Προσπαθώντας εμφανώς να δείξουν πιο πειθαρχημένο πρόσωπο, έπειτα από το πρώτο τους χαοτικό τετ-α-τετ, ο Ρεπουμπλικάνος πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ και ο Δημοκρατικός υποψήφιος για την προεδρία Τζο Μπάιντεν υιοθέτησαν πιο πολιτισμένο τόνο στο δεύτερο και τελευταίο ντιμπέιτ τους χθες Πέμπτη, χωρίς πάντως να λείψουν – κάθε άλλο – οι επιθέσεις επί προσωπικού και οι οξύτατες πολιτικές διαφωνίες στην τηλεμαχία, την τελευταία τους ευκαιρία να πείσουν τους αναποφάσιστους ψηφοφόρους.

Ένδεκα ημέρες πριν από τις κάλπες, η αναμέτρηση ξεκίνησε με το ζήτημα που συνεχίζει να ταλανίζει τους Αμερικανούς και να βρίσκεται στο μυαλό των πάντων, την πανδημία του κορονοϊού.

Ο Τζο Μπάιντεν κατηγόρησε χωρίς περιστροφές τον Ρεπουμπλικάνο πρόεδρο για τους 222.000 θανάτους εξαιτίας της COVID-19 ως αυτό το στάδιο στις ΗΠΑ, τη χώρα που έχει υποστεί μακράν το σκληρότερο χτύπημα στον κόσμο.

«Κάποιος που ευθύνεται για τόσους πολλούς θανάτους δεν θα έπρεπε να παραμείνει πρόεδρος των ΗΠΑ», τόνισε, κατηγορώντας τον ένοικο του Λευκού Οίκου πως εξακολουθεί να μην έχει «κανένα σχέδιο», προειδοποιώντας πως η χώρα οδεύει σε «μαύρο χειμώνα» και δεσμευόμενος να «βάλει τέλος» στην αλλοπρόσαλλη πολιτική του Τραμπ.

Ο Τραμπ αντέδρασε χρησιμοποιώντας τα συνηθισμένα του ρητορικά σχήματα, λέγοντας πως ο Μπάιντεν θα επέβαλλε ξανά lockdown και θα «κατέστρεφε» την αμερικανική οικονομία ενόσω θα «κρυβόταν». Αν και ανέλαβε «πλήρως την ευθύνη» για τη διαχείριση της πανδημίας, επέρριψε την ευθύνη για το πλήγμα που δέχεται η χώρα του στην Κίνα: «Δεν είναι δικό μου το φταίξιμο που ήρθε εδώ, η Κίνα φταίει», υποστήριξε.

«Ξεπερνάμε» την κρίση και «μαθαίνουμε να ζούμε με αυτόν», διότι «δεν έχουμε άλλη επιλογή» είπε ακόμη ο Τραμπ, αναφερόμενος στον κορονοϊό, που επανέλαβε ότι «φεύγει», προκαλώντας την οξύτατη αντίδραση του Μπάιντεν. «Μαθαίνουμε να ζούμε με αυτόν; Έλα τώρα. Πεθαίνουμε απ’ αυτόν».

Το ζήτημα της πανδημίας ήταν το κυρίαρχο, στη συζήτηση, στο σκηνικό – υπήρχαν αρχικά διαχωριστικά από πλεξιγκλάς που όμως τελικά απομακρύνθηκαν -, στη συμπεριφορά των αντιπάλων: χαιρετήθηκαν απλά με νεύματα, από μακριά, λίγο καιρό αφότου ο Τραμπ ανέρρωσε μετά τη μόλυνσή του από τον SARS-CoV-2.

