Συνέντευξη στην Δήμητρα Αθανασοπούλου
Το ραντεβού με τον Μίμη Ανδρουλάκη κλείστηκε στον Ιανό. Η συνέντευξη ξεκινά με «ευχάριστες παρεμβολές» . Ο υπεύθυνος επικοινωνίας του βιβλιοπωλείου μας διακόπτει για να καταθέσει μια πρόταση στον συγγραφέα. «Πότε θα ξεκινήσετε το σεμινάριο “Αβεβαιότητα”;» τον ρωτά.
Ο Μίμης Ανδρουλάκης είναι πάνω απ’ όλα αφηγητής ιστοριών με πολιτική σκέψη και μαθηματικό μυαλό. Μέσα του –λέει – υπάρχει ένας φιλόσοφος, ψυχαναλυτής, ιστορικός, μαθηματικός, οικονομολόγος, γιατί βρέθηκε στη διασταύρωση διαφορετικών κλάδων της γνώσης. Και αυτό αντανακλάται και στα γραπτά του. Στο τελευταίο του βιβλίο με τίτλο: «Νύχτα με πέντε φεγγάρια» (εκδόσεις Πατάκη) γράφει για «τις γυναίκες που δίνουν απαντήσεις στις μεγάλες κρίσεις της ιστορίας».
Στο αμέσως προηγούμενο «Σαλός Θεού» μιλούσε για τον «τρελό του Θεού, τον Μίκη Θεοδωράκη» χρησιμοποιώντας τον ως… όχημα για να αφηγηθεί την μεταπολεμική ιστορία της Ελλάδας.
Η συζήτηση οδηγείται στην πολιτική. Ένας θαμώνας μας πλησιάζει για να δηλώσει πως υπήρξε φανατικός ακροατής του στον Flash. «Πάει καιρός» αποκρίνεται με πικρία ο Μίμης Ανδρουλάκης. «Υπήρξε μια συνωμοσία από δυο αντίθετες κατευθύνσεις για να μου στερήσουν τη ραδιοφωνική μου φωνή. Το πέτυχαν. Ούτε στη χούντα δεν θα το πετύχαιναν!», τονίζει.
-Πριν από λίγα λεπτά άκουσα να σας προτείνουν εδώ στον Ιανό να κάνετε ξανά το σεμινάριο «Αβεβαιότητα». Περί τίνος πρόκειται τελικά και πόσο επίκαιρο παραμένει;
«Είναι ιστορικό, φιλοσοφικό, υπαρξιακό, ψυχαναλυτικό και βεβαίως μαθηματικό και οικονομικό. Το έκανα από το 2007 εν όψει της επικείμενης καταστροφής. Από αυτό το σεμινάριο βγήκε και το βιβλίο μου “Θηλυκό πόκερ”. Τότε, όταν έλεγα επικείμενη καταστροφή, ακόμα και έμπειρα τραπεζικά στελέχη γελούσαν. Από το 2000 έως το 2012 έγραφα κάθε χρόνο ένα βιβλίο με θέμα την αβεβαιότητα και την επικείμενη καταστροφή. Το διέκοψα αυτό όταν άλλαξα εκδότη και πήγα στον Πατάκη. Τότε άρχισα να γράφω για την κρίση μέσα από τις ιστορίες μεγάλων ανδρών και γυναικών».
“Μέχρι το 2007 ζούσαμε φαινομενικά μια περίοδο ευημερίας”
-Πως μπορέσατε να προβλέψετε τόσο έγκαιρα την κρίση;
«Μέχρι το 2007 ζούσαμε φαινομενικά μια περίοδο ευημερίας. Επειδή είχα μια ικανότητα στα μαθηματικά αντιλήφθηκα πως ήταν μια διανοητική απάτη. Αποδείχθηκε πως ήταν μια “φούσκα”, μια αντεστραμμένη πυραμίδα με δανεικά».
-Ετοιμάζετε κάποιο πολιτικό – οικονομικό βιβλίο; Τι θέμα θα έχει το επόμενο;
«Ήθελα να γράψω ένα βιβλίο πάνω στις μεγάλες ανακατατάξεις της εποχής. Έχουμε brexit, κρίση στη Γαλλία, κρίση σε όλη την Ευρώπη, στην Ελλάδα είμαστε σε μια στροφή. Με νίκησε η νοσταλγία και δεν έγραψα ένα επίκαιρο δοκίμιο. Το επόμενο μου βιβλίο ίσως να είναι μια ιστορία προδοσίας. Δεν ξέρω ακόμα. Γιατί οριστικά αποφασίζω το Μάιο. Και το γράφω καλοκαίρι. Τότε είναι η εργατική περίοδος. Δουλεύω με τη… μυρωδιά της γης. Το χειμώνα μαζεύω και το καλοκαίρι είναι καιρός θερισμού».
