Η ιστορική συνάντηση του ισραηλινού πρωθυπουργού με τον σαουδάραβα πρίγκιπα διάδοχο στέλνει ένα ισχυρό μήνυμα σε συμμάχους και εχθρούς ότι οι δύο χώρες παραμένουν βαθιά προσηλωμένες στον στόχο της ανάσχεσης του κοινού τους εχθρού, του Ιράν.
Η μυστική συνάντηση της προηγούμενης Κυριακής στην πόλη Νέομ της Σαουδικής Αραβίας, η οποία επιβεβαιώθηκε από ισραηλινούς κυβερνητικούς αξιωματούχους, αλλά διαψεύσθηκε από το Ριάντ, έστειλε ένα συντονισμένο μήνυμα στον νεοεκλεγέντα πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν ότι οι σύμμαχοι της Ουάσινγκτον στην περιοχή συσπειρώνονται.
Είναι η πρώτη επιβεβαιωμένη επίσκεψη ισραηλινού ηγέτη στην Σαουδική Αραβία, μία συνάντηση αδιανόητη μέχρι πρόσφατα, αφού οι δύο χώρες δεν διατηρούν διπλωματικές σχέσεις. Αλλά υπογραμμίζει τον βαθμό ανησυχίας των δύο χωρών για το Ιράν και δείχνει πώς η αντιπαλότητα με την Τεχεράνη προκαλεί αναθεώρηση των στρατηγικών σχέσεων μεταξύ χωρών της Μέσης Ανατολής.
«Είναι για το Ιράν, το Ιράν, το Ιράν», δήλωσε ο ισραηλινός υπουργός παρα τω πρωθυπουργώ Τζάσι Χάνεγκμπι στον ραδιοφωνικό σταθμό του ισραηλινού στρατού όταν ερωτήθηκε για την επίσκεψη. «Είναι πολύ, πολύ σημαντικό να δημιουργηθεί ο άξονας που θα απομονώσει το Ιράν».
Ο πρίγκιπας διάδοχος της Σαουδικής Αραβίας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, ο de facto ηγέτης της χώρας, και ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου είχαν και οι δύο την ισχυρή υποστήριξη του Ντόναλντ Τραμπ και τον στήριξαν στην εκστρατεία της «μέγιστης πίεσης» κατά του Ιράν που είχε υιοθετήσει.
Φοβούνται ότι ο Τζο Μπάιντεν θα υιοθετήσει πολιτική παρόμοια με εκείνη που είχε υιοθετήσει η κυβέρνηση του Μπαράκ Ομπάμα, που έθεσε σε δοκιμασία τους δεσμούς της Ουάσινγκτον με τους παραδοσιακούς της συμμάχους στην Μέση Ανατολή.
Ο Τζο Μπάιντεν έχει δηλώσει ότι οι ΗΠΑ θα επιστρέψουν στην διεθνή συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης, από την οποία αποσύρθηκε ο Τραμπ το 2018, και ότι θα συνεργασθεί με τους συμμάχους των ΗΠΑ για την ενίσχυση των όρων της – υπό την προϋπόθεση ότι η Τεχεράνη θα επιστρέψει στην αυστηρή τήρηση των ρυθμίσεων της συμφωνίας.
Τόσο το Ισραήλ, όσο και η Σαουδική Αραβία, έχουν τελευταία κλιμακώσει την ρητορική τους κατά του Ιράν, με το οποίο το Ριάντ βρίσκεται σε σύγκρουση σε σειρά περιφερειακών συρράξεων στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής.
Το Ιράν έχει αναπτύξει ένα δίκτυο σιιτικών πολιτοφυλακών σε ολόκληρο τον αραβικό κόσμο, από το Ιράκ, την Συρία και τον Λίβανο, μέχρι τον Κόλπο και την Υεμένη. Την περασμένη εβδομάδα, οι αντάρτες Χούτι επετέθησαν κατά σαουδαραβικών πετρελαϊκών εγκαταστάσεων, στην τελευταία μίας μακράς σειράς επιθέσεων κατά σαουδαραβικών στόχων.
Το Ισραήλ διεξάγει έναν σκιώδη πόλεμο κατά των ιρανικών δυνάμεων, κυρίως με συστηματικές αεροπορικές επιδρομές στην Συρία κατά της λιβανικής σιιτικής παραστρατιωτικής οργάνωσης Χεζμπολάχ, κατά των Φρουρών της Επανάστασης και κατά της διακίνησης των όπλων στο έδαφος της Συρίας.
Ο σαουδάραβας βασιλιάς στο σκοτάδι
Η μυστική συνάντηση της Κυριακής πραγματοποιήθηκε παρουσία του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο και του αρχηγού της Μοσάντ, σύμφωνα με τα ισραηλινά μέσα ενημέρωσης.
Ο Μάικ Πομπέο, ο οποίος προσπαθούσε επί μακρόν να πείσει την Σαουδική Αραβία να ακολουθήσει τα βήματα των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, του Μπαχρέιν και του Σουδάν στην εξομάλυνση των σχέσεων με το Ισραήλ, απέφυγε να επιβεβαιώσει την συνάντηση. Όμως διπλωμάτες των χωρών της περιοχής δήλωσαν ότι αμερικανοί διπλωμάτες επιβεβαίωσαν ότι η συνάντηση πραγματοποιήθηκε.
