Η Περιφερειακή Ανάπτυξη και η Συνοχή αποτελούν θεμελιώδεις πυλώνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στοχεύοντας στη μείωση των ανισοτήτων μεταξύ των Περιφερειών και στην προώθηση μιας ισόρροπης και βιώσιμης ανάπτυξης. Η Πολιτική Συνοχής, μέσα από τα Διαρθρωτικά Ταμεία, αποτελεί βασικό μοχλό ανάπτυξης στην Ευρώπη, συμβάλλοντας καθοριστικά στη βελτίωση των υποδομών, στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Στην Ελλάδα, η Πολιτική Συνοχής – γνωστή ευρέως μέσω του ΕΣΠΑ – έχει γίνει πράξη σε χιλιάδες έργα και δράσεις που αναβάθμισαν την καθημερινότητά μας και βελτίωσαν την ποιότητα ζωής των Ελλήνων πολιτών. Από σύγχρονες υποδομές και εκπαιδευτικά προγράμματα μέχρι πρωτοβουλίες στήριξης της επιχειρηματικότητας και της απασχόλησης, το αποτύπωμά της είναι ορατό σε κάθε γωνιά της χώρας.
Σύμφωνα με την 9η έκθεση για την Οικονομική, Κοινωνική και Εδαφική Συνοχή, η αξιοποίηση του πλήρους δυναμικού κάθε Περιφέρειας ενισχύει την ανταγωνιστικότητα και την ανθεκτικότητα της Ένωσης στο σύνολό της. Ωστόσο, παρά τις προσπάθειες αυτές, εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές προκλήσεις. Η πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επισημαίνει ότι, παρά τη συνολική πρόοδο, ορισμένες Περιφέρειες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην πρόσβαση σε βασικές δημόσιες υπηρεσίες, όπως η εκπαίδευση και οι μεταφορές, ιδίως σε αγροτικές περιοχές.
Οι εξελίξεις γύρω από το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (MFF) 2028-2034 προκαλούν σοβαρές ανησυχίες. Σύμφωνα με διαρροές εγγράφων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Κομισιόν εξετάζει τη μετατροπή της διαχείρισης των ευρωπαϊκών πόρων σε ένα συγκεντρωτικό εθνικό μοντέλο, όπου οι χώρες-μέλη θα λαμβάνουν χρηματοδότηση μόνο εάν υλοποιούν οικονομικές μεταρρυθμίσεις που εγκρίνει η ΕΕ. Αυτή η πρόταση απομακρύνει τις Περιφέρειες και τους τοπικούς φορείς από τη διαδικασία σχεδιασμού και εκτέλεσης των προγραμμάτων, υποβαθμίζοντας τον ρόλο τους και μειώνοντας την ευελιξία των τοπικών επενδύσεων.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, υποστηρίζει ότι η νέα προσέγγιση θα καταστήσει πιο αποτελεσματική τη χρήση των ευρωπαϊκών πόρων. Ωστόσο, η πραγματικότητα δείχνει ότι μια τέτοια κεντρική διαχείριση ενδέχεται να οδηγήσει σε περικοπές των προγραμμάτων περιφερειακής ανάπτυξης και να αφαιρέσει από τις τοπικές αρχές την ικανότητα να προσαρμόζουν τις επενδύσεις στις ιδιαίτερες ανάγκες των περιοχών τους.
Αυτή η αλλαγή θα ισοδυναμούσε με την πλήρη εξάλειψη του ρόλου και της συμμετοχής των Περιφερειών στο μέλλον της Πολιτικής Συνοχής. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η Επιτροπή των Περιφερειών και το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο έχουν ήδη εκφράσει σοβαρές επιφυλάξεις για το σχέδιο αυτό.
