Το στρατόπεδο Άουσβιτς-Μπίρκενάου, που επισκέπτεται σήμερα η καγκελάριος της Γερμανίας Αγγελα Μέρκελ, το μεγαλύτερο εργοστάσιο θανάτου που δημιουργήθηκε από τους γερμανούς ναζί κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, είναι το σύμβολο του Ολοκαυτώματος των Εβραίων.
Ο ακριβής αριθμός των θυμάτων δεν είναι γνωστός με βεβαιότητα. Ομως, οι ιστορικοί εκτιμούν ότι ο αριθμός των νεκρών ανέρχεται σε 1.100.000 άνδρες, γυναίκες και παιδιά, κατά την περίοδο 1940-1945. Το ένα εκατομμύριο ήσαν Εβραίοι. Οι υπόλοιποι, κυρίως μη Εβραίοι Πολωνοί , Τσιγγάνοι και σοβιετικοί αιχμάλωτοι.
Το στρατόπεδο του Αουσβιτς βρίσκεται στην πόλη Οσβιετσιμ της Πολωνίας, σε απόσταση 50 χιλιομέτρων δυτικά της Κρακοβίας και απέχει τρία χιλιόμετρα από το στρατόπεδο του Μπίρκενάου. Η οικοδόμησή του άρχισε το 1941 και το 1942 έγινε ο κατεξοχήν τόπος εξόντωσης των Εβραίων στο πλαίσιο της εφαρμογής της «τελικής λύσης». Περιλάμβανε τέσσερις θαλάμους αερίων και τέσσερις φούρνους κρεματόρια.
Οι περισσότεροι Εβραίοι που έφθαναν με τρένα στο Μπίρκενάου, στα βαγόνια μεταφοράς των ζώων, κατευθύνονταν στους θαλάμους αερίων έπειτα από επιλογή στο σημείο άφιξης. Μόνο όσοι ήταν ικανοί για να εργασθούν ως σκλάβοι παρέμεναν προσωρινά στην ζωή.
Στις 27 Ιανουαρίου 1945, 7.500 κρατούμενοι που είχαν παραμείνει στο στρατόπεδο απελευθερώθηκαν από τον Ερυθρό Στρατό.
Πριν φύγουν, οι ναζί φρόντισαν να καταστρέψουν το εργοστάσιο και πολλά από τα κτίρια του συμπλέγματος που απλωνόταν σε μία έκταση 42 τετραγωνικών χιλιομέτρων και περιλάμβανε τρία στρατόπεδα, εν μέρει κτισμένα από τους ίδιους τους κρατούμενους.
Από το 1947, ο χώρος, σύμβολο της μεγαλύτερης ανθρώπινης βαρβαρότητας, έχει ανακηρυχθεί εθνικό μνημείο της Πολωνίας και περιλαμβάνει μουσείο υπό την αιγίδα διεθνούς επιτροπής. Ο χώρος περιλαμβάνεται επίσης στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Unesco.
Κατόπιν αιτήματος της πολωνικής κυβέρνησης, η Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Unesco ενέκρινε το 2007 την αλλαγή της επίσημης ονομασίας του Άουσβιτς σε «Άουσβιτς-Μπίρκενάου, γερμανικό ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης και εξόντωσης (1940-1945)».
Η Βαρσοβία ζήτησε την αλλαγή του ονόματος για να αντιμετωπίσει την παρουσία στα διεθνή μέσα ενημέρωσης εκφράσεων όπως «πολωνικά στρατόπεδα συγκέντρωσης» που ορίζουν τα στρατόπεδα που δημιουργήθηκε από τους ναζί στο έδαφος της κατεχόμενης Πολωνίας.
