Μέσω των προσώπων που τιμώνται με τα επιστημονικά Νόμπελ, ανταμείβονται και τα πανεπιστήμιά τους. Και στον διαγωνισμό αυτό, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σχολές τους έχουν τη μερίδα του λέοντος.
Από τα πρώτα Νόμπελ (1901 για τη φυσική, τη χημεία και την ιατρική, 1969 για την οικονομία), με τα βραβεία αυτά έχουν τιμηθεί 710 ερευνητές για 445 εργασίες, σύμφωνα με μια βάση δεδομένων του Γαλλικού Πρακτορείου που δημιουργήθηκε από στοιχεία που συγεντρώθηκαν από τον επίσημο ιστότοπο των Νόμπελ (nobelprize.org).
Αν οι Αμερικάνοι είναι μακράν η εθνικότητα που αντιπροσωπεύεται περισσότερο (252 νομπελίστες γεννήθηκαν στις ΗΠΑ, δηλαδή το 35%), η κυριαρχία των αμερικανικών πανεπιστημίων, όπου εργάζονται ερευνητές όλων των εθνικοτήτων, είναι ακόμη πιο ισχυρή: 57% των εργασιών που βραβεύθηκαν (254 από τις 445) αντιπροσωπεύονταν από τουλάχιστον έναν νομπελίστα που τη στιγμή της βράβευσής του συνδεόταν με κάποιο αμερικανικό πανεπιστήμιο.
Και φέτος, από τις πέντε εργασίες που βραβεύθηκαν, τέσσερις είχαν γίνει σε αμερικανικά πανεπιστήμια, στην πρώτη γραμμή των οποίων αυτό της Καλιφόρνια στη φυσική και τη χημεία.
Το πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια έρχεται πρώτο στον κατάλογο των πανεπιστημίων που έχουν τιμηθεί με Νόμπελ, με 38 βραβεία (από τα οποία 13 χημείας και 12 φυσικής). Ο πρώτος από το πανεπιστήμιο αυτό που τιμήθηκε με Νόμπελ ήταν ο φυσικός Έρνεστ Λόρανς το 1939 για την επινόηση του πρώου cyclotron, ενός επιταχυντή σωματιδίων, οι σύγχρονες εκδοχές του οποίου εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται ευρέως στις μέρες μας, ιδιαίτερα στην ιατρική για τη διάγνωση του καρκίνου.
Το Χάρβαρντ βρίσκεται στο δεύτερο σκαλοπάτι, με 33 βραβεία (εκ των οποίων 11 στην ιατρική και 8 στη φυσική). Το βάθρο των νικητών ολοκληρώνεται με το πρώτο μη αμερικανικό πανεπιστήμιο, το Κέμπριτζ (Ηνωμένο Βασίλειο) με 28 Νόμπελ (συνυπολογίζοντας αυτά που έχει κερδίσει το εργαστήριο μοριακής βιολογίας του Κέμπριτζ).
Από τα 12 πανεπιστήμια που έχουν λάβει περισσότερα από 10 βραβεία, εννέα είναι αμερικανικά, μεταξύ των οποίων το Στάνφορντ (23 βραβεία), το MIT (20) ή ακόμη το πανεπιστήμιο του Σικάγο (19). Εκτός από το Κέμπριτζ, μόνο το Ινστιτούτο Μαξ-Πλανκ (Γερμανία, 22 βραβεία, τα δύο από τα οποία φέτος) και η Οξφόρδη (Ηνωμένο Βασίλειο, 10, ένα από τα οποία φέτος) καταφέρνουν να παρεμβληθούν ανάμεσα στους αμερικανούς ανταγωνιστές τους.
Η κατάταξη των πανεπιστημίων διαφέρει ανάλογα με την ειδικότητα που βραβεύεται.
Το πανεπιστήμιο Ροκφέλερ κυριαρχεί στα Νόμπελ ιατρικής, με 13 βραβεία, μεταξύ των οποίων το φετινό του Τσαρλς Ράις, ο οποίος βραβεύθηκε μαζί με άλλους δύο επιστήμονες για την ανακάλυψη του ιού της ηπατίτιδας C. Ακολούθούν το Χάρβαρντ (12) και το Κέμπριτζ (7).
Το Ινστιτούτο Παστέρ (Γαλλία) έχει επίσης καλή θέση στην ιατρική, με τέσσερα βραβεία, το πιο πρόσφατο από τα οποία ήταν αυτό της Φρανσουάζ Μπαρέ-Σινουσί το 2008 για τη συμμετοχή της στην ανακάλυψη του ιού HIV.
Το πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια είναι επικεφαλής στη χημεία (13 βραβεία) και στη φυσική (12). Το βάθρο των νικητών ολοκληρώνεται με το Ινστιτούτο Μαξ-Πλανκ (12 βραβεία) και το Κέμπριτζ (11) στη χημεία, με το Στάνφορντ (10), το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καλιφόρνια (California Institute of Technology) και το Χάρβαρντ (8 το καθένα) στη φυσική.
Τέλος, στην οικονομία, το πανεπιστήμιο του Σικάγο είναι αυτό που έχει τα περισσότερα βραβεία (12), μπροστά από το πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια (8) και το Χάρβαρντ (7).
