«Θα κοστίσει πολύ. Αλλά θα πρόκειται για χρήματα που θα χρησιμοποιηθούν σωστά και τελικά θα επιστραφούν στους πολίτες. Το να μην κάνουμε τίποτα δεν αποτελεί επιλογή». Μιλώντας από το βήμα της Bundestag την περασμένη εβδομάδα, η ‘Αγγελα Μέρκελ επιχείρησε να προετοιμάσει – ή να προειδοποιήσει – τους Γερμανούς σχετικά με το κόστος των μέτρων για την Κλιματική Αλλαγή που θα ανακοινώσει μεθαύριο. Μεσοπρόθεσμος στόχος, η Γερμανία να βασίζεται το 2030 σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας κατά 65%. Μακροπρόθεσμος στόχος, η χώρα να έχει γίνει ενεργειακά ουδέτερη το αργότερο το 2050. Βραχυπρόθεσμος στόχος – λένε κάποιοι – από «Καγκελάριος των αυτοκινητοβιομηχανιών» ή «Καγκελάριος των προσφύγων», η ‘Αγγελα Μέρκελ να ξαναγίνει – εγκαίρως – η «Καγκελάριος του Κλίματος».
Σύμφωνα με πληροφορίες που διέρρευσαν τις προηγούμενες ημέρες, το κόστος των μέτρων που θα ανακοινωθούν την Παρασκευή ανέρχεται σε 40 δισεκατομμύρια ευρώ για τα προσεχή τέσσερα χρόνια. Προηγουμένως, θα πρέπει – στην τελευταία συνεδρίασή τους, αύριο – οι κυβερνητικοί εταίροι να καταλήξουν σε συμβιβασμό, με κομβικό σημείο την τιμή του διοξειδίου του άνθρακα, από την οποία και θα χρηματοδοτηθούν πολλά από τα νέα περιβαλλοντικά μέτρα. Οι Χριστιανοδημοκράτες (CDU) από τη μία πλευρά θέλουν με κάθε τρόπο το κόστος να μην επιβαρύνει την ήδη ασθμαίνουσα γερμανική βιομηχανία. Πολλοί μάλιστα υπενθυμίζουν ότι ήταν τα μέτρα του Εμανουέλ Μακρόν για το κλίμα που πυροδότησαν το κίνημα των «κίτρινων γιλέκων» στην Γαλλία. Οι Σοσιαλδημοκράτες από την άλλη προτιμούν να προστατεύσουν τα χαμηλά εισοδήματα και προκρίνουν την αύξηση του φόρου σε προϊόντα και υπηρεσίες που βασίζονται σε ορυκτά καύσιμα. «Θέλουμε τα μέτρα για την προστασία του κλίματος να είναι αποτελεσματικά ώστε να ανταποκριθούμε στις δεσμεύσεις μας. Ταυτόχρονα, θέλουμε να είναι οικονομικά λογικά και να λειτουργούν κατά τρόπο κοινωνικά αποδεκτό ώστε όλοι οι πολίτες να μπορούν να σηκώσουν το βάρος», δήλωσε η Καγκελάριος στο εβδομαδιαίο βιντεοσκοπημένο μήνυμά της. Όλες οι πληροφορίες πάντως συγκλίνουν στο ότι οι κεντρικές αποφάσεις σχετικά με την φιλοσοφία των μέτρων θα ληφθούν μόλις αύριο.
Τα μέτρα αναμένεται να αφορούν ένα ευρύτατο φάσμα θεμάτων – από την παροχή οικονομικών κινήτρων για την αγορά ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων, με την παράλληλη αύξηση των σταθμών φόρτισης και την αύξηση των τελών κυκλοφορίας για τα αυτοκίνητα που ρυπαίνουν περισσότερο, έως την βελτίωση των συστημάτων θέρμανσης των κτιρίων και την αύξηση του «πράσινου» φόρου στα αεροπορικά εισιτήρια.
