Τρεις μήνες αφότου εκδηλώθηκε η κοινωνική κρίση στη χώρα, η Χιλή διερωτάται, κινούμενη στο εκκρεμές μεταξύ αγωνίας, ελπίδας και αβεβαιότητας, ποια θα είναι η συνέχεια μετά τη σειρά μαζικών κινητοποιήσεων διαμαρτυρίας ενός κινήματος που κατέλαβε εξαπίνης την πολιτική τάξη.
Για να τιμήσουν τη συμπλήρωση τριών μηνών από την έναρξη των διαδηλώσεων, τη 18η Οκτωβρίου, πάνω από χίλιοι άνθρωποι συγκεντρώθηκαν χθες Παρασκευή στον χώρο του κέντρου του Σαντιάγο που έχει μετατραπεί σχεδόν από την αρχή σε έμβλημα του κινήματος και πρόσφαρα οι διαδηλωτές μετονόμασαν από Plaza Italia, πλατεία Ιταλίας, σε Plaza Dignidad, Πλατεία Αξιοπρέπειας.
Επεισόδια ξέσπασαν σε κοντινούς δρόμους ανάμεσα σε άλλους διαδηλωτές και την αστυνομία, που έκανε χρήση δακρυγόνων και εκτοξευτήρων νερού υπό πίεση, μετέδωσαν δημοσιογράφοι του Γαλλικού Πρακτορείου.
Έγιναν διάφορες προσκλήσεις για συμμετοχή σε συγκεντρώσεις στο Σαντιάγο για να τιμηθεί η συμπλήρωση των τριών μηνών από την έναρξη των κινητοποιήσεων, κατά τη διάρκεια των οποίων έχουν χάσει τη ζωή τους τουλάχιστον 29 άνθρωποι, από τους οποίους τουλάχιστον πέντε σε επεμβάσεις των δυνάμεων επιβολής της τάξης, ενώ έχουν τραυματιστεί άλλοι 2.000 και πλέον, ανάμεσά τους 350 που υπέστησαν σοβαρούς τραυματισμούς στα μάτια.
Ως τη 18η Οκτωβρίου, η χώρα δεχόταν συχνά επαίνους για τη σταθερότητα του πολιτικού της συστήματος και τα εξαίρετα μακροοικονομικά της στοιχεία. Τρεις μήνες αργότερα, οι θεσμοί της φαντάζουν πιο αποδυναμωμένοι παρά ποτέ, αφού κλονίστηκαν από την κοινωνική κρίση χωρίς προηγούμενο μετά το τέλος της δικτατορίας εν έτει 1990.
Η κρίση, πυροκροτητής της οποίας ήταν η αύξηση της τιμής του εισιτηρίου στο μετρό του Σαντιάγο τις ώρες αιχμής, πήρε γρήγορα ανεξέλεγκτες διαστάσεις τροφοδοτούμενη από την οργή των πολιτών για τις βαθιές κοινωνικοοικονομικές ανισότητες.
Ο συντηρητικός πρόεδρος Σεμπαστιάν Πινιέρα, που θα φθάσει στο μέσον της δεύτερης θητείας του τον Μάρτιο, είδε τη δημοτικότητά του να κατρακυλά στο 6%, σύμφωνα με δημοσκόπηση του ινστιτούτου CEP που δημοσιεύθηκε προχθές Πέμπτη.
Αλλά η δυσαρέσκεια δεν εκδηλώνεται μόνο για τον βαθύπλουτο επιχειρηματία, 70 ετών, αλλά επίσης προς το σύνολο της πολιτικής τάξης και των θεσμών της Χιλής, εξηγεί ο Ρικάρδο Γκονσάλες, αναλυτής του CEP.
Οι καραμπινιέροι, για παράδειγμα, που κατηγορούνται για σωρεία παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των ανθρώπων που πήραν μέρος στις διαδηλώσεις, γνώρισαν παρομοίως ιλιγγιώδη πτώση: από το 57% όπου βρίσκονταν οι θετικές γνώμες για αυτούς το 2015, πλέον αυτό το ποσοστό μετά βίας φθάνει το 17% του πληθυσμού, σύμφωνα με την ίδια έρευνα.
Για τον Ματίας Φερνάντες, καθηγητή κοινωνιολογίας στο Καθολικό Πανεπιστήμιο της Χιλής, «όλο το πολιτικό σύστημα» αντιμετώπισε «τεράστιες δυσκολίες να διαχειριστεί τον κοινωνικό σεισμό διότι δεν είχαν τα εργαλεία για να επεξεργαστούν τις πληροφορίες», να κατανοήσουν και να δώσουν απαντήσεις «στα αιτήματα» ενός κινήματος χωρίς διακριτή ηγεσία και χωρίς κομματική ταυτότητα.
Ούτε η δεξιά που βρίσκεται στην κυβέρνηση ούτε και η αριστερά που βρίσκεται στην αντιπολίτευση έχει καταφέρει μέχρι σήμερα να καρπωθεί κάποιο όφελος από την οργή των πολιτών. Οι διαδηλώσεις είναι πλέον λιγότερες και όχι τόσο ογκώδεις, αλλά επαναλαμβάνονται, με λιγότερο ή περισσότερο κόσμο, και με βίαια επεισόδια ανάμεσα στους πιο ριζοσπαστικοποιημένους διαδηλωτές και αστυνομικούς, κάθε Παρασκευή στην Πλατεία Ιταλίας, με την οργάνωσή τους να γίνεται μέσω των ιστότοπων κοινωνικής δικτύωσης.
Παρά την απουσία κομματικής αναφοράς του κινήματος, η κοινωνική και πολιτική επικαιρότητα και η κριτική στη ακραίο νεοφιλελεύθερο μοντέλο έχουν μετατραπεί σε βασικά θέματα συζήτησης για τους Χιλιανούς, που θα κληθούν την 26η Απριλίου να αποφανθούν αν θέλουν να αρχίσει η διαδικασία αναθεώρησης του Συντάγματος, κληρονομιάς της δικτατορίας του Αουγκούστο Πινοτσέτ (1973-1990), βασική διεκδίκηση στον δρόμο.
Η χώρα μοιάζει πια πολύ μακριά από τις προεδρικές εκλογές του 2017, που κέρδισε ο Πινιέρα – είχε επίσης καταλάβει το κορυφαίο κρατικό αξίωμα στη Χιλή από το 2010 ως το 2014 – όταν μια από τις βασικές ανησυχίες των πολιτών κατά τις δημοσκοπήσεις ήταν η εγκληματικότητα, παρά το γεγονός πως είναι από τις χαμηλότερες στη Λατινική Αμερική.
Σήμερα κυριαρχεί «κλίμα αβεβαιότητας» η χώρα κινείται σε αυτό το εκκρεμές «μεταξύ της ελπίδας και της ανησυχίας (…) που χαρακτηρίζει την κατάσταση στη χώρα από την αρχή» των μαζικών διαδηλώσεων, σύμφωνα με τον Ματίας Φερνάντες.
Παρά τις αρκετές παραχωρήσεις της κυβέρνησης (αύξηση της κατώτερης σύνταξης κατά 50%, πάγωμα της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος, αύξηση των εργοδοτικών εισφορών…) το 55% ως 60% των Χιλιανών συνεχίζει να υποστηρίζει το κίνημα, κατέδειξαν δύο πρόσφατες δημοσκοπήσεις.
