Οι ευρωπαίοι ηγέτες συνέρχονται σήμερα στις Βρυξέλλες για να προσπαθήσουν να βρουν κοινό τόπο για τον προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ενωσης για τα επόμενα επτά χρόνια, σε μία σύνοδο κορυφής που αναμένεται να είναι μακρά και δύσκολη, δεδομένων των σημαντικών διαφωνιών μεταξύ των χωρών μελών.
Εκτός συγκλονιστικού απροόπτου, ο πρώτος αυτός γύρος συνομιλιών δεν θα φθάσει μέχρι την συμφωνία. Πριν από επτά χρόνια, χρειάσθηκαν δύο σύνοδοι κορυφής για την επίτευξη συμφωνίας επί του επταετή προϋπολογισμού.
Και αυτήν την φορά, το Brexit περιπλέκει ακόμη περισσότερο την κατάσταση.
Εξαιτίας του διαζυγίου, ο προϋπολογισμός 2021-2027 δεν θα περιλαμβάνει την συμβολή του Λονδίνου (60-75 δισεκατομμύρια ευρώ σε 7 χρόνια) που ήταν ο δεύτερος μετά την Γερμανία χρηματοδότης.
Η καγκελάριος Μέρκελ, η χώρα της οποίας θα κληθεί να συνεισφέρει το μεγαλύτερο μέρος για να κλείσει η τρύπα του Brexit, έχει προϊδεάσει για «πολύ σκληρές και πολύπλοκες διαπραγματεύσεις».
Σφιχτοχέρηδες κατά φίλων της σύγκλισης
Οι 27 θα χρειαστεί να συμφωνήσουν επί του ύψους του προϋπολογισμού, της τάξεως των 1000 δισεκατομμυρίων ευρώ, και την κατανομή των πόρων (γεωργία, βοήθεια προς τις μειονεκτούσες περιφέρειες, αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, ψηφιακή οικονομία…)
Οι επιστροφές, μία πρακτική από την οποία σήμερα επωφελούνται πέντε χώρες (Γερμανία, Δανία, Ολλανδία, Αυστρία και Σουηδία) θα βαρύνουν επίσης στην εξέλιξη της διαπραγμάτευσης. Οι υπόλοιποι, με επικεφαλής την Γαλλία, θα ήθελαν την κατάργησή τους με την ευκαιρία της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου που τις επέβαλε το 1984, μετά το διάσημο «Θέλω τα λεφτά μου πίσω» της Μάργκαρετ Θάτσερ, η οποία στοίχειωνε τις ευρωπαϊκές συνόδους κορυφής εκείνης της περιόδου.
Στο πρώτο μέτωπο βρίσκεται η ομάδα των «σφιχτοχέρηδων» (Δανία, Ολλανδία, Αυστρία και Σουηδία) που δεν θέλει το σύνολο ύψος του προϋπολογισμού να ξεπεράσει το 1% του Ακαθάριστου Εγχώριου Εισοδήματος της ΕΕ. Ορισμένοι εντάσσουν στην ομάδα αυτή και την Γερμανία, η θέση της οποίας δεν είναι τόσο σκληρή.
Σήμερα το πρωί, ο αυστριακός καγκελάριος Σεμπάστιαν Κουρτς επέδειξε κάποιου είδους ευελιξία: «η συμβολή μας δεν μπορεί να αυξηθεί υπερβολικά», δήλωσε στο ραδιοφωνικό δίκτυο ORF.
Η Κομισιόν, μεταξύ των προτεραιοτήτων της οποίας είναι η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και η ψηφιακή οικονομία, θα ήθελε το ύψος του προϋπολογισμού να φθάσει το 1,114% του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήματος. Πολλές χώρες, ανάμεσά τους και η Γερμανία, θέλουν κατανομή των πόρων ευνοϊκή προς τις νέες προτεραιότητες (έρευνα, άμυνα, μετανάστευση…) εις βάρος των παραδοσιακών πολιτικών, όπως η αγροτική πολιτική και η πολιτική σύγκλισης.
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, ο οποίος ξεκίνησε το μεσημέρι σειρά διμερών συνομιλιών, έχει βάλει στο τραπέζι πρόταση για 1,074%.
Η μάχη των ποσοστών είναι σημαντική, αφού το 0,01% αντιπροσωπεύει περισσότερα από 10 δισεκατομμύρια ευρώ.
Έλλειμμα φιλοδοξίας
Το δεύτερο μέτωπο είναι η ομάδα της κατανομής, με το δεδομένο ότι το 60% του προϋπολογισμού είναι αφιερωμένο στην γεωργία και την πολιτική σύγκλισης.
Σε αυτούς τους δύο φακέλους αντιστοιχεί συνολική μείωση πόρων κατά 100 δισεκατομμύρια ευρώ σε σχέση με τον προηγούμενο επταετή προϋπολογισμό.
Η Γαλλία βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της υπεράσπισης της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, υποστηριζόμενη από την Ισπανία, που πιέζεται από αγροτικές κινητοποιήσεις.
Οσο για τις δεκαπέντε χώρες της νότιας και της ανατολικής Ευρώπης, ανάμεσά τους η Ισπανία, η Πολωνία και η Ελλάδα, συγκροτούν την ομάδα των «φίλων της σύγκλισης» και θέλουν όσα κατευθύνονται προς αυτήν την ευρωπαϊκή πολιτική να διατηρηθούν στο ίδιο επίπεδο.
«Μετά το Brexit, έχουμε αποφασίσει την ανάταξη του κοινού (ευρωπαϊκού) μας προγράμματος. Και στην πρώτη ευκαιρία συγκεκριμενοποίησής του, έχουμε οικονομικά μέσα σε έκπτωση. Βρισκόμαστε μπροστά σε μία συλλογική ανεπάρκεια φιλοδοξίας», σχολιάζει ευρωπαίος διπλωμάτης.
Εν μέσω των επικρίσεων, το σχέδιο προϋπολογισμού των Σαρλ Μισέλ περιλαμβάνει δύο καινοτομίες. Για πρώτη φορά, θεσπίζεται σχέση ανάμεσα στους ευρωπαϊκούς πόρους και τον σεβασμό του κράτους δικαίου, το οποίο κατηγορούνται ότι παραβιάζουν η Πολωνία και η Ουγγαρία.
Επίσης, πέραν των συνεισφορών των κρατών μελών, το σχέδιο ενισχύει τους ίδιους πόρους της Ενωσης με την επιβολή φόρου επί των μη ανακυκλωμένων πλαστικών και επί των εισοδημάτων που προέρχονται από την αγορά του άνθρακα.