Αν και σε αυτή τη συζήτηση στο Νάσβιλ (Τενεσί), η απουσία των συνεχών διακοπών που σημάδεψαν το πρώτο ντιμπέιτ επέτρεψε να γίνει πιο ουσιαστικός διάλογος για διάφορα ζητήματα, από την οικονομία ως τις φυλετικές σχέσεις, από την κλιματική αλλαγή ως το σύστημα υγείας και τη μετανάστευση, οι δύο εβδομηντάρηδες αντίπαλοι, που κάθε άλλο παρά δείχνουν σεβασμό ο ένας για τον άλλο, επιδόθηκαν ξανά σε επιθέσεις επί προσωπικού επανειλημμένα.

Ο Τραμπ, τα ένστικτα του οποίου τον ωθούν να αυτοπαρουσιάζεται ως ο υποψήφιος που μάχεται το «κατεστημένο», παρουσίασε τον Μπάιντεν ως πολιτικό καριέρας, με ασήμαντο έργο παρά τα πενήντα χρόνια της πορείας του, απόλυτα «διεφθαρμένο». Ωστόσο ο ίδιος δεν φάνηκε να προτείνει κάποιο σαφές πρόγραμμα για την επόμενη θητεία του, μένοντας σε μάλλον αόριστες εξαγγελίες.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ επανέλαβε τις κατηγορίες του σε βάρος του Μπάιντεν και του γιου του Χάντερ περί «ανήθικων» πρακτικών στην Ουκρανία και στην Κίνα. Δεν έχει υπάρξει κανένα αποδεικτικό στοιχείο για κάποια παρανομία του Χάντερ Μπάιντεν. Ο πρώην αντιπρόεδρος του Μπαράκ Ομπάμα απέκρουσε την επίθεση, χαρακτηρίζοντας «μπαρούφες» τους ισχυρισμούς του Τραμπ που έχουν σκοπό να «αποσπάσουν» την προσοχή από την πανδημία και λέγοντας πως δεν έλαβε «ποτέ ούτε δεκάρα» από ξένους παράγοντες.

Οι προσπάθειες του Τραμπ να βρει κάτι επιλήψιμο στις επιχειρηματικές δοσοληψίες του γιου του αντιπάλου του συνδέονται με την παραπομπή του Ρεπουμπλικάνου σε δίκη.

Εξάλλου, ο ίδιος ο Τραμπ και τα παιδιά του έχουν κατηγορηθεί για συγκρούσεις συμφέροντος αφότου ανέλαβε την εξουσία, που συνδέονται κυρίως με ακίνητα και ξενοδοχεία της οικογενειακής επιχείρησης στο εξωτερικό.

Ο Μπάιντεν επιτέθηκε με τη σειρά του στον Τραμπ κατηγορώντας τον ότι δεν πληρώνει τους φόρους που του αναλογούν σε ομοσπονδιακό επίπεδο, επικαλούμενος πρόσφατη έρευνα της εφημερίδας New York Times. «Δώσε στη δημοσιότητα τις φορολογικές σου δηλώσεις ή πάψε να μιλάς περί διαφθοράς», απαίτησε.

Ο μεγιστάνας απάντησε ότι έχει πληρώσει «εκατομμύρια». Πρόσθεσε πως θα δώσει στη δημοσιότητα τις φορολογικές του δηλώσεις – είναι ο πρώτος πρόεδρος των ΗΠΑ που δεν το έχει κάνει εδώ και δεκαετίες – όταν ολοκληρωθεί ο έλεγχος στον οποίο λέει πως υποβάλλεται εδώ και χρόνια.

Μια από τις πιο τεταμένες στιγμές της συζήτησης ήταν αυτή στην οποία ο Μπάιντεν κατηγόρησε τον Τραμπ πως είναι «από τους πιο ρατσιστές προέδρους στην ιστορία», πως «ρίχνει φωτιά σε κάθε ρατσιστική φωτιά», ενώ ο πρόεδρος δήλωσε ο «λιγότερο ρατσιστής σε αυτή την αίθουσα» και αντεπιτέθηκε κατηγορώντας τον Μπάιντεν πως έχει ψηφίσει στην καριέρα του νόμους που αύξησαν εκθετικά τις φυλακίσεις μαύρων και μελών εθνικών και φυλετικών μειονοτήτων. Ο Μπάιντεν αναγνώρισε πως είχε κάνει «λάθος».

