Στην ξεχωριστή πνευματική παράδοση της Κίνας εστίασε, μεταξύ άλλων, η συνομιλία του ΑΠΕ-ΜΠΕ με τον Σωτήρη Χαλικιά, συγγραφέα, μεταφραστή και σινολόγο.
Αφορμή στάθηκε το γεγονός της πρόσφατης βράβευσής του στην Κίνα για τη μετάφραση στα ελληνικά σημαντικών κειμένων της κινεζικής σκέψης.
Η βράβευση έγινε κατά τη διάρκεια τελετής που διοργανώθηκε από την Ειδική Επιτροπή Βράβευσης Βιβλίων στη μεγάλη αίθουσα του κυβερνητικού συγκροτήματος Τιάογιουτάι, στις 20 Αυγούστου. Στην τελετή παρευρέθηκε και ο πρεσβευτής της Ελλάδας στην Κίνα, Λεωνίδας Ροκανάς.
Ο κ. Χαλικιάς, ένας από τους λίγους Έλληνες που γνωρίζουν αρχαία κινεζικά και ο μοναδικός που μεταφράζει από το πρωτότυπο τα κλασικά κινεζικά κείμενα, μίλησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ για την τιμή να είναι ο πρώτος Έλληνας που του αποδίδεται αυτό το βραβείο, αλλά και για το απαιτητικό έργο της μετάφρασης τέτοιων κειμένων. Επίσης, αναφέρθηκε στη σχέση αρχαίας ελληνικής και κινεζικής φιλοσοφίας (με εστίαση στον Κομφούκιο και στον Πλάτωνα), καθώς και στη δεσπόζουσα θέση της Κίνας στην παγκόσμια πραγματικότητα της εποχής μας. Θέση η οποία, όπως μας επισήμανε, «διατηρεί αναπάντητο το ζήτημα της σύνθεσης του ξεχωριστού της πολιτισμού με τις ανάγκες της σύγχρονης ζωής».
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του Σωτήρη Χαλικιά στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και στη δημοσιογράφο Ελένη Μάρκου
Ερ. Πρόσφατα τιμηθήκατε στην Κίνα για το μεταφραστικό έργο σας σχετικά με τα κλασικά κινεζικά κείμενα. Είστε ο πρώτος Έλληνας που του αποδίδεται αυτό το βραβείο. Πώς αισθάνεστε γι’ αυτή την τιμή;
Απ. Η απόφαση της Ειδικής Επιτροπής Επιβράβευσης Βιβλίων για την Κίνα να με επιβραβεύσει ως εκπρόσωπο της Ελλάδας στο πεδίο της μετάφρασης κλασικών κειμένων της κινεζικής σκέψης, από τη μία πλευρά αποτελεί επιβράβευση της μακροχρόνιας προσπάθειάς μου να μεταφράσω στα ελληνικά κάποια από τα βασικά κείμενα της κινεζικής σκέψης, από την άλλη αποτελεί και εκδήλωση τιμής στη χώρα και τη γλώσσα μας. Για τον λόγο αυτόν, είμαι πολύ χαρούμενος.
Ερ. Υπάρχει κάποιο κοινό «νήμα» που διέπει τη μεταφραστική σας δουλειά;
Απ. Αυτό το τόσο απαιτητικό μεταφραστικό έργο έχει υλοποιηθεί, μέχρι σήμερα, στη δημοσίευση (με τη σχετική Εισαγωγή και τα απαραίτητα Ερμηνευτικά Σχόλια) των ακόλουθων βιβλίων: Τα «Ανάλεκτα του Κομφούκιου», «Το Βιβλίο του Μέγγιου», «Η Μεγάλη Μάθηση», «Το Μέσον ως Οικεία Αρμονία» και «Λιε Τσι» (列子), ενώ συνεχίζω να εργάζομαι γι’ αυτό το τόσο δύσκολο αλλά θεμελιώδες κείμενο, το «Τσουάγκ Τσι» (莊子).
Ό,τι αποκαλείτε ‘κοινό νήμα’ σχετίζεται ουσιαστικά με τις θεμελιώδεις δυσκολίες που αναγκάστηκα να αντιμετωπίσω για να σταθώ στο ύψος αυτής της μεγάλης πρόκλησης, να αποδώσω, δηλαδή, στα ελληνικά αυτά τα σημαντικά κείμενα της κινεζικής σκέψης. Δυσκολίες που απορρέουν από το αναμφισβήτητο γεγονός ότι η ελληνική γλώσσα είναι θεμελιώδης για τη δυτική κοσμοθεώρηση, δεδομένου ότι από αυτήν προέρχονται οι βασικές φιλοσοφικές της έννοιες. Με άλλα λόγια, ο κίνδυνος από την χρήση μιας σειράς σημαντικών ελληνικών εννοιών για τη μετάφραση των βασικών αυτών κειμένων είναι πολύ μεγαλύτερος σε σχέση με τη μετάφρασή τους σε οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή γλώσσα. Συνεπώς, το κύριο ζήτημα ήταν πώς να επιτρέψω στον Έλληνα αναγνώστη να έχει συνεχώς υπόψη του ότι πρόκειται για κείμενα ενός άλλου πολιτισμού.
Ερ. Τι σας προσέδωσε -εκτός από γνώση για την ιστορία ενός λαού- η εκμάθηση της κινεζικής γλώσσας, και μάλιστα της αρχαίας εκδοχής της, καθώς και η μετάφραση σπουδαίων κινεζικών κειμένων;
Απ. Όλοι όσοι ξεκινούν αυτή την ισόβια περιπέτεια που είναι η εκμάθηση της κινεζικής γλώσσας, γοητεύονται σχεδόν αμέσως από την γραφή της. Μοναδική στον κόσμο, φαίνεται να έχει παραμείνει στο στάδιο όπου η γραφή ήταν ακόμα εγγενώς συνδεδεμένη με τη φύση των πραγμάτων. Η μονάδα αυτής της γραφής, το han zi (το ιδεόγραμμα όπως συμβατικά το αποκαλούμε), στις περισσότερες περιπτώσεις εκφράζει στη δομή της την αντίληψη που έχει για τον κόσμο η κοινωνία που χρησιμοποιεί αυτή τη γραφή. Προκειμένου να επιτελέσει τη λειτουργία του, το ιδεόγραμμα δεν χρειάζεται, συνεπώς, τόσο πολύ τον ήχο, όπως συμβαίνει με τα γράμματα. Αν, λοιπόν, η δυσκολία δεν σε αποθαρρύνει, τότε αυτή η πρώτη έλξη μετατρέπεται σε σταθερό πάθος για την κινεζική γλώσσα.
