της Camilla Cavendish (*)
Ταραχές για τα μέτρα κατά της Covid-19 στην Ολλανδία. Βίαιες διαδηλώσεις κατά των περιορισμών στο Ισραήλ. Η πανδημία έχει φέρει τη δημοκρατία στα όριά της και οι ελευθερίες πρέπει να αποκατασταθούν πλήρως όταν όλα αυτά τελειώσουν.
Οι τελευταίοι δέκα μήνες ήταν πραγματικά δυστοπικοί, με μεγάλο μέρος της Ευρώπης να τελεί σε εικονικό κατ’οίκον περιορισμό. Σε ορισμένες αμερικανικές πολιτείες, προκάλεσαν ανησυχία οι ένοπλες διαμαρτυρίες και οι θανατικές απειλές εναντίον πολιτικών που προσπαθούσαν να σώσουν ζωές. Στη Βρετανία, πάλι, δεν μπορώ να κρύψω την αμηχανία μου για το πόσο εύκολα δέχθηκε το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας τους περιορισμούς.
Σε μια κρίση σαν κι αυτή όπου τόσα πράγματα είναι άγνωστα, χρειάζεται χωρίς αμφιβολία ισχυρή κυβερνητική δράση. Χρειάζεται όμως και ανοιχτή συζήτηση. Εχω υποστηρίξει ότι τα δραστικά μέτρα για την προστασία του συστήματος υγείας είναι το μικρότερο κακό. Πιστεύω όμως ότι η περίοδος θα ζούμε θα μείνει στην ιστορία μεταξύ άλλων και επειδή έθεσε μερικά επικίνδυνα προηγούμενα.
Το πρόβλημα είναι πιο προφανές στα καταπιεστικά καθεστώτα. Ερευνα του Freedom House δείχνει ότι 80 χώρες χρησιμοποίησαν την Covid-19 ως πρόσχημα για να καταστείλουν τα ανθρώπινα δικαιώματα ή να φιμώσουν τους διαφωνούντες. Το σουηδικό Ινστιτούτο V–Dem έχει καταγράψει ανάλογες ανησυχίες για υποχώρηση της δημοκρατίας σε όλο τον κόσμο. Και οι δύο οργανώσεις πιστεύουν ότι τα επόμενα χρόνια η κατάσταση θα επιδεινωθεί.
Αυτοί που ζουν σε πιο ισχυρές δημοκρατίες θα πρέπει άραγε να μην ανησυχούν; Είναι αλήθεια ότι οι καλόπιστες κυβερνήσεις λαμβάνουν μέτρα έκτακτης ανάγκης ύστερα από μεγάλο δισταγμό. Τότε γιατί ανησυχώ; Επειδή η βρετανίδα υπουργός Εσωτερικών μοιάζει να το διασκεδάζει όταν λέει ότι θα απαγορεύσει τα «μη αναγκαία» ταξίδια στο εξωτερικό. Επειδή το κοινοβούλιο συζητά τους περιορισμούς κάθε έξι μήνες και αυτό δεν εξασφαλίζει ότι η κυβέρνηση λογοδοτεί για τις πράξεις της.
Την ίδια στιγμή, πολλοί από εμάς έχουμε συνηθίσει να κάνουμε ό,τι μας λένε, χωρίς να ξέρουμε πολλές φορές γιατί. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι περισσότεροι πολίτες τάσσονται υπέρ των περιορισμών.
Η συναίνεση, όμως, έχει κάποιες παράδοξες συνέπειες. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης στη Βρετανία πιέζουν τους υπουργούς να λαμβάνουν μέτρα για την προστασία της υγείας και δεν δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στις επιπτώσεις της καραντίνας ή στην κατάσταση των καρκινοπαθών.
Όταν η κυβέρνηση προσπάθησε να παρακάμψει το κοινοβούλιο για να αποφύγει τη συζήτηση για τις διαπραγματεύσεις γύρω από το Brexit, υπήρξε κατακραυγή. Όταν κάνει το ίδιο για τους περιορισμούς της καραντίνας, δεν κουνιέται φύλλο.
Αν δεν υπήρχαν εμβόλια, θα βρισκόμασταν σήμερα αντιμέτωποι με μερικές αγωνιώδεις ερωτήσεις. Θα μπορούσαμε να προφυλάξουμε τους ευάλωτους από τον ιό και ταυτόχρονα να σώσουμε την οικονομία; Πώς θα μπορούσαν τα νοσοκομεία να αντισταθμίσουν τις ανάγκες των ασθενών με Covid με τις ανάγκες των καρκινοπαθών ή εκείνων που βρίσκονται εδώ και καιρό σε λίστα αναμονής;
Τέτοια ζητήματα θα έρχονταν αναπόφευκτα στην επιφάνεια. Κι όμως, ορισμένοι γιατροί και ερευνητές που προσπάθησαν να τα θίξουν αντιμετωπίστηκαν ως εγκληματίες. Δεν χρειάζεται να συμφωνείς μαζί τους για να καταλάβεις ότι μια κρίση σαν την πανδημία θα έπρεπε να έχει προκαλέσει περισσότερη, όχι λιγότερη συζήτηση.
Όταν υποχωρήσει ο ιός, ένα σημαντικό τεστ για τις δημοκρατίες θα είναι πόσο γρήγορα θα καταργήσουν τις έκτακτες εξουσίες. Ορισμένες εξουσίες θα καταργηθούν. Άλλες όμως μπορεί να παραμείνουν σε ισχύ.
Οι ανησυχίες αυτές μπορεί να φαίνονται υπερβολικές. Εύχομαι να είναι. Γνωρίζω πολλούς πολιτικούς που εύχονται να μην ξαναβρεθούν σε αυτή τη θέση. Όμως η εξουσία είναι εθιστική. Συμφωνήσαμε να επιτρέψουμε στις κυβερνήσεις να παραβιάσουν για ένα διάστημα τις προσωπικές ελευθερίες. Όταν τελειώσει ο πόλεμος, θα πρέπει να εξασφαλίσουμε ότι οι ελευθερίες αυτές θα αποκατασταθούν στο σύνολό τους.
(*) Η Καμίλα Καβέντις είναι senior fellow στο Χάρβαρντ
(Πηγή: Financial Times)
MMH