Εξάλλου, στην ενότητα για την κλιματική αλλαγή, ο Μπάιντεν είπε πως το σχέδιο του για το περιβάλλον είναι να γίνει «ενεργειακή μετάβαση», οι ΗΠΑ να απομακρυνθούν από την πετρελαϊκή βιομηχανία και να στραφούν σε ανανεώσιμες πηγές.

Ο Τραμπ άδραξε την ευκαιρία: «θα καταστρέψει την πετρελαϊκή βιομηχανία! Θα το θυμηθείς αυτό, Τέξας; Θα το θυμηθείς αυτό, Πενσιλβάνια;», είπε.

Ο Μπάιντεν αντέτεινε πως απλώς θα καταργήσει τις κρατικές επιδοτήσεις στις πετρελαϊκές εταιρείες. Το επανέλαβε μιλώντας σε δημοσιογράφους μετά το ντιμπέιτ. «Δεν θα απαλλαχθούμε από τα ορυκτά καύσιμα για πολλά χρόνια», σημείωσε.

Ακόμη, εξήγγειλε ότι εάν εκλεγεί, θα ανοίξει τον δρόμο ώστε οι εκατομμύρια παράτυποι μετανάστες που ζουν στις ΗΠΑ να έχουν σαφή οδικό χάρτη μπροστά τους για την απόκτηση άδειας παραμονής ή της αμερικανικής υπηκοότητας μέσα στις πρώτες εκατό ημέρες της προεδρίας του. Δεσμεύθηκε ταυτόχρονα ότι θα λάβει μέτρα «αμέσως» για την προστασία των παιδιών που μπήκαν παράτυπα στη χώρα.

Η ένταση ανέβηκε και στα θέματα εξωτερικής πολιτικής, με τον Μπάιντεν να κατηγορεί τον Τραμπ για την πολιτική «κατευνασμού» του έναντι της Βόρειας Κορέας, αλλά και το ότι είναι υπερβολικά υποχωρητικός έναντι του ρώσου ομολόγου Βλαντίμιρ Πούτιν και να διαμηνύει πως η Ρωσία, το Ιράν και η Κίνα «θα πληρώσουν» για τις προσπάθειές τους να επηρεάσουν το αποτέλεσμα των εκλογών.

Από την δική του πλευρά ο Τραμπ, που έχει κατηγορήσει τον Μπάιντεν πως θέλει να «ξεπουλήσει» τη χώρα στο Πεκίνο, θύμισε τη σκληρή του πολιτική έναντι της Κίνας, ιδίως το ότι της έχει κηρύξει εμπορικό πόλεμο.

Τα έξι σημεία που ξεχώρισαν στη τηλεμαχία μεταξύ Τραμπ και Μπάιντεν

Καθώς οι δημοσκοπήσεις τον εμφανίζουν πίσω από τον αντίπαλό του για τις προεδρικές εκλογές της 3ης Νοεμβρίου,ο Ντόναλντ Τραμπ ήταν υπό πίεση κατά τη χθεσινή τελευταία τηλεμαχία του απέναντι στον Τζο Μπάιντεν.

Ακολουθούν έξι σημεία που ξεχώρισαν:

Πιο πολιτισμένη βραδιά

Μετά την πρώτη τηλεμαχία μεταξύ του Τραμπ και του Μπάιντεν τον Σεπτέμβριο, η οποία κατέληξε σε ένα χαοτικό ματς ανταλλαγής προσβολών, οι δημοσιογράφοι που συντόνιζαν το χθεσινό ντιμπέιτ είχαν προειδοποιήσει ότι θα έκλειναν τα μικρόφωνα των υποψηφίων προκειμένου να επιτρέψει ο ένας στον άλλον να μιλά χωρίς διακοπή.

