Το πρώτο τρισδιάστατο «Google Maps» του Γαλαξία σχεδιάζει να δημιουργήσει ερευνητική ομάδα στην οποία συμμετέχει το Ινστιτούτο Αστροφυσικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ). Για το φιλόδοξο αυτό έργο, η ομάδα θα λάβει επιχορήγηση Synergy Grant από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (ERC).
Το έργο με την ονομασία «mw-atlas» και συνολικό προϋπολογισμό δέκα εκατομμυρίων ευρώ στοχεύει στη δημιουργία του πρώτου τρισδιάστατου, ολοκληρωμένου άτλαντα του Γαλαξία, ο οποίος αναμένεται να αλλάξει δραστικά τον τρόπο με τον οποίο παρατηρούμε και κατανοούμε το Σύμπαν.
Συνεπικεφαλής της ομάδας είναι η Βασιλική Παυλίδου, συνεργαζόμενο μέλος ΔΕΠ στο ΙΤΕ και καθηγήτρια στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης, ο δρ Τόρστεν Ένσλιν από το Ινστιτούτο Αστροφυσικής Max Planck στη Γερμανία και ο καθηγητής Φίλιπ Μερτς από το Πανεπιστήμιο RWTH του ‘Ααχεν στη Γερμανία.
«Η διαφορά που έχει κάνει το Google Maps στη ζωή μας είναι ότι δεν μας λέει μόνο πού είναι οι δρόμοι, αλλά και πού είναι τα ξενοδοχεία, τα εστιατόρια, το μετρό», εξηγεί η κ. Παυλίδου στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. «Αυτό προσπαθούμε να φτιάξουμε με τον τρισδιάστατο χάρτη του Γαλαξία μας: όχι μόνο να πούμε πού βρίσκεται το καθετί, αλλά και με ποιον τρόπο αλληλεπιδρούν τα αστέρια, η σκόνη, το αέριο και η σκοτεινή ύλη.»
Η καινοτομία του άτλαντα θα έγκειται στην τρισδιάστατη φυσιογνωμία του, καθώς ο φαινόμενος Γαλαξίας είναι εξαιρετικά πολύπλοκος, περιέχοντας σκοτεινή ύλη, αστέρια και αέρια που αλληλεπιδρούν μέσα από ένα δίκτυο φυσικών διεργασιών.
Η κ. Παυλίδου τονίζει την ανάγκη για τη τρισδιάστατη κατανόηση του Γαλαξία, δεδομένου ότι οι περισσότερες παρατηρήσεις είναι δισδιάστατες: «Μόνο την τελευταία δεκαετία έχουμε αρχίσει να μετράμε τις αποστάσεις ενός δισεκατομμυρίου άστρων».
Οι ερευνητές ελπίζουν ότι το έργο θα απαντήσει σε θεμελιώδη ερωτήματα σχετικά με τη δημιουργία του Σύμπαντος και τη φύση της σκοτεινής ύλης. Όπως δηλώνει ο δρ Τόρστεν Ένσλιν, «ο Γαλαξίας μας είναι ένα πέπλο μέσα από το οποίο παρατηρούμε το μακρινό Σύμπαν και επομένως πρέπει να γίνει κατανοητός προκειμένου να μπορέσουμε να καθαρίσουμε τις παρατηρήσεις μας από τον θόρυβο».
Το έργο «mw-atlas» θα αρχίσει το 2025 και θα υλοποιείται για τα επόμενα έξι χρόνια, με ενδιάμεσα αποτελέσματα που θα παρέχουν απαντήσεις σε συγκεκριμένες αστροφυσικές ερωτήσεις.
Η σύνδεση με το έργο PASIPHAE, το οποίο αφορά τη χαρτογράφηση του μαγνητικού πεδίου του Γαλαξία, υπογραμμίζει τη συνεργασία και τη συνέχεια ερευνητικών προσπαθειών του ΙΤΕ και άλλων διεθνών φορέων.
Σημειώνεται ότι στην πρόσκληση του 2024 για τα «ERC Synergy Grants» διακρίθηκαν 57 ερευνητικά έργα, με συνολικό προϋπολογισμό 571 εκατομμυρίων ευρώ, ενισχύοντας τη συνεργασία μεταξύ ερευνητών σε ένα ευρύ φάσμα τομέων.
