Είκοσι χρόνια πριν από την Επανάσταση του 1821, ένας άλλος «πόλεμος» είχε ήδη ξεσπάσει: ο πόλεμος για τα αρχαία! Κάπως έτσι αρχίζει ο πρόλογος του βιβλίου της αρχαιολόγου Εύης Πίνη «Η Κυρά της Ελευσίνας και άλλες ιστορίες» (εκδόσεις Πατάκη), με θέμα τις γνωστές και λιγότερο γνωστές λεηλασίες αρχαιοτήτων που διέπραξαν ξένοι περιηγητές στη χώρα μας, από το τέλος του 18ου έως τις αρχές του 19ου αιώνα. Το βιβλίο αυτό απέσπασε πρόσφατα το βραβείο παιδικής λογοτεχνίας από την Ακαδημία Αθηνών.
«Η Κυρά της Ελευσίνας…», ωστόσο, δεν απευθύνεται μόνο σε παιδιά και νέους, αλλά και σε αναγνώστες όλων των ηλικιών. Αυτό συμβαίνει γιατί οι ιστορίες που έχει επιλέξει να παρουσιάσει η συγγραφέας στηρίζονται σε πραγματικά γεγονότα, που καταγράφουν τις καταστροφές και τις λεηλασίες των μνημείων της Ελλάδας λίγα χρόνια πριν από την Επανάσταση του 1821. Η έρευνα που διεξήγαγε η αρχαιολόγος και υπεύθυνη των εκπαιδευτικών προγραμμάτων της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πειραιώς και Νήσων είχε βάθος .
Αφορμή για τη συγγραφή του βιβλίου στάθηκε η συμμετοχή της σε μια συλλογική έκδοση με τίτλο ’21 + 1 συγγραφείς γράφουν για το 1821′. «Μου ζητήθηκε στο διήγημά μου να αποτυπώνεται η ‘αρχαιολογική ματιά’ για το 1821. Αυτό με καθοδήγησε να σκεφτώ τις λεηλασίες των αρχαιοτήτων που διαπράχθηκαν από Ευρωπαίους περιηγητές λίγα χρόνια πριν ξεσπάσει η Επανάσταση και έγραψα ένα διήγημα με τίτλο ‘Ονειρεύομαι την πατρίδα’» αναφέρει η Εύη Πίνη. Αυτό την οδήγησε να μελετήσει τη βιβλιογραφία και να ανακαλύψει πολλές ενδιαφέρουσες ιστορίες για τη δράση των περιηγητών .
Η επιλογή των ιστοριών και η δημιουργία της μυθοπλασίας με τους διαλόγους που χρησιμοποίησε δεν ήταν εύκολη. «Ομολογώ ότι η επιλογή δεν ήταν εύκολη. Είχα γράψει περισσότερες ιστορίες, αλλά κατέληξα, σε συνεννόηση με τον υπεύθυνο της έκδοσης, να συμπεριλάβω δυο σχεδόν άγνωστες υποθέσεις και μία πολύ γνωστή» εξηγεί. Η μυθοπλασία προήλθε εύκολα, καθώς οι πρωταγωνιστές άφησαν ημερολόγια και αλληλογραφία.
Ήδη από τις αρχές του 19ου αιώνα, είχαν λεηλατηθεί και τα Γλυπτά του Παρθενώνα από τον Έλγιν. «Στην πρώτη εκδοχή του κειμένου υπήρχε και μια ιστορία για τα γλυπτά του Παρθενώνα, αλλά αναγκαστικά η ιστορία αυτή έμεινε εκτός» δηλώνει η συγγραφέας, που αισθάνθηκε «μεγάλη χαρά» για τη βράβευσή της. «Θυμάμαι με συγκίνηση την τελετή βράβευσης, ήταν σαν να μου έφερε ο Άγιος Βασίλης ένα μεγάλο και απρόσμενο δώρο!»
«Είναι ένα θέμα που μας ‘καίει’ εμάς τους αρχαιολόγους και γι’ αυτό το επιλέγω θέλοντας να μιλήσω στο νεανικό κοινό για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς. Αυτή τη φορά όμως θα είναι μια υπόθεση μυστηρίου και θα εκτυλίσσεται στο σήμερα» καταλήγει.
Αξιοσημείωτα στοιχεία από το βιβλίο περιλαμβάνουν:
Η «κυρά της Ελευσίνας»: «Η Καρυάτιδα του Κέμπριτζ χρονολογείται στον 1ο αι. π.Χ. και ήταν τοποθετημένη στα μικρά προπύλαια του ιερού της Δήμητρας στην Ελευσίνα».
Οι «Αιγινήτες»: «Τα γλυπτά του ναού της Αφαίας χρονολογούνται γύρω στο 500/549 π.Χ. και είχαν θέμα τις μυθικές εκστρατείες στην Τροία».
Η Αφροδίτη της Μήλου: «Το άγαλμα είναι κατασκευασμένο από παριανό μάρμαρο και χρονολογείται γύρω στα 150-125 π.Χ. […] Η ιστορία της ανεύρεσης του αγάλματος είναι αρκετά μπλεγμένη».
Η εικονογράφηση έγινε από τη Λέλα Στρούτση. Φωτογραφία εξωφύλλου: Εκδόσεις Πατάκη.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