Ενδεικτικό του κόστους των μέτρων είναι μεταξύ άλλων και το γεγονός ότι προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος για κλείσιμο και του τελευταίου εργοστασίου παραγωγής ενέργειας από άνθρακα έως το 2038 απαιτείται επένδυση ύψους 40 δισεκατομμυρίων ευρώ προκειμένου οι περιοχές ανθρακωρυχείων να αντιμετωπίσουν την μετάβαση.
Οι Πράσινοι, η Γκρέτα και μια …υπουργός Περιβάλλοντος από τα παλιά
Η κριτική που αντιμετωπίζει η ‘Αγγελα Μέρκελ από τα αριστερά της, είναι κυρίως ότι ενώ καθυστέρησε να λάβει μέτρα – η Γερμανία θα χάσει τους στόχους που είχαν τεθεί για το 2020 -, επέλεξε την τελευταία στιγμή να ανεβεί στο πράσινο κύμα των διαδηλωτών της «Παρασκευής για το Κλίμα», με το βλέμμα πάντα και στην θεαματική αύξηση των ποσοστών των Πρασίνων. Την ώρα που πολλοί συντηρητικοί χαρακτήριζαν την Γκρέτα Τούνμπεργκ «αλλοπαρμένη» και τις παρασκευιάτικες διαδηλώσεις για το περιβάλλον «νομιμοποιημένη κοπάνα» από το σχολείο, η Καγκελάριος έσπευσε να υιοθετήσει το κίνημα και να δεσμευθεί για γενναιότερες πολιτικές. Ίσως θυμήθηκε την αρχή της πολιτικής της καριέρας στην επανενωμένη Γερμανία, όταν υπηρετούσε στην κυβέρνηση του Χέλμουτ Κολ ως υπουργός Περιβάλλοντος. Το 1995, προήδρευσε στην πρώτη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Κλίμα η οποία διοργανώθηκε στο Βερολίνο και έφερε την Γερμανία στον ρόλο του πρωτοπόρου στις πολιτικές για περιορισμό των εκπομπών CO2. Σύμφωνα με μια βιογραφία της, κατά την διάρκεια της Διάσκεψης ξέσπασε σε κλάματα αντιμετωπίζοντας την αντίσταση των άλλων βιομηχανικών δυνάμεων, αλλά τελικά επετεύχθη συμφωνία – για την οποία είχε κάθε λόγο να είναι περήφανη. Η ίδια ήταν υπεύθυνη το 1997 και για τις διαπραγματεύσεις για το Πρωτόκολλο του Κιότο, τη μοναδική ως τώρα δεσμευτική διεθνή συνθήκη για το κλίμα. Ως καγκελάριος, αναδεικνύει το κλίμα ως κεντρική προτεραιότητα της Συνόδου Κορυφής της G8 το 2007 στην Γερμανία και πείθει τους υπόλοιπους ηγέτες να δεχθούν τα συμπεράσματα της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) και να συμφωνήσουν στην ανάγκη για μειωμένες εκπομπές CO2. Ο γερμανικός Τύπος την ανακηρύσσει «Καγκελάριο του Κλίματος» (Klimakanzlerin).
Το 2010, ηγούμενη πλέον κυβερνητικού συνασπισμού με τους Φιλελευθέρους (FDP), ακυρώνει «ως απολύτως λάθος» την απόφαση της κυβέρνησης του Γκέρχαρντ Σρέντερ (SPD) για σταδιακή εγκατάλειψη της πυρηνικής ενέργειας έως το 2021, μια απόφαση που αναθεωρεί η ίδια το 2011, λίγες ημέρες μετά την καταστροφή στις πυρηνικές εγκαταστάσεις της Φουκουσίμα. Η εισήγησή της για οριστικό κλείσιμο όλων των πυρηνικών εργοστασίων της Γερμανίας έως το 2022 υπερψηφίζεται με ευρεία πλειοψηφία στην Βουλή. «Η Φουκουσίμα με έκανε να αλλάξω άποψη», δήλωσε η ‘Αγγελα Μέρκελ από το βήμα της Bundestag, εγκαινιάζοντας επί της ουσίας αυτό που αργότερα θα ονομαζόταν «ενεργειακή στροφή» (Energiewende).
