Του Rana Mitter (*)
Τον περασμένο Φεβρουάριο, το κινεζικό κράτος είχε μεγάλο πρόβλημα. Ένας φονικός ιός είχε μολύνει χιλιάδες ανθρώπους και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είχε ξεσπάσει μια οργή που το καθεστώς δεν μπορούσε να ελέγξει. Ακολουθώντας άλλες κυβερνήσεις, το Κομμουνιστικό Κόμμα στράφηκε στο παρελθόν. Όπως είχε κάνει ο Μάο Τσετούνγκ εναντίον των Ιαπώνων τη δεκαετία του ’30, έτσι και η σημερινή Κίνα θα κήρυσσε τον «λαϊκό πόλεμο» κατά του ιού.
Το καθεστώς ήδη γεύεται τη νίκη σε αυτόν τον πόλεμο. Τα τελευταία στοιχεία δείχνουν ότι η κινεζική οικονομία είναι η μόνη στον κόσμο που θα ανακάμψει πλήρως από την πανδημία: η αύξησή της θα φτάσει το 2%, τη στιγμή που η αμερικανική οικονομία σημειώνει κάμψη κατά 5%, η βρετανική 10% και η οικονομία της ευρωζώνης 8%. Ο Τζάστιν Γιφού Λιν, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος της Παγκόσμιας Τράπεζας, πιστεύει ότι η Κίνα θα είναι το 2030 η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου. Το Πεκίνο κοιτάζει πλέον μπροστά, την ώρα που άλλες μεγάλες οικονομίες συσσωρεύουν χρέη.
Τίποτα από αυτά δεν θα είχε συμβεί αν η Κίνα δεν είχε αντιδράσει τόσο αποφασιστικά (αν όχι βίαια) απέναντι στην Covid-19. Τα κινεζικά μέσα ενημέρωσης είναι γεμάτα με εικόνες ανθρώπων που κάνουν ουρά για το νέο εμβόλιο. Νιώθει κανείς ότι η κρίση τελείωσε.
Φίλοι στη Σανγκάη με τους οποίους μιλάω μου λένε ότι μετά την εγκαθίδρυση ενός αποτελεσματικού συστήματος ιχνηλάτησης, η ζωή έχει επιστρέψει στην κανονικότητα. Οι μεσαίες τάξεις της χώρας παρακολουθούν διασκεδασμένες τα νέα από τη Δύση, ενώ εκείνες πηγαίνουν σε εστιατόρια και συναυλίες. Πάνω από μισό δισεκατομμύριο άνθρωποι ξεχύθηκαν στους δρόμους με την ευκαιρία των πρόσφατων διακοπών της Χρυσής Εβδομάδας.
Το καθεστώς μπορεί να είναι ευχαριστημένο: οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ως και το 80% των πολιτών είναι ευχαριστημένοι. Το Κομμουνιστικό Κόμμα εκμεταλλεύτηκε αυτή την ευκαιρία για να αυξήσει ακόμη περισσότερο την παρακολούθηση των πολιτών και την καταστολή των διαφωνούντων. Και στο μέτωπο της οικονομίας χρησιμοποιεί πλέον τον όρο «διπλή κυκλοφορία», που σημαίνει δημιουργία δύο συνδεδεμένων αλλά διαφορετικών συστημάτων. Το ένα είναι μια εθνικιστική εγχώρια οικονομία που στηρίζεται σε έναν όρο της εποχής του Μάο, την αυτάρκεια. Το άλλο είναι μια διεθνής δέσμευση που επεκτείνει την εμβέλεια της Κίνας, ιδιαίτερα στον τεχνολογικό τομέα.
Η Κίνα επενδύει ιδιαίτερα στην έρευνα και την ανάπτυξη. Ο ιός έχει δώσει ώθηση στην κινεζική επιστήμη, από τη βιοτεχνολογία μέχρι την τεχνητή αντικατασκοπεία (όπως η χρήση drones για την παράδοση ηλεκτρονικών παραγγελιών). Και αυτό έρχεται σε μια στιγμή που η χρηματοδότηση για την έρευνα στη Δύση στερεύει.
Μέχρι πρόσφατα, φαινόταν ότι η Πρωτοβουλία «Μια Ζώνη, ένας Δρόμος» δεν θα ανταποκρινόταν στις προσδοκίες. Μήπως ο Σι είχε υπερτιμήσει τις δυνάμεις του; Όμως η πανδημία άλλαξε τις ισορροπίες του παγκόσμιου εμπορίου με τρόπους που καθιστούν την Κίνα έναν ελκυστικό εταίρο για τις αναπτυσσόμενες χώρες.
Η ευκαιρία που παρουσιάζεται στην Κίνα είναι σαφής. Αλλοτε, ο δυτικός κόσμος μπορούσε να προωθήσει γενναιόδωρες επενδύσεις σε χώρες όπως το Πακιστάν και η Μιανμάρ μέσω της Παγκόσμιας Τράπεζας, ασκώντας πιέσεις στην κατεύθυνση της χρηστής διακυβέρνησης και της δημοκρατίας. Σε έναν κόσμο όπου υπάρχει λιγότερο εμπόριο, λιγότερα ταξίδια και λιγότερη παγκοσμιοποίηση, πώς μπορεί η Δύση να συνεχίσει να επηρεάζει αυτές τις χώρες;
Τους τελευταίους μήνες, η Κίνα έχει υιοθετήσει Αέναν πιο συγκρουσιακό τόνο απέναντι στους γείτονές της. Και αν ο στόχος της είναι να τρομάξει την Κίνα, το έχει καταφέρει. Όμως η εικόνα αυτή κρύβει ένα πιο μακροπρόθεσμο πρόβλημα. Η κινεζική οικονομία χαρακτηρίζεται από χαμηλή κατανάλωση, ένα αυξανόμενο εμπορικό έλλειμμα και μια ταχεία αύξηση του χρέους. Η ιδέα της «διπλής κυκλοφορίας» δεν είναι μακροπρόθεσμα βιώσιμη. Οι μεγάλες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις παραμένουν αναγκαίες. Και υπάρχουν κι άλλα προβλήματα, όπως η ρύπανση, η κλιματική αλλαγή και το δημογραφικό.
Το μεγαλύτερο εμπόδιο όμως στην ισχύ του ΚΚ παραμένει στην Ουάσινγκτον. Μια δεύτερη θητεία Τραμπ θα ενισχύσει το μήνυμα του Πεκίνου για οικονομική επιτυχία. Μια κυβέρνηση Μπάιντεν όμως θα συσπειρώσει τις δυνάμεις που βλέπουν την Κίνα με επιφύλαξη. Η Αμερική παραμένει η μόνη πραγματική πρόκληση για το παγκόσμιο μέλλον της Κίνας.
(*) O Ράνα Μίτερ είναι καθηγητής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και συγγραφέας του βιβλίου «Ο Καλός Πόλεμος της Κίνας: Πώς ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος διαμορφώνει έναν νέο εθνικισμό»
(Πηγή: The Spectator)
MMH