Τελικά δεν χρειάστηκε να χρησιμοποιήσουν το κουμπί σίγασης, καθώς τόσο ο Ρεπουμπλικάνος πρόεδρος, όσο και ο Δημοκρατικός αντίπαλός του τήρησαν μια πιο πολιτισμένη στάση.

Ο Τραμπ εμφανίστηκε ιδιαίτερα ευγενικός ήδη στην αρχή της βραδιάς, ακόμη και απέναντι στη Κρίστεν Γουέλκερ, μία από τους δημοσιογράφους που είναι διαπιστευμένοι να καλύπτουν τον Λευκό Οίκο στην οποία συχνά επιτίθεται. “ Μέχρι στιγμής σέβομαι πολύ τον τρόπο που το χειρίζεστε”, δήλωσε.

Καθώς όμως η βραδιά προχωρούσε ο Ρεπουμπλικάνος επέστρεψε στην παλιά του συμπεριφορά, μιλώντας παράλληλα με τη Γουελκερ και κοροϊδεύοντας τον Μπάιντεν όταν μιλούσε.

Καλύτερος από τον Λίνκολν;

Η άρνηση του Τραμπ να καταδικάσει τους υπέρμαχους της υπεροχής της λευκής φυλής στη διάρκεια της πρώτη τηλεμαχίας ήταν ίσως το μεγαλύτερο, αυθόρμητο λάθος του.

Χθες το απόφυγε στη διάρκεια της συζήτησης για τις φυλετικές εντάσεις στις ΗΠΑ και προτίμησε να αναφερθεί στις μεταρρυθμίσεις του ποινικού κώδικα τις οποίες προώθησε, τροποποιώντας κάποια άρθρα τα οποία είχε στηρίξει ο Μπάιντεν τη δεκαετία του 1990 και τα οποία είχαν ως αποτέλεσμα μεγάλες ποινές κάθειρξης για εκατομμύρια Αφροαμερικανούς.

Όμως ο Ρεπουμπλικάνος πρόεδρος δεν απέφυγε τις υπερβολές: “ Με εξαίρεση τον Αβραάμ Λίνκολν, την πιθανή εξαίρεση (…) κανείς δεν έχει κάνει όσο εγώ” για τους Αφροαμερικανούς, σχολίασε.

Επίσης δήλωσε ότι αποφάσισε να θέσει υποψηφιότητα για την προεδρία διότι δεν τον ικανοποίησε η απόδοση του πρώτου Αφροαμερικανού προέδρου των ΗΠΑ. “ Έθεσα υποψηφιότητα εξαιτίας του Μπαράκ Ομπάμα. Έκανε κακή δουλειά. Αν πίστευα ότι είχε κάνει καλή δουλειά, δεν θα είχα θέσει υποψηφιότητα”.

Σε αυτό ο Μπάιντεν απάντησε σαρκαστικά: “ Ο Αβραάμ Λίνκολντ από εδώ είναι ένας από τους πιο ρατσιστές προέδρους που είχαμε στη σύγχρονη ιστορία. Ρίχνει λάδι σε κάθε ρατσιστική φωτιά”.

Απευθυνόμενος στην κάμερα

Ο Μπάιντεν προσπάθησε αρκετές φορές να απευθυνθεί απευθείας στους ψηφοφόρους.

Έπειτα από μια μακρά αντιπαράθεση για τα οικονομικά των δύο υποψηφίων για την προεδρία, ο Δημοκρατικός στράφηκε στην καμερα και είπε: “ Δεν αφορά τη δική του οικογένεια και τη δική μου. Αφορά τη δική σας οικογένεια και η δική σας οικογένεια υποφέρει”.