Ο Ντετανιάχου δεν θέλησε να σχολιάσει την συνάντηση. Ο ισραηλινός πρωθυπουργός δεν έχει ακόμη επισκεφθεί τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μπαχρέιν από την εξομάλυνση των διμερών σχέσεων υπό την αιγίδα της Σαουδικής Αραβίας.
Την Πέμπτη, δήλωσε ότι αναμένει ότι και άλλες χώρες θα εξομαλύνουν τις σχέσεις τους με το Ισραήλ τους προσεχείς μήνες.
Η συζήτηση για την μυστική συνάντηση ήταν περιορισμένη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης της Σαουδικής Αραβίας, αλλά ορισμένα πρόσωπα της αντιπολίτευσης την κατήγγειλαν. Πολιτικοί αναλυτές θεωρούν ότι η διάψευση εκ μέρους του Ριάντ μπορεί να έγινε με στόχο την βολιδοσκόπηση της κατάστασης στο εσωτερικό του βασιλείου.
Η Σαουδική Αραβία, γενέτειρα του ισλάμ, έχει αμβλύνει τα τελευταία χρόνια την στάση της απέναντι στο Ισραήλ, αλλά παραμένει ανέτοιμη για την εξομάλυνση των σχέσεων με το εβραϊκό κράτος, η οποία θα δημιουργούσε δυσκολίες στον βασιλιά Σαλμάν ελλείψει παλαιστινο-ισραηλινής ειρηνευτικής συμφωνίας.
«Η συνάντηση με τον Νετανιάχου σκοπό έχει να δείξει ότι ο MbS (Μοχάμαντ μπιν Σαλμάν) είναι περισσότερο θετικά διακείμενος από τον πατέρα του προς την εξομάλυνση των σχέσεων και χωρίς την εκ προοιμίου επίτευξη συμφωνίας “των δύο κρατών” », δήλωσε ο Neil Quilliam του Chatham House.
Παρά ταύτα, η εξομάλυνση αυτή δεν αναμένεται όσο ο βασιλιάς Σαλμάν βρίσκεται εν ζωή, εκτιμούν μία σαουδαραβική και μία διπλωματική πηγή στο Ριάντ.
«Η εξομάλυνση … είναι το καρότο για να εκτραπεί η προσοχή του Μπάιντεν από άλλα θέματα, κυρίως το θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Σαουδική Αραβία» δήλωσε διπλωματική πηγή στο Ριάντ.
Και οι δύο πηγές δηλώνουν ότι ο βασιλιάς Σαλμάν δεν ενημερώθηκε για την επίσκεψη Νετανιάχου.
Αν και ο βασιλιάς προήδρευσε της συνόδου κορυφής της G20 το περασμένο σαββατοκύριακο, η οποία διεξήχθη με τηλεδιάσκεψη, φήμες για την κατάσταση της υγείας του κυκλοφορούν από όταν διακομίσθηκε στο νοσοκομείο το περασμένο καλοκαίρι.
Ενα βίντεο που διέρρευσε κατά την διάρκεια της συνόδου της G20 έδειχνε τον πρίγκιπα διάδοχο να διορθώνει τον μπερδεμένο βασιλιά. Η διαρροή ήταν εσκεμμένη, σύμφωνα με πηγές.
Ισραηλινές διαρροές
Η διαρροή για την πραγματοποίηση της συνάντησης της Νέομ πιθανότατα ήταν εσκεμμένη από την πλευρά του Ισραήλ: χρησιμοποιήθηκε ιδιωτικό τζετ σε απευθείας πτήση από το Τελ Αβίβ, το οποίο μπορούσε εύκολα να εντοπισθεί στα flight trackers, και η ισραηλινή λογοκρισία δεν εμπόδισε την δημοσίευση ρεπορτάζ για το θέμα.
Η διαρροή έδωσε στον Νετανιάχου την ευκαιρία να φέρει σε δύσκολη θέση τον πολιτικό του αντίπαλο Μπένι Γκαντς, ο οποίος θα κληθεί να αναλάβει την εναλλασσόμενη πρωθυπουργία σε έναν χρόνο.
Στα ρεπορτάζ για την επίσκεψη υπήρχε το στοιχείο ότι ο Ντετανιάχου δεν ενημέρωσε τον Γκαντς για την πτήση, υπονοώντας προς τους ισραηλινούς ψηφοφόρους ότι ο κεντρώος πολιτικός δεν είναι έμπιστος, ικανός να κρατήσει μυστικό, εν μέσω και φημολογίας για την προκήρυξη πρόωρων εκλογών.
Ο Γκαντς χαρακτήρισε «ανεύθυνη» την διαρροή της πληροφορίας για την επίσκεψη.
Ο Νετανιάχου έχει παραδεχθεί ότι έχει κρατήσει τον Γκαντς στο σκοτάδι και για τις μυστικές διαπραγματεύσεις με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα που οδήγησαν στην εξομάλυνση των διμερών σχέσεων.
