπορία στα Ζαγοροχώρια μια μοναδική στο είδος της εμπειρία. Δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι αυξάνει σημαντικά ο αριθμός των ξένων τουριστών που επισκέπτονται την περιοχή για να περπατήσουν τα καλντερίμια και τα μονοπάτια της.
Ιδανικός τρόπος για να ανακαλύψεις τα μυστικά των πολλών χιλιομέτρων μονοπατιών του Ζαγορίου είναι στο πλάι κάποιου γνώστη της περιοχής. Ο Θουκυδίδης Παπαγεωργίου, ιδιοκτήτης του ομώνυμου παραδοσιακού ξενώνα στο Καπέσοβο, γνωρίζει σαν την παλάμη του χεριού του τα μονοπάτια γύρω από το χωριό, καθώς έχει πρωτοστατήσει στον καθαρισμό και την επαναφορά τους στην χρήση. Και μπορεί η χρήση των μονοπατιών σήμερα να γίνεται κυρίως για λόγους αναψυχής αλλά, περπατώντας τα, συναντάς σημάδια της εποχής στην οποία ήταν κρίσιμα για την καθημερινή επιβίωση των κατοίκων της περιοχής.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το μονοπάτι από το Καπέσοβο προς τους Κήπους. Οι πανύψηλοι και καταπράσινοι δρύες κλέβουν την παράσταση δημιουργώντας ένα ονειρικό σκηνικό αλλά, αν κοιτάξεις προσεκτικά, θα εντοπίσεις απομεινάρια από καλύβια που χρησιμοποιούσαν σαν καταφύγιο από τις καιρικές συνθήκες όσοι τιθάσευαν τις απότομες πλαγιές με αναβαθμίδες για να καλλιεργήσουν τα αμπέλια τους. Το χρώμα της τέφρας έχει αποτυπωθεί στο σημείο στο οποίο οι χωρικοί έκαιγαν κορμούς δένδρων για να φτιάξουν κάρβουνο που φορτωνόντουσαν στην πλάτη τους προκειμένου να το μεταφέρουν στο χωριό. Σταδιακά, το μονοπάτι προς τους Κήπους κατηφορίζει και προχωρά παράλληλα με την κοίτη του Βίκου, μέχρι που συναντά τα απομεινάρια ενός παλιού μύλου. Για να φτάσουν ως εδώ οι οικογένειες από τα γύρω χωριά ώστε να αλέσουν το σιτάρι τους και να επιστρέψουν στο σπίτι τους με ασφάλεια, χρειαζόταν κάποιες φορές να περάσουν ακόμα και τη νύχτα στον μύλο, ανταλλάσσοντας νέα και ιστορίες γύρω από το τζάκι του μυλωνά.
Τις λεπτομέρειες μιας δύσκολης εποχής στην οποία πολλοί άνδρες ξενιτεύτηκαν στις ελληνικές παροικίες προκειμένου να κερδίσουν τα προς το ζην, ενώ οι γυναίκες πάσχιζαν να αξιοποιήσουν τους περιορισμένους φυσικούς πόρους όσο αποτελεσματικότερα μπορούσαν για να καλύψουν τις βασικές ανάγκες της οικογένειας περιγράφει αναλυτικά ο Θουκυδίδης Παπαγεωργίου μέσα από το βιβλίο του «Ακριβά Κερδισμένη Ζωή».
Σαφάρι παραδοσιακών γεφυριών
Στην περιοχή γύρω από τους Κήπους υπάρχουν αρκετά από τα πολύ ενδιαφέροντα πέτρινα γεφύρια του Ζαγορίου. Το γεγονός ότι βρίσκονται σε μικρή απόσταση από τον δρόμο ενώ παράλληλα συνδέονται και με μονοπάτια προσφέρει μια βολική εναλλακτική μικρών περιπάτων για όσους δεν είναι διατεθειμένοι να κάνουν μεγαλύτερες πεζοπορικές διαδρομές. Εκτός από το φημισμένο και πολυφωτογραφημένο Καλογερικό, όμορφα γεφύρια της περιοχής είναι αυτά τουΜύλου, του Κόκκορη, του Μίσιου και του Πετσιώνη.