Στη διάρκεια της συζήτησης για την υγειονομική περίθαλψη ο Μπάιντεν ρώτησε: “ Πόσοι από εσάς στα σπίτια σας στριφογυρνάτε στο κρεβάτι σας και αναρωτιέστε τι στο καλό θα κάνετε αν αρρωστήσετε;”.

Διαφθορά και φορολογικές δηλώσεις

Ο Τραμπ προσπάθησε να παρουσιάσει τον Μπάιντεν ως έναν διεφθαρμένο ο οποίος εμπλέκεται στις επιχειρηματικές συναλλαγές του γιου του Χάντερ με την Ουκρανία και την Κίνα, όμως δεν κατάφερε να διατυπώσει τις καταγγελίες που κυκλοφορούν στα συντηρητικά μέσα με συνάφεια.

Από την πλευρά του ο υποψήφιος των Δημοκρατικών αρνήθηκε ότι έχει πράξει οτιδήποτε ανάρμοστο και έδωσε έμφαση στην προθυμία του να δημοσιεύσει τις φορολογικές του δηλώσεις, την ώρα που ο αντίπαλός του αρνείται. “ Τι κρύβεις;”, τον ρώτησε. “ Δώσε στη δημοσιότητα τις φορολογικές σου δηλώσεις ή σταμάτα να μιλάς για διαφθορά”.

Τι ώρα είναι;

Ο Μπάιντεν κοίταξε για μία στιγμή στο ρολόι που φορούσε στη διάρκεια της τηλεμαχίας, αφού η Γουέλκερ σχολίασε ότι μένει λίγος χρόνος. Στην πραγματικότητα αυτό δεν μοιάζει με μια ασυνήθιστη κίνηση, όμως σε κάποιους ξύπνησε μνήμες από μια τηλεμαχία του 1992 μεταξύ του Ρεπουμπλικάνου προέδρου Τζορτζ Χέρμπερτ Μπους, του Μπιλ Κλίντον και του Ρος Περό, όταν ο Μπους κοίταξε το ρολόι του. Τότε είχε θεωρηθεί σοβαρό λάθος.

Πανδημία

Λίγο μετά την προηγούμενη τηλεμαχία ο Τραμπ μολύνθηκε από κορονοϊό και πέρασε τρεις ημέρες στο νοσοκομείο. Η πανδημία covid-19, η οποία έχει κοστίσει τη ζωή σε περισσότερους από 222.000 ανθρώπους στις ΗΠΑ, παραμένει στην κορυφή των ανησυχιών για τους ψηφοφόρους και ο Μπάιντεν κατηγόρησε επανειλημμένα τον Ρεπουμπλικάνο πρόεδρο για τον τρόπο που χειρίζεται την κρίση.

“ Κόλλησα, έμαθα πολλά. Καταπληκτικοί γιατροί, καταπληκτικά νοσοκομεία”, σχολίασε ο Τραμπ.

Αρχικά μάλιστα φάνηκε να δεσμεύεται ότι ένα εμβόλιο κατά του κορονοϊού θα είναι έτοιμο “ μέσα σε εβδομάδες”, προτού όμως υπαναχωρήσει. “ Δεν είναι εγγυημένο”, ξεκαθάρισε. Υποσχέθηκε ότι η χώρα έχει αρχίσει να ξεπερνά την πανδημία, την ώρα που πολλές αμερικανικές πολιτείες ανακοινώνουν ημερήσια ρεκόρ νέων κρουσμάτων.

Ο Μπάιντεν κούνησε τη μαύρη μάσκα του, μια έμμεση κατηγορία προς τον Ρεπουμπλικάνο πρόεδρο ο οποίος αρνείται να φορέσει. “ Αν απλώς φορούσαμε μάσκες, θα μπορούσαμε να έχουμε σώσει 100.000 ζωές”, τόνισε.

Μέλη της οικογένειας του Τραμπ, που στην προηγούμενη τηλεμαχία δεν φορούσαν μάσκα, σε αυτή άλλαξαν στάση.