Ο Γιόναθαν Σάντος συνελήφθη μέσα στο σπίτι του το 2022, κατά τη διάρκεια επιχείρησης των δυνάμεων ασφαλείας κατά των συμμοριών, κοντά στο Σαν Σαλβαδόρ.
Δυο χρόνια αργότερα, ο πατέρας του εκλιπαρεί να του δώσουν κάποια -την παραμικρή- «απόδειξη ζωής», να τον δει «για ένα λεπτό», να μάθει αν είναι ακόμη «ζωντανός».
Στο σπίτι του στη Σογιαπάνγκο, ο Ρεϊνάλδο Σάντος, 57 ετών, παρουσίασε στο Γαλλικό Πρακτορείο φωτογραφίες του 22χρονου γιου του και μια στοίβα εγγράφων της δημόσιας διοίκησης. «Δεν μπορώ να σας πω με βεβαιότητα αν είναι ζωντανός», είπε με απόγνωση, επιδεικνύοντας επίσημα έγγραφα που ανέφεραν πως το παιδί του είχε «γαστρίτιδα».
Ο νεαρός, με λευκό ποινικό μητρώο, συνελήφθη τον Δεκέμβριο του 2022, όταν ο στρατός και η αστυνομία περικύκλωσαν τη συνοικία Σογιαπάνγκο στο πλαίσιο του «πολέμου κατά των συμμοριών» που ξεκίνησε από τον πρόεδρο Ναγίμπ Μπουκέλε την άνοιξη της χρονιάς εκείνης.
Σύμφωνα με τη ΜΚΟ Socorro Jurídico Humanitario, από τους 83.000 ανθρώπους που οδηγήθηκαν πίσω από τα σίδερα μετά τις συλλήψεις τους χωρίς δικαστικά εντάλματα, τουλάχιστον 30.000 αθωώθηκαν.
Οι επισκέψεις στις φυλακές έχουν απαγορευτεί και πολλές οικογένειες δεν γνωρίζουν πού βρίσκονται οι άνθρωποι τους από τη στιγμή που συνελήφθησαν.
«Πίστευα ότι η κατάσταση έκτακτης ανάγκης στρεφόταν κατά των συμμοριών, όχι κατά των αθώων», αναστενάζει ο Ρεϊνάλδο Σάντος, του οποίου η φωτογραφία του γιου του από την αποφοίτησή του το 2019 κοσμεί το σαλόνι του.
Κάθε μήνα, παραδίδει τρόφιμα, ρούχα και άλλα είδη στη φυλακή Λα Εσπεράνσα της πρωτεύουσας, χωρίς να είναι σε θέση να ξέρει αν φθάνουν ποτέ στα χέρια του Γιόναθαν.
Η ανησυχία του εντείνεται όσο γίνονται βουνό οι καταγγελίες μη κυβερνητικών οργανώσεων υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για τους πάνω από 300 νεκρούς υπό κράτηση από το 2022.
Στη Χικιλίσκο, 100 χιλιόμετρα από τη Σαν Σαλβαδόρ, κάτοικοι ανέφεραν πως η αστυνομία συνέλαβε 21 ανθρώπους σε έναν χρόνο και το πτώμα του ενός, του Εμίλιο Βιγιάλτα, παραδόθηκε στην οικογένεια.
Ανάμεσα στους φυλακισμένους είναι ο Εδουάρδο Ριβέρα, τριαντάρης, πρώην στρατιωτικός. Ο πατέρας του, ο Πάμπλο Ριβέρα, 54χρονος αγρότης, δεν κρύβει την απόγνωσή του: «Αυτό που θα ήθελα να μάθω είναι αν ο γιος είναι ζωντανός ή νεκρός».
Τον Οκτώβριο, άρχισε εκστρατεία για να ζητηθεί «απόδειξη ζωής», δημοσιοποίηση πιστοποιητικών ιατρικών εξετάσεων και άδειες για επισκέψεις στους κρατούμενους.
«Είναι απάνθρωπο, η κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει χιλιάδες άνθρωποι είναι εντελώς απελπιστική», σχολίασε στο Γαλλικό Πρακτορείο η Μίρνα Πέρλα, πρώην μέλος του Ανωτάτου Δικαστηρίου.
Στις επικρίσεις αυτές ο υπουργός Δικαιοσύνης και Ασφάλειας, Γουστάβο Βιγιατόρο, απαντά πως οι αρχές ενεργούν με «υπεύθυνο τρόπο» και «φροντίζουν να μη διαπράττονται καταχρήσεις», ισχυριζόμενος ότι οι ΜΚΟ βοηθούν «εγκληματίες».
Η Χεσούς Αλβαράδο, 52 ετών, αφηγείται πως ο γιος της, Χοσέ, οδηγός τρακτέρ, 27 ετών, παραμένει στη φυλακή παρά τις δυο δικαστικές διαταγές για την «άμεση απελευθέρωσή» του.
Για τη μητέρα έξι παιδιών, το ότι έμαθε πως ο Χοσέ οδηγήθηκε στη CECOT, τη γιγαντιαία φυλακή υψίστης ασφαλείας, ήταν «πολύ οδυνηρό».
«Δεν ξέρω γιατί δεν με αφήνουν να τον επισκεφθώ. Ζητώ από τον πρόεδρο να με αφήσει να δω τον γιο μου… Έστω να του μιλήσω στο τηλέφωνο. Πάνε τρία χρόνια που έχω να τον δω», είπε ανάμεσα σε λυγμούς.
Δικηγόρος της Socorro Jurídico Humanitario, η Ίνγκριντ Εσκομπάρ, τόνισε ότι η υπηρεσία φυλακών αψηφά «εκατοντάδες» διαταγές αποφυλάκισης.
Επικαλέστηκε την υπόθεση του νεαρού επιχειρηματία Μέλβιν Ορτίς, ο οποίος, παρότι είχε 24 δικαστικές διαταγές αποφυλάκισης, αφέθηκε ελεύθερος μόλις τον περασμένο μήνα, μετά από προσφυγές του σε όργανα του ΟΗΕ.
Ο Ρεϊνάλδο Σάντος ελπίζει πως η υπόθεση του γιου του θα έχει αίσιο τέλος, θέλοντας μόνο «ένα λεπτό» μαζί του για να του πει πως δεν είναι μόνος και πως συνεχίζει «να αγωνίζεται γι’ αυτόν».