Μονοπάτια α λα καρτ
Ανάμεσα στα πολυάριθμα μονοπάτια των Ζαγορίων, κάποια από τα ομορφότερα είναι τα παρακάτω. Σε κάθε εξόρμηση είναι σημαντική η σωστή προετοιμασία και ενημέρωση σχετικά με τις τυχόν ιδιαιτερότητες της διαδρομής.
Βραδέτο- Μπελόη (2 χλμ.)
Από το παρατηρητήριο της Μπελόης έχει κανείς την ευκαιρία να «πετάξει» με το βλέμμα επάνω από το βαθύτερο σημείο της χαράδρας του Βίκου.
Καπέσοβο- Βραδέτο (3 χλμ.)
Τόσο η φιδογυριστή σκάλα του Βραδέτου και τα πέτρινα γεφύρια από τα οποία περνά όσο και η θέα του φαραγγιού της Μεζαριάς, κάνουν τη συγκεκριμένη διαδρομή ξεχωριστή.
Βίτσα- Γέφυρα Κόκκορη (3 χλμ.)
Η διαδρομή αυτή διασχίζει την σκάλα της Βίτσας και περνά από το γεφύρι του Μίσσιου και του Κόκκορη απολαμβάνοντας τη θέα της χαράδρας του Βίκου.
Μεγάλο Πάπιγκο- Βίκος (5,5 χλμ.)
Η διαδρομή από το Μεγάλο Πάπιγκο προς το χωριό Βίκος διασχίζει το ομώνυμο φαράγγι, περνώντας από καταπράσινα τοπία.
Μικρό Πάπιγκο- Αστράκα (6 χλμ.)
Μία από τις πιο γνωστές ορειβατικές διαδρομές της περιοχής, η οποία διασχίζει αλπικά τοπία και καταλήγει στην κορυφή της Αστράκας στα 2.436μ.
Η σύγχρονη ανάγνωση των μονοπατιών
Στα Ζαγοροχώρια μπορεί κανείς να βρει μια μεγάλη ποικιλία μονοπατιών που είναι ευκολότερα ή δυσκολότερα, μικρά ή μεγάλα, χαρτογραφημένα ή «άγρια». Στο Γεωπάρκο Βίκου-Αώου έχουν σηματοδοτηθεί μία σειρά από διαδρομές, κατά μήκος των οποίων ο επισκέπτης συναντά πινακίδες με πληροφορίες σχετικά με τη φυσική ιστορία της περιοχής. Τέτοιες διαδρομές είναι «Οι Κυνηγοί της Εποχής των Παγετώνων στον Βοϊδομάτη», «Τα Μυστήρια των Βράχων στο Πάπιγκο» και «Η Θαυματουργή Χλωρίδα της Κοιλάδας του Βίκου».
Ένα mobile application που περιλαμβάνει πεζοπορικές διαδρομές έχει δημιουργήσει το τοπικό δίκτυο ανάπτυξης Zagori Excellence Network. Μάλιστα, η εφαρμογή Sense Zagori έχει σαν μελλοντικό της στόχο να «ανταμείβει» τους επισκέπτες που αφιέρωσαν τον χρόνο για να περπατήσουν και να ανακαλύψουν περισσότερα για την περιοχή με πόντους που θα μπορούν να εξαργυρώνουν στις συμβεβλημένες τουριστικές επιχειρήσεις.
Αγώνες ορεινού τρεξίματος
Μια διαφορετική όψη του Ζαγορίου βλέπουν οι αθλητές που διασχίζουν τα δεκάδες χιλιόμετρα των ορεινών διαδρομών του. Το Zagori Mountain Running, πραγματοποιείται κάθε Ιούλιο και περιλαμβάνει τέσσερις κατηγορίες αγώνων που καλύπτουν αντίστοιχα 10, 20, 40 και 80 χιλιόμετρα καθώς και τον παιδικό αγώνα «Ζαγοράκι».
