Μάρτιος 1821… Οι Έλληνες υψώνουν με περίσσια γενναιότητα και ανδρεία το ανάστημά τους στον επί 400 χρόνια τούρκο κατακτητή. Η Κρήτη, με ελάχιστα όπλα και με δυσκολίες στην επικοινωνία με την υπόλοιπη Ελλάδα, μετράει αντίστροφα για τη δική της ισχυρή παρουσία στον αγώνα, δύο μήνες αργότερα. Η επανάσταση του Μαρτίου του 1821 από τους Έλληνες, γίνεται «φυτίλι», που ανάβει για μία ακόμη φορά τη φλόγα της λευτεριάς, στη συνείδηση των Κρητικών.
Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο διδάκτορας Ιστορίας της Παιδείας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Γιώργος Καλογεράκης, αναφέρει ότι η έναρξη της Επανάστασης του 1821 στην Κρήτη, έχει ως αφετηρία τις περιοχές των Σφακίων, Γλυκά Νερά, Λουτρό και Παναγία Θυμιανή. «Οι Σφακιανοί, ανυπότακτοι καθ’ όλη τη διάρκεια της τουρκοκρατίας, με μια ολοκληρωτική καταστροφή της επαρχίας τους στην Επανάσταση του Δασκαλογιάννη το 1770, αποφασίζουν την έναρξη της Επανάστασης».
Στην Παναγία Θυμιανή στις 29 Μαΐου 1821. Η επιλογή της 29ης Μαΐου, συνάδει με την 29η Μαΐου 1453, που οι Οθωμανοί «πάτησαν» τη Βασιλεύουσα. Φιλικοί, χωρικοί και μοναχοί, πρωτοστατούν στον κρητικό ξεσηκωμό. Ωστόσο, παρά τη σκληρή αντίδραση των Οθωμανών, τίποτα δε μπορεί να σβήσει τη φλόγα που έχει ανάψει στην ψυχή των Κρητικών.
«Έτσι, η πρώτη μάχη της Επανάστασης στην Κρήτη, δίδεται στο χωριό Λούλος Χανίων, στις 14 Ιουνίου 1821», αναφέρει ο κ. Καλογεράκης, εξηγώντας ότι όλη η Κρήτη είχε ελευθερωθεί ως τον Μάιο του 1822, όταν οι ανήμποροι να υποτάξουν την επανάσταση Τούρκοι, ζήτησαν βοήθεια από τον Αιγύπτιο Μωχάμετ Άλι.
Σύμφωνα με τον διδάκτορα Ιστορίας της Παιδείας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, οι μάχες στην Κρήτη καθ’ όλη τη διάρκεια της Επανάστασης ήταν σφοδρές, όπως σκληρός ήταν και ο ζυγός που υπέμεναν οι Κρητικοί. Υπολογίζεται ότι στα χρόνια της επανάστασης, έχασαν τη ζωή τους περίπου το ένα τρίτο των Κρητικών, ενώ άλλοι τόσοι υπολογίζεται ότι μη αντέχοντας το ζυγό και τη σκλαβιά, μετακινήθηκαν προς την Ελλάδα μετά το τέλος της επανάστασης.
Η Μεγαλόνησος, παρά τον φόρο αίματος και τις θυσίες των Κρητικών, δεν ενσωματώθηκε στο νέο Ελληνικό κράτος, με μπροστά της 60 σχεδόν επιπλέον χρόνια σκλαβιάς και μια σειρά από επαναστάσεις, με σύνθημα «Ένωση ή Θάνατος». Αγώνες επί αγώνων, μέχρι την ίδρυση της Κρητικής Πολιτείας το 1913, όταν η Κρήτη ενώθηκε με την υπόλοιπη Ελλάδα.
Ανάμεσα στις ηρωικές μορφές που αναδείχτηκαν τα χρόνια του Αγώνα στην Κρήτη, συγκαταλέγονται οι Βασίλης Χάλης, Ιωάννης Παπαδογεωργάκης, και άλλοι που έγραψαν ιστορία με τη θυσία και τον αγώνα τους.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
