Δύο σημαντικές εκθέσεις εγκαινιάζονται σήμερα, στις 7.30 μμ, στην Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου (ΕΠΜΑΣ). Η πρώτη, με τίτλο «Francisco Goya, Los Caprichos», παρουσιάζει 80 χαρακτικά του Γκόγια από τη μόνιμη συλλογή της Πινακοθήκης, που χρονολογούνται από το 1797-98. Επίσης συνομιλεί με τη δεύτερη έκθεση, η οποία έχει τίτλο «Η Σαγήνη του Αλλόκοτου» και περιλαμβάνει έργα δέκα σύγχρονων Ελλήνων καλλιτεχνών που, από διαφορετικές αφετηρίες, εναγκαλίζονται και εικονίζουν το αλλόκοτο, το υβριδικό και το γκροτέσκο.
Τα 80 χαρακτικά, οξυγραφίες σε χαρτί και ακουατίντα, που ο Francisco Goya δημοσιεύει στις αρχές του 1799, συνοδεύονται από φωτογραφίες των προπαρασκευαστικών σχεδίων. Είναι η πρώτη χαρακτική σειρά του και η μία από τις δύο που δημοσιοποιήθηκαν όταν ο καλλιτέχνης ήταν εν ζωή. Με τίτλο Los Caprichos, η σειρά αποτελεί έργο-ορόσημο στην καλλιτεχνική εξέλιξη του Γκόγια, καθώς για πρώτη φορά ο επίσημος ζωγράφος της ισπανικής Αυλής αφήνεται να εκφράσει τον επαναστατικό χαρακτήρα μιας τέχνης ώριμης και απελευθερωμένης από τις δεσμεύσεις των δημόσιων παραγγελιών. Η σειρά, που έχει στην κατοχή της η Εθνική Πινακοθήκη, είναι εκτυπωμένη το 1803 και αγοράστηκε το 1962 όταν ήταν διευθυντής ο Μ. Καλλιγάς.
«Στις τέχνες, όχι μόνο στις εικαστικές, αλλά και στη λογοτεχνία και στο θέατρο και στον κινηματογράφο, είναι πολύ έντονη η συζήτηση γύρω από το δύσμορφο, το αλλόκοτο, το διαφορετικό, τη μάσκα, την απόκρυψη και την παραμόρφωση. Θεωρώ ότι η εποχή καλεί να ξαναδούμε τον Γκόγια, που είναι διαχρονικός, μοντέρνος, επίκαιρος. Τα ζητήματα που θέτει με την τέχνη του θεωρούμε ότι αφορούν τη σημερινή εποχή. Γι’ αυτό άλλωστε υπάρχει κι αυτός ο διάλογος όχι με έργα καλλιτεχνών που εμπνεύστηκαν από τον Γκόγια, αλλά με τα ζητήματα που θέτει η τέχνη του», δήλωσε η Συραγώ Τσιάρα, διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης-Μουσείου Αλέξανδρου Σούτσου, κατά την ξενάγηση στις δύο εκθέσεις, που πραγματοποιήθηκε σήμερα για τους δημοσιογράφους.
«Με τις μορφές που έκανε στην εποχή του ο Γκόγια είναι απόλυτα επίκαιρος. Για παράδειγμα, η χρήση της μάσκας. Στα χαρακτικά του, η μάσκα είναι αυτή που αποκαλύπτει. Διότι το ανθρώπινο πρόσωπο μπορεί να είναι υποκριτικό και να σε ξεγελάσει με την έκφρασή του. Η μάσκα, όταν είναι σωστά επιλεγμένη, σου δίνει το βαθύτερο στοιχείο του χαρακτήρα. Η μάσκα αποκαλύπτει», τόνισε η επιμελήτρια της έκθεσης Κατερίνα Ταβαντζή.
«Τα χαρακτικά του διακρίνονται για την αληθοφάνεια του τερατώδους, την πειστικότητα του παράλογου και την έλξη του αποτρόπαιου. Αξιοποιώντας τη θεατρικότητα της καρναβαλικής παράδοσης και της Commedia dell’ Arte, ο Γκόγια συνθέτει ένα καινοφανές σύμπαν στο οποίο κυριαρχεί η αμφισημία και η υβριδικότητα, η διαρκής αιώρηση ανάμεσα στο οικείο και το ανοίκειο, αίσθηση που οφείλεται στην αριστοτεχνική συναρμογή δημοφιλών, καθημερινών θεμάτων με παράταιρες, απειλητικές, αποκρουστικές ή και δυσερμήνευτες μορφές οι οποίες, παραδόξως, μας έλκουν αντί να μας απωθούν, ίσως διότι σ’ αυτές αναγνωρίζουμε διαισθητικά κάτι βαθιά δικό μας, παρότι ενδέχεται να μας προκαλούν αρχικά πόνο και ταραχή», αναφέρεται στον κατάλογο της έκθεσης. Υπενθυμίζεται ότι το 2008, η Εθνική Πινακοθήκη είχε παρουσιάσει το σύνολο των 211 χαλκογραφιών του Γκόγια, με την επιμέλεια της Μαριλένας Κασιμάτη.
Ένα επίπεδο πιο πάνω, η έκθεση «Η Σαγήνη του Αλλόκοτου», σε επιμέλεια Συραγώς Τσιάρα, παρουσιάζει έργα δέκα καλλιτεχνών. Πρόκειται για τους ‘Αγγελο Αντωνόπουλο, Γιάννη Γαΐτη, Σίλεια Δασκοπούλου, Μαριάννα Ιγνατάκη, Διονύση Καβαλλιεράτο, Χριστόφορο Κατσαδιώτη, Τάσο Μαντζαβίνο, Μαλβίνα Παναγιωτίδη, ‘Αγγελο Παπαδημητρίου, Φίλιππο Τσιτσόπουλο. Όπως αναφέρει και το σχετικό δελτίο Τύπου, οικειοποιούμενοι το παράταιρο, το ξένο και το αποτρόπαιο, οι καλλιτέχνες επαναπροσδιορίζουν τα όρια του ανθρώπινου και αμφισβητούν τις αυστηρές διχοτομικές διακρίσεις μεταξύ φυσικού και τεχνητού, ακυρώνοντας στην πράξη τις παραδοσιακές ταξινομήσεις που οριοθετούν με αυστηρότητα τα είδη. Πραγματεύονται τη σχέση του εύμορφου με το δύσμορφο, του ανθρωπόμορφου με το ζωόμορφο, τη φύση και τον τεχνολογικό πολιτισμό, για να διερμηνεύσουν ψυχικές καταστάσεις και κοινωνικές διεργασίες αποκλεισμού και περιθωριοποίησης, αλλά και να προτείνουν, άλλοτε με χιούμορ, άλλοτε με καυστική ειρωνεία και άλλοτε με βαθιά υπαρξιακή αγωνία, την ανατρεπτική αποδόμηση των στερεότυπων με τα οποία έχουμε γαλουχηθεί.
Η έκθεση «Η Σαγήνη του Αλλόκοτου» συμπεριλαμβάνει εικαστικές δημιουργίες που υλοποιούνται με ποικίλα μέσα (ζωγραφική, γλυπτική, χαρακτική, σχέδιο, animation, performance), αξιοποιεί το απόθεμα των συλλογών της ΕΠΜΑΣ και συνοδεύεται από δίγλωσσο κατάλογο (ελληνικά – αγγλικά). Οι δυο εκθέσεις θα διαρκέσουν έως τον Σεπτέμβριο του 2025.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
