Στην οδό Δήλου στο Βουναράκι, σήμερα, 24 Μαρτίου 2025, συμπληρώνονται ενενήντα ένα χρόνια από την τελευταία παρουσία του Θεόφιλου Χατζημιχαήλ. Στο τέρμα σχεδόν της ανηφόρας που σου κόβει την ανάσα, βρίσκεται το σπίτι του, άγνωστο έως πριν από χρόνια και στους τότε περίοικούς του.
Μαζί με έναν Ιάπωνα ερευνητή της ιστορίας του ζωγράφου, φθάσαμε στην πόρτα του, ανακαλύπτοντας τη μοναδική του ιστορία. Παραδίπλα βρισκόταν το σπίτι της κυρα-Βασιλικής Κοπανέλλη, η οποία τη χρονιά της συνάντησής μας το 1993, μετρούσε ογδόντα ολόκληρα χρόνια. Εδώ, στο σημείο αυτό, γεννήθηκε, μεγάλωσε και ανέθρεψε τα 10 παιδιά της, ενώ γνώρισε και τον Θεόφιλο.
«Καθόταν μέρα και νύχτα μέσα στο σπίτι», μας είχε πει η κυρα-Βασιλική, της οποίας η συνέντευξη είχε δημοσιευτεί τότε στην «Ελευθεροτυπία». «Σαν σουρούπωνε, έπαιρνε έναν τουρβά, φόραγε τα γουρουνοτσάρουχα και κατηφόριζε τον ντουσιμέ. Δεν μας μίλαγε ποτέ. Στα μωρά μόνο χαμογελούσε». Το σπίτι του Θεόφιλου είναι ο τόπος όπου έζησε τις τελευταίες του ώρες ο… «μεγάλος» Θεόφιλος.
«Διεμερίσαντο τα ιμάτιά του». Ακόμη και τα τενεκεδάκια που χρησιμοποιούσε για τις μπογιές του απέκτησαν αξία. «Μου έστελνε η μάνα μου να του πάω φαΐ. Ζωγράφιζε πάντα γυρτός στο αριστερό του χέρι με το πινέλο».
Ζωγράφιζε μέρα-νύχτα ο γερο-Θεόφιλος. Όχι πια ντουβάρια, αλλά τελάρα.
«Ερχόνταν κάποιοι με χοντρές κοιλιές κι άσπρα κουστούμια», συνεχίζει η κυρα-Βασιλική, «άφηναν άδεια και έπαιρναν γεμάτους πίνακες. Έβγαινε ο Θεόφιλος στην πόρτα να τους ξεπροβοδίσει, με τη ματιά του κολλημένη στα τελάρα».
Το σπίτι της οδού Δήλου, αριθμός 27, από την ημέρα του θανάτου του Θεόφιλου το 1934, δεν ξανακατοικήθηκε. Απειλήθηκε με κατεδάφιση, αλλά ο Δήμος και το κράτος δεν προχώρησαν σε ενέργειες. Αγοράστηκε από ιδιώτη πριν από χρόνια και μετατράπηκε σε χώρο πολιτισμού. Καλό ή κακό, αυτό θα το κρίνει η ιστορία…
Η κυρα-Βασιλική πέθανε υπέργηρη το 2001. Στην Κατοχή πούλησε την «μπάντα», «το πανί για το ντουβάρι» του Θεόφιλου, για μισό κιλό λάδι. «Έπρεπε να ζήσω τα παιδιά μου», είχε δηλώσει.
«Τον βρήκαμε ένα πρωί κοκαλωμένο», ολοκλήρωσε τις αναμνήσεις της η κυρα-Βασιλική. «Φωνάξαμε έναν παπά, τον διάβασε και, μέσα σε μια κουβέρτα, τον θάψαμε εδώ παραπάνω στον Άγιο Παντελεήμονα. Καλός άνθρωπος ήταν… Θεός σχωρέσ’ τον, τον μπάρμπα Θεόφιλο».
Ήταν παραμονή της 25ης Μαρτίου του 1934. Φουστανελάς ήταν ο κουρελής ζωγράφος, και οι άλλοι φουστανελάδες γελούσαν και με το ξόδι του. Έγραφαν στο δημοτολόγιο ότι πέθανε ανήμερα της γιορτής τους, εκεί που τον παραχώσαν, στο τμήμα των απόρων του νεκροταφείου, χρόνια μετά θάφτηκαν οι πρόσφυγες που πνίγηκαν στο πέρασμα από καρσί στο νησί.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
