Τις τελευταίες ημέρες ο πόλεμος που συντελείται στη Μέση Ανατολή – με τη βουβή υποστήριξη της Ευρώπης και της Αμερικής και την ψυχρή αδιαφορία της Ρωσίας και της Κίνας – διέπει εντόνως τις δημόσιες και ιδιωτικές συζητήσεις στην Ελλάδα.
Γράφει η Βαλάντου Γιαννακούδη
Μα πώς και θυμηθήκαμε στην Ελλάδα τις σφαγές στη Γάζα; Θα είναι λες που η σφοδρότητα των εχθροπραξιών διογκώνεται και πλέον απασχολεί πέρα από το Ισραήλ και την Παλαιστίνη, και τον Λίβανο και την Υεμένη υπό τον φόβο της διεθνούς κοινότητας για την απάντηση του Ιράν και περαιτέρω κλιμάκωσης; Θα είναι λες που ο αριθμός των νεκρών στη Γάζα ξεπερνά τους 42.000 από την ημέρα της επίθεση της Χαμάς στο ισραηλινό έδαφος μέχρι και σήμερα ή μήπως παίζει τον ρόλο του το γεγονός πως έχει περάσει ήδη ένα έτος από αυτόν τον φρικτό πόλεμο (7 Οκτωβρίου 2023)· 365 μέρες που αντικρίζουμε βαναυσότητα μέσα από τις οθόνες μας;
Εκείνες τις πρώτες μέρες κανένας και καμία δε μπορούσε να φανταστεί πως αυτή η φρικωδία θα διαρκέσει τόσο πολύ αφήνωντας πίσω της ανυπολόγιστη καταστροφή και σίγουρα μία από τις πιο μελανές σελίδες της σύγχρονης ιστορίας. Αλλά όχι. Αν θέλεις να ξέρεις δεν είναι -μόνο- αυτές οι αιτίες πίσω από τις δικές μου σκέψεις και ενδεχομένως πολλών ακόμη.
Η εξοργιστική κανονικότητα της Δύσης είναι αυτό που σκέφτομαι ξανά και ξανά. Η παραλυσία της Ευρώπης να αντιδράσει. Η βουβαμάρα και η υποκρισία όλων μας απέναντι στο έγκλημα μα συνάμα και υπερασπιστές των αδυνάμων. Διανύσαμε το 2024 και σύντομα θα γιορτάσουμε με πυροτεχνήματα την έλευση του νέου έτους, πιο σιωπηλοί από ποτέ. Η εκτόνωση της όποιας διαμαρτυρίας συντελείται σε ένα πληκτρολόγιο και end of story.
Κοντή μνήμη, σωστά; Οριακά ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή, έχει ελαχιστοποιήσει σημαντικά την προβολή των εξελίξεων στο πολεμικό μέτωπο Ρωσίας – Ουκρανίας και προφανώς ούτε λόγος δε τίθεται πια για τις δεκάδες ακόμη περιοχές του πλανήτη που υποφέρουν σταθερά -από πάντα.
Ξεχάσαμε και τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Θα μου πεις, εδώ τον ξέχασε το Ισραήλ που λίγες δεκαετίες μετά διεκδικεί με περγαμηνές τον τίτλο του γενοκτόνου, του εξολοθρευτή.
Την μαθαίνουμε πάντως την ιστορία στα σχολεία· όπως την μαθαίνουμε τέλος πάντων. Το θέμα είναι και που την μαθαίνουμε, τι κάνουμε; Το γεγονός πως σήμερα η πληροφορία είναι διαθέσιμη στο δευτερόλεπτο από τη μια άκρη του κόσμου στην άλλη άκρη του πλανήτη, τι αλλάζει στη ζωή μας; Πώς μας κάνει καλύτερους αυτό ενώ την ίδια στιγμή παραμένουμε και εμείς απαθείς μπροστά στο πρόσταγμα των μεγάλων δυνάμεων;
Η ώρα της αντίφασης
Και εν τέλει, πόσο τυχεροί είναι ορισμένοι άνθρωποι που έχουν γεννηθεί στο σήμερα εντός συγκεκριμένων συνόρων όπως είναι η Ευρώπη; Η Ελλάδα κάλλιστα -γεωγραφικά – θα μπορούσε να ανήκει στην Ασία. Και έτσι να να μην είχαμε μπει ποτέ στην Ευρωπαϊκή Ένωση και αυτήν τη στιγμή να βρισκόμασταν πιθανώς στο μάτι του κυκλώνα, όχι ως θεατής αλλά ως παίκτης. Ηττημένος παίκτης φυσικά, όπως όλοι.
Κι όμως, εδώ που είμαστε θεωρούμαστε ασφαλείας. Λανθασμένα βέβαια, αλλά για την ώρα ισχύει. Εδώ που είμαστε έχουμε τη δυνατότητα να ταξιδεύουμε ελεύθερα στις άλλες χώρες του πλανήτη, μας παρακινούν να το κάνουμε. Η Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω προγραμμάτων κινητικότητας προμοδοτεί τους νέους να εξερευνήσουν χωρίς περιορισμούς τις δυνατότητές τους εντός των συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ουσιαστικά, μιλάμε για δύο κόσμους. Ο ένας στέκεται ακόμη όρθιος, πάνω σε ξυλοπόδαρα αλλά επειδή δεν κάνει βήμα, ισορροπεί. Ο άλλος καταρρέει και προσπαθεί να ζητήσει βοήθεια από τον υποτιθέμενο υπερασπιστή των δικαιωμάτων. Κρατιέται κάπως από πάνω του, σαν τον πνιγμένο πριν τον εγκαταλείψουν οι δυνάμεις του ή… πριν βουλιάξει μαζί με την βάρκα του.
Μιλώντας για ιστορία και κλείνοντας, θέλω να μοιραστώ μαζί σας ένα εξόφθαλμο -κατ’ εμέ- παράδειγμα ζωντανής ιστορίας. Δε το διάβασα σε κανένα βιβλίο ούτε το είδα σε κάποιο ντοκιμαντέρ, αλλά σε μια πρόσφατη επίσκεψη στο Άουσβιτς είχα την ευκαιρία να απολαύσω την ξενάγηση ενός υπερμεταδοτικού ανθρώπου που τα λόγια του δεν είχαν μόνο αναγνώσματα και απεικονίσεις, αλλά είχαν και πραγματική παρακαταθήκη. Ο παππούς του ίδιου έζησε όλη τη φρίκη του Ολοκαυτώματος και επέζησε, διότι ήταν διερμηνέας. Τότε είχε πει στα εγγόνια του να μάθουν πολλές γλώσσες, γιατί ήξερε από πρώτο χέρι πως χάρη σε αυτή του την ικανότητα σώθηκε. Τα δυο εγγόνια τον άκουσαν τον παππού και έμαθαν από 8 και 11 γλώσσες έκαστος. Μάλιστα, αμφότεροι παντρεύτηκαν με συζύγους που ήταν και οι ίδιες διερμηνείς.
Στο άκουσμα αυτών των προτάσεων, ένιωσα πραγματικά την ιστορία να περνάει από γενιά σε γενιά. Μια ιστορία που μάλλον γράφεται από τον φόβο να μη ζήσει κανείς αυτά που έζησαν οι προγόνοι του.