-Έχετε σκεφτεί να επιστρέψετε στην πολιτική;
«Προτιμώ να παρεμβαίνω μέσα από την γραφή. Τα πάντα είναι πολιτική. Είμαι ένας ανεξάρτητος φιλελεύθερος αριστερός. Όταν είσαι στη θέση τη δική μου δεν σε ενδιαφέρει η επίκαιρη κοκορομαχία. Θα έλεγα πως δεν με συγκινεί ούτε το αποτέλεσμα των εκλογών. Με συγκινεί το ελληνικό δράμα».
Δεν επηρεάζει τις ζωές μας ωστόσο το αποτέλεσμα των εκλογών;
«Όχι τόσο όσο νομίζουμε. Είμαστε σαν χώρα, σαν Ελλάδα φυλακισμένη. Πήραμε ένα αποφυλακιστήριο. Και ενώ μας το λένε αυτό, οι τοίχοι της φυλακής μετατοπίζονται και είμαστε φυλακισμένοι. Εννοώ πως η χώρα είναι εγκλωβισμένη ακόμα και στις καλές της εποχές σε ένα μοντέλο ανάπτυξης μη βιώσιμο».
-Θα έρθει τελικά η πολυπόθητη ανάπτυξη;
«Αν έκρινα στενά με τα οικονομικά δεδομένα, τη φορολογία, το brain drain το επίπεδο πανεπιστημίων και τεχνολογίας, την απονομή δικαιοσύνης, την πολιτική γης, θα σας έλεγα πως δεν έχουμε ίχνος διατηρήσιμης ανάπτυξης και πως οι ελπίδες είναι μηδαμινές. Θα μιλούσατε με έναν απελπισμένο. Αλλά πιστεύω πως πάντα υπάρχουν ευκαιρίες. Θα πρέπει να είμαστε ανοιχτοί στις ευκαιρίες που θα εμφανιστούν».
-Ποιο κόμμα -τόσο εδώ όσο και εκτός Ελλάδας- μπορεί να αξιοποιήσει τις ευκαιρίες;
«Το κόμμα που έχω στο μυαλό μου. Θα μπορούσα να συμβάλλω στην ίδρυση του».
-Το Ποτάμι δεν υπήρξε κοντά σε αυτό που έχετε στο μυαλό σας, δεδομένου πως συστήνεστε ως φιλελεύθερος αριστερός;
«Θα μπορούσε να είναι ένα σχήμα πραγματικού φιλελευθερισμού με πρόσημο κοινωνικό, αριστερό. Και όχι κόμμα των ελίτ. Για να είσαι φιλελεύθερος σήμερα θα πρέπει να είσαι κόντρα στις ελίτ και ειδικά των αμφισβητούμενων και ξεπεσμένων ελίτ όπως είναι οι ελληνικές. Το Ποτάμι ξεκίνησε και έγινε μια ασαφή του σημιτικού εκσυγχρονισμού. Δεν μπόρεσε να καταλάβει αυτό που θα συνέβαινε στην Ελλάδα».
“Η κεντροαριστερά είναι εγκλωβισμένη στις αφηγήσεις τεσσάρων-πέντε ηγετών”
-Η κεντροαριστερά θα μπορούσε να δώσει μια απάντηση;
«Η κεντροαριστερά είναι εγκλωβισμένη στις αφηγήσεις τεσσάρων- πέντε ηγετών. Η αφήγηση του Βαγγέλη, του Γιώργου, του Σημίτη. Και ο καθένας απολογείται για το παρελθόν του. Επομένως είναι ανοιχτό το θέμα μιας νέας κεντροαριστεράς στην Ελλάδα».
-Ποια είναι η πρόβλεψή σας για τις Πρέσπες; Θα επιταχύνουν τις εκλογές;
«Ο Μητσοτάκης προσεύχεται να έχει ο Τσίπρας τις απαιτούμενες έδρες για να λύσει το πρόβλημα των Πρεσπών και να μην το φορτωθεί αυτός. Ο ΣΥΡΙΖΑ προσπαθεί να καταλάβει το χώρο της κεντροαριστεράς. Αλλά για να ανασυνθέσεις ένα νέο πολιτικό υποκείμενο, πρέπει να έχεις ένα νέο ήθος και ύφος. Αν έχεις χάσει την ψυχή σου, ακόμα και να έχεις 20% -όπως λογικά θα έχει ο ΣΥΡΙΖΑ- δεν μπορείς να καταφέρεις τίποτα».
