Μπορεί σήμερα να τον γνωρίζουν και να τον θαυμάζουν απεριόριστα μόνο οι θεωρητικοί του κινηματογράφου, οι παθιασμένοι σινεφίλ και οι λάτρεις του ιταλικού σινεμά, αλλά ο Τσέζαρε Ζαβατίνι υπήρξε ένας ογκόλιθος για την 7η Τέχνη, ένας από τους πρωτεργάτες του περίφημου ιταλικού νεορεαλισμού.
Γραφιάς απ’ τους λίγους, ο Ζαβατίνι έγραψε δεκάδες υπέροχα σενάρια, πολλά απ’ τα οποία έδωσαν την ώθηση σε τεράστιους Ιταλούς σκηνοθέτες – από ντε Σίκα, Ροσελίνι και Βισκόντι μέχρι Μονιτσέλι, Αντονιόνι και Φελίνι. Είναι αυτός που βρίσκεται πίσω από κλασικά αριστουργήματα, όπως «Ρώμη, Ανοχύρωτη Πόλη», «Κλέφτης Ποδηλάτων», «Λούστρος Παπουτσιών» και «Θαύμα στο Μιλάνο». Και αυτά είναι μόνο ένα δείγμα από φιλμ στα οποία συνέβαλε με την πένα του ο αθεόφοβος. Στα έργα του συμμετείχαν όλοι οι αθάνατοι πρωταγωνιστές του ιταλικού σινεμά, με πρώτη την Σοφία Λόρεν, αλλά και οι Μαρτσέλο Μαστρογιάνι, Βιτόριο Γκάσμαν, Άννα Μανιάνι, Αλμπέρτο Σόρντι, Ραλφ Βαλόνε και άλλοι.
Ο Ζαβατίνι συνεργάστηκε με όλους τους κορυφαίους σκηνοθέτες της εποχής του μεταπολεμικά, αλλά η στενή συνεργασία του με τον καλό του φίλο Βιτόριο ντε Σίκα, με τον οποίο γύρισαν πάνω από είκοσι ταινίες, είναι αυτές που θα κλέψουν την καρδιά των κινηματογραφόφιλων. Αυτές οι ταινίες θα κάνουν τεράστια ονόματα του χώρου να υποκλιθούν μπροστά τους και να δουν με άλλη οπτική τη σκηνοθεσία και τη θεματική τους.
Ο Ζαβατίνι, μπορεί να πέθανε πριν 35 χρόνια (13 Οκτωβρίου 1989) στη Ρώμη, αλλά το έργο του δεν περιορίστηκε μόνο στη συγγραφή σεναρίων. Θα μείνει για πάντα ζωντανό μέσα από τις αριστουργηματικές ταινίες, που θα μας συγκινούν και θα μας χαρίζουν το γέλιο, πολλές φορές πικρό όπως και η ζωή.
Γεννημένος στη Λουτσάρα της Ρέτζιο Εμίλια, στις 20 Σεπτεμβρίου του 1902, από φτωχή οικογένεια, ο Ζαβατίνι θα ολοκληρώσει το γυμνάσιο και θα μπει στη Νομική Σχολή της Πάρμας, όπου γρήγορα θα ακολουθήσει το συγγραφικό του πάθος. Το 1928 θα ξεκινήσει τη δημοσιογραφία στην Πάρμα και θα γνωρίσει σπουδαίους καλλιτέχνες.
Οι εκδοτικές περιπέτειες και ο Πιτιγκρίλι
Το 1930, θα ξεκινήσει συνεργασία με τις γνωστές εκδόσεις Rizzoli. Το 1936 θα ιδρύσει το πετυχημένο σατιρικό περιοδικό Bertoldo, αλλά τον επόμενο χρόνο θα διαφωνήσει με τον Άντζελο Ριτσόλι, εγκαταλείποντας τη θέση του. Ακολούθως, θα αναλάβει διευθυντής σύνταξης στα περιοδικά της Mondadori.
Η φιλία με τον ντε Σίκα
Ανάμεσα στις εκατομμύρια σελίδες γραπτών, θα βρει χώρο και για τον κινηματογράφο, ξεκινώντας να γράφει σενάρια από το 1934, που θα ξεπεράσουν τα 120. Το 1939 θα γνωριστεί και θα αναπτύξει καρδιακή φιλία με τον Βιτόριο ντε Σίκα.
Αμέσως μετά το τέλος του φασισμού, η Ιταλία θα μπει στον εικονικό κόσμο μίας επερχόμενης ευημερίας. Ο Ζαβατίνι, μαζί με άλλους διανοούμενους και καλλιτέχνες, θα αναδείξουν την πραγματική κατάσταση της χώρας μέσω του νεορεαλισμού, εστιάζοντας στους απλούς ανθρώπους και τα κοινωνικά προβλήματα.
Ο Ζαβατίνι θα γράψει για τον Βισκόντι το σενάριο της «Ρώμης Ανοχύρωτης Πόλης» και θα συνεργαστεί με τον ντε Σίκα σε ταινίες όπως «Ο Κλέφτης Ποδηλάτων». Αυτή η ταινία θα επηρεάσει πολλούς σημαντικούς σκηνοθέτες παγκοσμίως.
Και ποιητής και ζωγράφος
Η δημιουργικότητα του Ζαβατίνι είναι αξιοσημείωτη, καθώς θα δοκιμάσει τις δυνάμεις του και στην ποίηση, και θα συμμετάσχει σε πολιτιστικούς συνεταιρισμούς. Το 1955 θα του απονεμηθεί το «Παγκόσμιο Βραβείο Ειρήνης».
Θα πεθάνει ξαφνικά στις 13 Οκτωβρίου 1989, στη Ρώμη, αφήνοντας πίσω του έναν γιο και έναν πλούσιο κινηματογραφικό θησαυρό.
