Η κρίση βιοποικιλότητας και ο συνεχώς αυξανόμενος ρυθμός εξαφανίσεων ζώων και φυτών σε όλο τον πλανήτη αποτελούν σοβαρές παγκόσμιες περιβαλλοντικές προκλήσεις, παράλληλα με την κλιματική κρίση.
Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσίευση ομάδας επιστημόνων στο κορυφαίο επιστημονικό περιοδικό Science, τα τελευταία 130.000 χρόνια, 610 είδη πουλιών έχουν εξαφανιστεί, με τις ανθρώπινες δραστηριότητες να σχετίζονται με τουλάχιστον 562 από αυτές, αντιπροσωπεύοντας το 92%. Είναι ενδεικτικό ότι 27% των εξαφανισμένων ειδών χάθηκαν τα τελευταία 500 χρόνια. Η επιστημονική ομάδα προειδοποιεί ότι αν δεν ληφθούν άμεσα αποτελεσματικά μέτρα προστασίας, είναι πιθανόν να χαθούν περισσότερα από 1000 είδη τους επόμενους δύο αιώνες.
Όπως δήλωσε ο Αναπληρωτής Καθηγητής του ΕΚΠΑ και Διευθύνων Σύμβουλος του ΟΦΥΠΕΚΑ Κώστας Τριάντης, που συμμετείχε στην ερευνητική ομάδα: «Στην εργασία καταδεικνύουμε με τον πιο εμφατικό τρόπο ότι η βιοποικιλότητα του πλανήτη απειλείται, και οι ανθρώπινες δραστηριότητες είναι η κύρια απειλή. Πέραν του αριθμού των ειδών που χάνονται για πάντα, χάνουμε και άλλα δύο συστατικά στοιχεία της βιοποικιλότητας, την ξεχωριστή εξελικτική ιστορία κάθε είδους αλλά και τον ρόλο που επιτελεί εντός των οικοσυστημάτων».
Η απώλεια αυτών των ειδών, που δημιουργήθηκαν πριν εκατοντάδες χιλιάδες ή και εκατομμύρια χρόνια, διαγράφει τη μοναδική τους πορεία στον χρόνο. Οι επιστήμονες υπολογίζουν ότι τα 610 εξαφανισμένα είδη αντιπροσωπεύουν συνολικά τρία δισεκατομμύρια χρόνια εξελικτικής ιστορίας. Πολλά από αυτά είχαν μοναδικές μορφές, όπως το ντόντο, ενδημικό στο νησί του Μαυρικίου, και το «μεγάλο πουλί» της Μαδαγασκάρης, που έφτανε έως τρία μέτρα ύψος και ζύγιζε πάνω από 600 κιλά. «’Ανηκε στην οικογένεια Αιπυορνιθίδες, αλλιώς γνωστά ως πουλιά ελέφαντες και όλα τα είδη της οικογένειας έχουν εξαφανιστεί».
Επιπλέον, τα είδη επιτελούν συγκεκριμένες λειτουργίες, όπως το να αφαιρούν νεκρούς οργανισμούς ή να περιορίζουν τα παράσιτα τρώγοντας έντομα. Όταν ένα είδος εξαφανίζεται, χάνεται και η λειτουργία του εντός των οικοσυστημάτων, επηρεάζοντας την ίδια τη δομή τους.
Σύμφωνα με τον κ. Τριάντη, «Ένα από τα πιο σημαντικά βήματα για την αποτελεσματική προστασία των ειδών και την ανάσχεση της κρίσης βιοποικιλότητας είναι η αναγνώριση των ειδών που απειλούνται περισσότερο». Ο ΟΦΥΠΕΚΑ έχει υλοποιήσει ένα έργο-σταθμό για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας της χώρας, αυτό του Κόκκινου Καταλόγου των Απειλούμενων Ειδών της Ελλάδας, όπου συμμετείχαν πάνω από 140 ειδικοί επιστήμονες. Με αυτόν τον τρόπο, η χώρα έχει στη διάθεσή της ένα ισχυρό εργαλείο για την επιλογή και ιεράρχηση των δράσεων προστασίας και διατήρησης.
Ανάμεσα στα είδη που αξιολογήθηκαν, περιλαμβάνονται 336 είδη πουλιών, με 13 από αυτά να αξιολογούνται ως «Κρισίμως Κινδυνεύοντα», καθιστώντας τα τα πιο απειλούμενα είδη πουλιών της χώρας, όπως ο Ασπροπάρης, ο Βασιλαετός και ο Θαλασσαετός.