-Πότε άρχισε να μιλά η φωνή του συγγραφέα μέσα στο μυαλό του μαθηματικού;
«Εγώ είχα ταλέντο στα μαθηματικά. Μέσα στη δικτατορία άρχισα να γράφω παράνομα κείμενα. Είμαι όμως κυρίως του προφορικού λόγου. Αν και μαθηματομηχανικός, βρέθηκα στη διασταύρωση διαφορετικών κλάδων της γνώσης. Στο πρώτο έτος του Πολυτεχνείου διάβαζα φιλοσοφία. Στην ψυχανάλυση στράφηκα αργότερα μετά το ‘88. Ό,τι κι αν έκανα είχε και ψυχαναλυτικό υπόβαθρο. Μετά το ‘90 κατάλαβα την ανάγκη ενός βαθύτερου λόγου στα ανθρώπινα και στράφηκα ακόμα και στη μυθιστοριογραφία. Αν μου έλεγε κάποιος αυτό όταν ήμουν στο Πολυτεχνείο θα του έλεγα “είσαι τρελός”! Πλέον όλα με ενδιαφέρουν μέσα από τις ιστορίες ανθρώπων. Και μαθηματικά όταν ξαναδιδάξω, θα τα διδάξω μέσα από ιστορίες. Θέλω να πέσουν τα τείχη ανάμεσα στις δυο κουλτούρες, τη θετική και την ανθρωπιστική. Είναι ένας διάλογος εσωτερικός, πολλά βλέμματα μαζί, σαν να έχουμε ένα κάτοπτρο πολυεστιακό».
-Στη «Νύχτα με πέντε φεγγάρια» καταπιάνεστε, μεταξύ άλλων, με το γυναικείο ζήτημα, τη γυναικεία ψυχολογία, τη γυναικεία επιχειρηματικότητα…
«Διαβάζοντάς το θα διαπιστώσετε την ικανότητα που έχει ο γιος μιας μοδίστρας. Οι γυναίκες όταν γδύνονται και ντύνονται μπροστά σε έναν καθρέφτη ξεγυμνώνουν την ψυχή τους. Με αυτό το εφόδιο επιτέθηκα στον αγαπημένο μου Φρόιντ, ο οποίος ομολόγησε πως δεν κατάλαβε τίποτα για τις γυναίκες. Είπε “αν θέλετε να καταλάβετε γι’ αυτές πηγαίνετε στους ποιητές». Οι ιστορίες τους μας οδηγούν στον μυστικό κόσμο των γυναικών. Κι ενώ το βιβλίο είναι σύγχρονο, παράλληλα είναι μια αναδρομή στο παρελθόν. Τα μικρά τους δράματα υφαίνονται στον καμβά της μεγάλης ιστορίας, 100 χρόνια μετά την ποντιακή γενοκτονία, τη μικρασιατική καταστροφή. Ακόμα και όταν έκανα το βιβλίο “Ταξίδι Μέλιτος Ελευθέριος Βενιζέλος” , είδα τον Ελευθέριο Βενιζέλο μέσα από τις αντανακλάσεις των γυναικών. Στο βιβλίο “Σαλός Θεού” είδα τον Μίκη μέσα από τα θηλυκά κάτοπτρα. Στη “Νύχτα με Πέντε Φεγγάρια” το θέμα είναι η διάψευση, η προδοσία, η απιστία μέσα από το γυναικείο βλέμμα. Το έγραψα σε καθεστώς τυφλότητας. Είχα κάνει έναν καταρράκτη και το έγραψα με ροή προφορική. Δεν είναι τυχαίο πως το τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου είναι “Πλωτή Ουτοπία”. Πολλοί το διαβάζουν ψυχαναλυτικά, άλλοι ιστορικά, άλλοι φιλοσοφικά, άλλοι επιχειρηματικά. Μια από τις μεγαλύτερες φιλολόγους μας είπε πως είναι η λογοτεχνία της επιχειρηματικότητας».
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Politik την Παρασκευή 11 Ιανουαρίου 2019