Μόλις δύο χρόνια μετά, με προσωπική παρέμβαση της Καγκελαρίου στην ιρλανδική προεδρία της ΕΕ, το θέμα της μείωσης εκπομπής καυσαερίων των αυτοκινήτων βγαίνει την τελευταία στιγμή από την ημερήσια διάταξη της Συνόδου Κορυφής, λόγω «των ιδιαιτεροτήτων της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας, οι οποίες έπρεπε να ληφθούν υπ’ όψιν». Οι αντίπαλοί της την ανακηρύσσουν τότε «Καγκελάριο της αυτοκινητοβιομηχανίας».
Αυτές οι εποχές ωστόσο ανήκουν στο μακρινό παρελθόν. Μετά και την ανοιχτή σύγκρουσή της με τους γερμανούς κατασκευαστές αυτοκινήτων για το σκάνδαλο με την πετρελαιοκίνηση, η Καγκελάριος αισθάνεται μάλλον απαλλαγμένη από την υποχρέωση να τους προστατεύει με οποιοδήποτε κόστος. Την περασμένη εβδομάδα τους ζήτησε δημοσίως να στραφούν περισσότερο στην ηλεκτροκίνηση. «Η προστασία του κλίματος αποτελεί μεγάλη πρόκληση για την ανθρωπότητα. Η κλιματική αλλαγή είναι ήδη πραγματικότητα. Τα τελευταία 50 χρόνια καταιγίδες, καύσωνες και πλημμύρες έχουν τριπλασιαστεί και εδώ», δήλωσε η κυρία Μέρκελ, για να καταλήξει: «Η Γερμανία είναι βιομηχανική χώρα. Τις τελευταίες δεκαετίες είμαστε υπεύθυνοι για μεγάλο μέρος της εκπομπής καυσαερίων». Πράγματι, η Γερμανία παράγει σήμερα το 2% των καυσαερίων που ευθύνονται για την υπερθέρμανση του πλανήτη.
Για την Παρασκευή έχουν προγραμματιστεί στη Γερμανία οι μεγαλύτερες ως τώρα διαδηλώσεις για το κλίμα. «Το σχέδιό μας είναι πολύ φιλόδοξο. Υπάρχει η θέληση να πετύχουμε κάτι που θα δικαιώνει το μέγεθος της πρόκλησης», έσπευσε να τους προλάβει ο Αντικαγκελάριος και υπουργός Οικονομικών Όλαφ Σολτς (SPD). Την ίδια ώρα η αντιπολίτευση παραμένει διχασμένη: από τη μία πλευρά η ακροδεξιά Εναλλακτική για την Γερμανία (AfD) απορρίπτει τα σχέδια της κυβέρνησης για κλείσιμο των ανθρακωρυχείων και επέκταση των αιολικών πάρκων, ενώ οι Πράσινοι προειδοποιούν την κυβέρνηση να μην κάνει «μισές δουλειές» με «μέτρα – φύλλα συκής» και απαιτούν να τεθεί συγκεκριμένη ημερομηνία εγκατάλειψης των κινητήρων πετρελαίου και βενζίνης.
Η ‘Αγγελα Μέρκελ, ακριβώς στο μέσο της τελευταίας της θητείας στην Καγκελαρία, ετοιμάζεται να δώσει την δική της απάντηση σε μια ακόμη μεγάλη πρόκληση. Από αυτή την απάντηση θα κριθεί εν πολλοίς τόσο ο ρόλος της ίδιας στην Ιστορία όσο και της Γερμανίας στο μέλλον.
