του απεσταλμένου μας Αιμ. Περδικάρη
Σαφή και ισχυρή προειδοποίηση προς την Τουρκία – η οποία συμπεριλαμβάνει πρόσθετες κυρώσεις όσον αφορά στις παράνομες γεωτρήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο – έστειλε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο με το τελικό κείμενο των συμπερασμάτων. Ένα κείμενο που διαμορφώθηκε ύστερα από έντονες συζητήσεις και διαβουλεύσεις που κράτησαν έως τις πρώτες πρωινές ώρες στις Βρυξέλλες.
Οι αλλαγές σε σχέση με το προσχέδιο που δεν ικανοποιούσε την Αθήνα είναι διακριτές και δείχνουν ότι η Ευρώπη που κάνει ένα βήμα τη φορά – όπως έλεγαν χαρακτηριστικά κυβερνητικές πηγές – έκανε το ίδιο και σ’ αυτό το Συμβούλιο: «Ακόμα ένα βήμα που αποτελεί μια ισχυρή προειδοποίηση προς την Τουρκία ν’ αλλάξει συμπεριφορά», όπως εμφανίζονται να ζήτησαν αρκετές χώρες κατά τη συζήτηση που προηγήθηκε, επιβεβαιώνοντας την αρχική εκτίμηση της Αθήνας ότι οι ελληνικές θέσεις έχουν καταστεί και ευρωπαϊκές.
Οι ίδιες κυβερνητικές πηγές σημειώνουν ότι «το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφάσισε κυρώσεις κατά της Τουρκίας, διευρύνοντας τη λίστα των προσώπων και των οντοτήτων που εμπλέκονται στις παράνομες γεωτρήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Ταυτόχρονα, δίνει εντολή στον Ύπατο Εκπρόσωπο για την Εξωτερική Πολιτική και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υποβάλουν το αργότερο μέχρι το Μάρτιο του 2021 έκθεση για ολόκληρο το φάσμα των ευρωτουρκικών σχέσεων, πολιτικών, οικονομικών και εμπορικών (αξιολόγηση Τελωνειακής Ένωσης). Στην έκθεση θα περιλαμβάνονται όλα τα εργαλεία και οι επιλογές της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της επέκτασης του πεδίου των κυρώσεων σε βάρος της Τουρκίας».
Ιδιαίτερη σημασία για την ελληνική πλευρά έχει η αναφορά-καταδίκη της Τουρκίας όσον αφορά στις ερευνητικές δραστηριότητες και συγκεκριμένα τη δράση του Oruc Reis, η οποία συνδέεται ευθέως στο κείμενο συμπερασμάτων της Συνόδου με την επανέναρξη των διερευνητικών επαφών. Ουσιαστικά, επιβεβαιώνεται με τη ρητή αυτή αναφορά η πάγια θέση της Αθήνας πως η ‘Αγκυρα οφείλει να δείξει συνέπεια και συνέχεια προς την κατεύθυνση της αποκλιμάκωσης, μετά την αποχώρηση του Oruc Reis, ούτως ώστε να επανεκκινήσουν οι διερευνητικές επαφές.
Επίσης, ότι αποτελεί προϋπόθεση για τη συνέχισή τους η αποχή της Τουρκίας από παράνομες δραστηριότητες, όπως έχει θέσει εξαρχής η ελληνική πλευρά ως όρο σε κάθε σχετική συζήτηση. «Η καταδίκη της τουρκικής προκλητικότητας και επιθετικότητας απέναντι στην ΕΕ και στα κράτη-μέλη της, ιδιαίτερα στην Ανατολική Μεσόγειο, υπήρξε απόλυτη και σαφής», προσθέτουν επ’ αυτών οι ίδιες κυβερνητικές πηγές. Σημειώνεται ότι εν συγκρίσει με το αρχικό κείμενο των συμπερασμάτων και οι αναφορές για το Κυπριακό είναι πιο σκληρές κατά της Τουρκίας, καταδικάζοντας αφενός τις παράνομες ενέργειες στα Βαρώσια. Αφετέρου επισημαίνεται η ανάγκη ταχείας επανέναρξης των διαπραγματεύσεων υπό την αιγίδα του ΟΗΕ για συνολική διευθέτηση.
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είχε στείλει από χθες το μεσημέρι, προσερχόμενος στη Σύνοδο, μήνυμα ότι θα πρέπει να τηρηθούν τα συμφωνηθέντα (“pacta sunt servanda”) και να διαφυλαχθεί μ’ αυτόν τον τρόπο η αξιοπιστία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, παραπέμποντας στην απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Οκτωβρίου, η οποία έδινε προθεσμία στην Τουρκία έως το Δεκέμβριο για να εγκαταλείψει την προκλητική και παραβατική της συμπεριφορά.
Στο ίδιο μήκος κύματος -και με την επισήμανση πως ακόμη και σήμερα υπάρχουν χώρες που δεν ήθελαν κυρώσεις για την Τουρκία- κυβερνητικές πηγές σχολίαζαν πως στόχος ήταν να βελτιωθεί το αρχικό κείμενο των συμπερασμάτων της Συνόδου – όπερ και εγένετο. Η τάση αυτή εκ μέρους συγκεκριμένων κρατών αποτυπώθηκε, άλλωστε, σε σημεία του τελικού κειμένου που το εξισορροπούν (π.χ. με τις αναφορές στην ανάγκη της διατήρησης των ανοιχτών διαύλων επικοινωνίας ΕΕ-Τουρκίας). Παράλληλα, η επισήμανση πως η Τουρκία πρέπει να συνεργαστεί με την Ευρώπη για το μεταναστευτικό ερμηνεύεται ως απόρροια και της παρέμβασης του κ. Μητσοτάκη, ο οποίος, αναδεικνύοντας πτυχές της παραβατικής συμπεριφοράς της Τουρκίας, μίλησε για την προσπάθειά της να εργαλειοποιήσει το μεταναστευτικό.