Ως Ευρωπαίοι Σοσιαλιστές και ως ΠΑΣΟΚ υπογραμμίζουμε την ανάγκη για μια πιο ευέλικτη και αποτελεσματική Πολιτική Συνοχής, ικανή να προσαρμόζεται στις αναδυόμενες ανάγκες, χωρίς να αποκλίνει από τον κύριο στόχο της: τη μείωση των περιφερειακών ανισοτήτων. Επιπλέον, τονίζουμε τη σημασία της απλούστευσης των διοικητικών διαδικασιών, ώστε να αποφεύγονται καθυστερήσεις στην υλοποίηση των επενδύσεων.
Η αναμόρφωση της Πολιτικής Συνοχής δεν μπορεί να μετατραπεί σε άλλοθι για τη δημιουργία ενός συγκεντρωτικού μηχανισμού διαχείρισης των πόρων της ΕΕ. Οι Περιφέρειες και οι Δήμοι είναι αυτοί που γνωρίζουν καλύτερα τις τοπικές ανάγκες και πρέπει να διατηρήσουν τη δυνατότητα να διαμορφώνουν και να υλοποιούν τα αναπτυξιακά τους σχέδια.
Παρά τις διακηρύξεις της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν έχει καταφέρει να αντιμετωπίσει επαρκώς τις διοικητικές επιβαρύνσεις που συνοδεύουν την εφαρμογή της Πολιτικής Συνοχής. Η γραφειοκρατία και οι περίπλοκες διαδικασίες συχνά αποθαρρύνουν τις Τοπικές και Περιφερειακές αρχές από την αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων. Αντί να απλοποιήσει τη διαδικασία, η Κομισιόν φαίνεται να προωθεί έναν ακόμα πιο συγκεντρωτικό μηχανισμό που απομακρύνει τις τοπικές κοινωνίες από τη λήψη αποφάσεων.
Στην Ελλάδα, η Κυβέρνηση δεν έχει επιδείξει την απαιτούμενη δέσμευση για την προώθηση της Περιφερειακής ανάπτυξης. Η έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού και η καθυστέρηση στην υλοποίηση κρίσιμων έργων υποδομής έχουν ως αποτέλεσμα την επιδείνωση των Περιφερειακών ανισοτήτων. Επιπλέον, η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει προβάλει αντίσταση στις προτάσεις της Επιτροπής που απειλούν να περιορίσουν την αυτονομία των Περιφερειών και τη δυνατότητά τους να αξιοποιούν ευρωπαϊκούς πόρους με βάση τις δικές τους προτεραιότητες.
Είναι επιτακτική ανάγκη, λοιπόν, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ενισχύσει τις προσπάθειές της για την απλούστευση των διαδικασιών και τη μείωση της γραφειοκρατίας, ενώ η ελληνική κυβέρνηση οφείλει να αναλάβει πρωτοβουλίες για την ενίσχυση της Περιφερειακής ανάπτυξης, αξιοποιώντας πλήρως τα διαθέσιμα ευρωπαϊκά κονδύλια.
Ως Σοσιαλιστές, δεν μπορούμε να επιτρέψουμε την αποδυνάμωση της Πολιτικής Συνοχής. Πρέπει να συνεχίσουμε να πιέζουμε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη-μέλη, ώστε να διασφαλιστεί η διατήρηση ενός ισχυρού, δίκαιου και δημοκρατικού συστήματος κατανομής των πόρων. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πρέπει να σταθεί απέναντι σε προτάσεις που απομακρύνουν τις τοπικές κοινωνίες από τις αποφάσεις που τις αφορούν και να διασφαλίσει ότι οι πόροι θα κατευθύνονται εκεί που πραγματικά χρειάζονται.
Μόνο μέσω συντονισμένων δράσεων σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο μπορούμε να επιτύχουμε μια πραγματικά συνεκτική και ισόρροπη ανάπτυξη για όλες τις Περιφέρειες. Οι Περιφέρειες της Ευρώπης δεν πρέπει να γίνουν απλοί εκτελεστές αποφάσεων που λαμβάνονται σε κεντρικό επίπεδο, αλλά να παραμείνουν βασικοί διαμορφωτές της Πολιτικής Συνοχής και της Περιφερειακής Ανάπτυξης.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
