Η πιο λαμπερή έκθεση, που ξεκίνησε την περασμένη χρονιά και συνεχίζεται τη νέα, είναι αναμφισβήτητα η «Τέχνη σε χρυσό. Το κόσμημα στους ελληνιστικούς χρόνους», η οποία παρουσιάζεται στο Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού έως τα τέλη Απριλίου 2025. Και αυτό όχι μόνο γιατί αφορά το πιο «αθάνατο» μέταλλο κοσμημάτων, τον χρυσό, αλλά κι επειδή δείχνει με πρωτότυπο τρόπο τα πιο μύχια μυστικά μιας τέχνης που δεν είχε προηγούμενο: της κοσμηματοτεχνίας της ελληνιστικής περιόδου.
«Η αρχική ιδέα διαμορφώθηκε πριν από 8 περίπου χρόνια όταν πρωτοσυνεργάστηκα με τον Άκη Γκούμα, κοσμηματοποιό και μελετητή των τεχνικών της αρχαίας ελληνικής κοσμηματοτεχνίας. Του πρότεινα να ανακατασκευάσει τμήματα του διαδήματος από τον Θησαυρό της Θεσσαλίας, ένα πολύτιμο και βαρύτιμο διάδημα, εξαιρετικά σύνθετης κατασκευής. Ο Άκης Γκούμας, σε διάστημα 3,5 περίπου χρόνων, ανακατασκεύασε τμήμα της πλεκτής αλυσίδας και το ένα από τα δυο πλακίδια, τα οποία εκτίθενται στην ενότητα της τεχνολογίας. Δηλαδή στην έκθεση παρουσιάζεται το αποτέλεσμα και εν τοις πράγμασι, αλλά και στο βίντεο που καταγράφει το αποτέλεσμα της πειραματικής διαδικασίας και προβάλλεται στο τέλος της αίθουσας», δηλώνει η Ειρήνη Παπαγεωργίου, αρχαιολόγος και επιμελήτρια της έκθεσης.
Όπως εξηγεί η ίδια, «ανακατασκευές ελληνιστικών κοσμημάτων έχουν γίνει και από άλλους, όμως με σύγχρονα εργαλεία. Η διαφορά -και σε αυτό καινοτομούμε- είναι ότι παρατηρήσαμε τα ίχνη των αρχαίων εργαλείων πάνω στο πρωτότυπο κόσμημα και με βάση αυτά κατασκευάστηκαν τα εργαλεία που παρουσιάζονται στην έκθεση και χρησιμοποιήθηκαν στην πειραματική εφαρμογή. Αυτή η συνεργασία δημιούργησε πολλά ερωτηματικά σχετικά με την τεχνογνωσία και τις τεχνικές κατασκευής των ελληνιστικών κοσμημάτων. Γιατί τα ελληνιστικά κοσμήματα, στο διάστημα 323 π.Χ. έως 30 π.Χ., φτάνουν στο απόγειο της ακμής τους. Αυτή η κοσμηματοποιία δεν νομίζω ότι επαναλήφθηκε ποτέ στους μετέπειτα αιώνες για τον ελλαδικό χώρο», προσθέτει.
«Εστιάζοντας στο κόσμημα ως φορέα μηνυμάτων και συμβόλων και στον άνθρωπο πίσω από το κόσμημα, αναδεικνύεται ο ρόλος του ανθρώπου ως κέντρο της αναζήτησής μου και αυτά είναι τα βασικά και καινοτόμα στοιχεία της έκθεσης», τονίζει η Ειρήνη Παπαγεωργίου.
«Το κόσμημα θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως φορέας πολιτικής προπαγάνδας ή να γίνει έμβλημα της μακεδονικής αυλής ή άλλων βασιλικών αυλών γενικότερα. Υπάρχουν κοσμήματα φυλακτικά, με ισχυρό αποτροπαϊκό χαρακτήρα, που καταδεικνύουν επαφές με τον εξω-αιγαιακό χώρο. Στα κοσμήματα της ελληνιστικής περιόδου αναγνωρίζουμε εισαγωγές εικονογραφικών μοτίβων από την Ανατολή ή την Αίγυπτο, καθώς και υιοθέτηση τύπων που δεν ήταν γνωστοί σε προηγούμενες περιόδους», ενημερώνει.
«Η μεγάλη ποσότητα κοσμημάτων της ελίτ είναι χρυσά, καθώς έχουμε πολύ μεγάλη ποσότητα χρυσού που προέρχεται από τα θησαυροφυλάκια των Περσών βασιλέων. Ο χρυσός έχει ειδικό συμβολισμό λόγω της ‘αθανασίας’ του και μέσω αυτού ενισχύονται οι συμβολισμοί των εικονογραφικών θεμάτων», εξηγεί η συνομιλήτρια του ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Η έκθεση περιλαμβάνει περίπου 430 αντικείμενα, που προέρχονται από τις συλλογές του Μουσείου Μπενάκη, καθώς και από 30 μουσεία και Εφορείες Αρχαιοτήτων της Ελλάδας και πέντε μουσεία του εξωτερικού. Η έκθεση «Τέχνη σε χρυσό. Το κόσμημα στους ελληνιστικούς χρόνους» αποτελεί μέρος της Πράξης: «Οι Συλλογές του Μουσείου Μπενάκη και η Σύγχρονη Δημιουργία», που έχει ενταχθεί στο Πρόγραμμα «ΑΤΤΙΚΗ» του ΕΣΠΑ 2021-2027 και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