Πάμε για μανιτάρια;
Εκτός από βότανα και αγριολούλουδα, πολλά από τα δασικά μονοπάτια των Ζαγορίων βρίθουν και από μανιτάρια. Οι κατάλληλες συνθήκες υγρασίας και θερμοκρασίας για την ανάπτυξη μανιταριών προκύπτουν συνήθως τον Μάιο, τον Ιούνιο, τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο, χωρίς να αποκλείεται η εμφάνισή τους και τους καλοκαιρινούς μήνες. Οι έμπειροι μανιταροσυλλέκτες αναγνωρίζουν τουλάχιστον δέκα ιδιαίτερα νόστιμες ποικιλίες, μεταξύ των οποίων ταβασιλομανίταρα -ή, αλλιώς, πορτσίνι-, τα προβατομανίταρα, τα περδικομανίταρα, τις μορχέλες, τις τρομπέτες του θανάτου, τα καισαρικά, τις κανθαρέλες και το ύδνο. Στα εστιατόρια και τις ταβέρνες του Ζαγορίου, το μανιτάρι χρησιμοποιείται σαν γέμιση για πίτες, συνδυάζεται με μοσχαράκι και πουρέ και σερβίρεται ακόμα και σαν γλυκό του κουταλιού.
Για καφέ και γλυκό
Ξεχωριστή και αυθεντική γωνιά των χωριών του Ζαγορίου αποτελούν τα παραδοσιακά τους καφενεία. Το χειμώνα, συσπειρώνουν τους ελάχιστους κατοίκους και επισκέπτες γύρω από τη ζεστασιά της σόμπας ή του τζακιού τους. Το καλοκαίρι, απλώνουν τα τραπέζια τους κάτω από τον πλάτανο της πλατείας και αποτελούν στρατηγικό σημείο συνάντησης και ενημέρωσης. Εκτός από το ενδιαφέρον του για τις θεραπευτικές ιδιότητες των βοτάνων της περιοχής, ο Νίκος Κοντοδήμος, ιδιοκτήτης του καφενείου «ο Βικογιατρός» στο Κουκούλι, έχει πάντα φιλική διάθεση για φιλοσοφικές συζητήσεις.
Πού να φάτε
«Salvia»
Παραδοσιακές τοπικές συνταγές και προϊόντα σε μοντέρνα εκτέλεση από τον σεφ Γιάννη Λιόκα.
«Κανέλα και Γαρύφαλλο»
Το μενού δίνει έμφαση στα μανιτάρια και στα καπνιστά, μαριναρισμένα και σωστά ψημένα κρεατικά.
«Astra Restaurant»
Με ιδιόκτητο μποστάνι και κρέατα παραγωγής του, το Astra σερβίρει αυθεντικές τοπικές γεύσεις.
«Θωμάς» (Τσεπέλοβο, 6977079871)
Παραδοσιακή ταβέρνα στην κεντρική πλατεία του Τσεπέλοβου.
«Η Στέρνα» (Μεγάλο Πάπιγκο, 26530 25090)
Το διάσημο καφέ-γλυκοπωλείο του Καπέσοβου το συναντάμε πλέον στην είσοδο του Μεγάλου Πάπιγκου.
Πού να μείνετε
Μονοπάτια Resort (Άνω Πεδινά, 26530 71116)
Ένα μικρό, καλαίσθητο resort αποτελούμενο από παραδοσιακά σπίτια και αρχοντικά των Άνω Πεδινών. Ο ιδιοκτήτης Πάρις Ζωγράφος, γνωρίζει καλά τις πεζοπορικές διαδρομές στο Ζαγόρι.
Kores (Βίτσα, 26530 71888)
Νέο boutique ξενοδοχείο πέντε αστέρων με σπα και θερμαινόμενη πισίνα.
«Θουκυδίδης»
Ζεστός ξενώνας με χειροποίητα στοιχεία παραδοσιακής αρχιτεκτονικής στα ευρύχωρα δωμάτια του παλιού αρχοντικού.
Τα σπίτια του Σαξώνη (Μεγάλο Πάπιγκο, 6937 151624)
Δύο οικήματα με 10 δωμάτια παραδοσιακής αρχιτεκτονικής κι ένα ζεστό καθιστικό.
