Αρχικά ήθελε να γίνει χειρούργος. Δεν άντεχε όμως την θέα του αίματος. Κατατάχθηκε το 1938 στη RAF και ως πιλότος δίωξης πήρε μέρος δυο χρόνια αργότερα σε μια από τις πιο εμβληματικές συγκρούσεις στον αέρα κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, την Μάχη της Αγγλίας. Επιβίωσε του πολέμου έχοντας καταρριφθεί τέσσερις φορές, τη μια δεν άνοιξε καλά-καλά το αλεξίπτωτό του, και γλύτωσε παρά τρίχα τη σύλληψη από γερμανική περίπολο, τον Απρίλιο του 1945 στη Βόρεια Ιταλία, όταν οι Γερμανοί υποχωρούσαν από τη νότια Ευρώπη. Ο ίδιος σε ηλικία 101 ετών αναφέρει μέσω του γιού του Μπράιαν Χέμινγουεϊ στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, πως «εξακολουθεί να σκέφτεται τον εαυτό του ως έναν επαγγελματία πιλότο δίωξης της RAF, που έκανε το καθήκον του και υπάκουε στις εντολές, και είχε την τύχη να επιβιώσει όταν πολλοί δεν τα κατάφεραν, συμπεριλαμβανομένου του στενότερού του φίλου».
«Ποτέ δεν ονειρευόταν να γίνει πιλότος δίωξης, η αγάπη ήρθε αργότερα», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και τον Βασίλη Πια, ο Μπράιαν Χέμινγουεϊ, ο οποίος το 2018 διαπίστωσε πως ο πατέρας του είχε περιληφθεί λανθασμένα σε κατάλογο αποβιωσάντων πιλότων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, και το λάθος αποκαταστάθηκε. «Είχαν χάσει επαφή και ο μπαμπάς δεν συμμετείχε σε καμία από τις ενώσεις (βετεράνων)… απλά ήταν απαρατήρητος καθώς είναι μοναχικός χαρακτήρας».
Μόνο που ο σμήναρχος Τζον Πάντυ Χέμινγουεϊ δεν υπήρξε καθόλου μοναχικός και απομονωμένος στην «πιο σκοτεινή ώρα» της Βρετανίας, στα χρόνια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, όταν σύμφωνα με τα λόγια του τότε Βρετανού Πρωθυπουργού Ουίνστον Τσώρτσιλ «εκείνες τις καλοκαιρινές ημέρες του 1940, που ακολούθησαν μετά την κατάρρευση της Γαλλίας ήμασταν ολομόναχοι». Ο Πάντυ Χέμινγουεϊ είχε δώσει αρκετά πριν το «παρών», πριν «η μανιασμένη θύελλα που συγκεντρωνόταν σιγά-σιγά εδώ και τόσο καιρό, ξεσπάσει τελικά επάνω μας», όπως έλεγε ο Βρετανός πρωθυπουργός.
«Το 1937, ο πατέρας του τον πήγε στο Λονδίνο για να περάσει από συνέντευξη στη RAF και την επόμενη χρονιά προκρίθηκε για σύντομη θητεία», αναφέρει στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο γιός του Μπράιαν Χέμινγουεϊ. «Είχε επιλεγεί για εκπαίδευση στα καταδιωκτικά, όταν μόλις το 10% (των υποψηφίων) γίνονταν πιλότοι δίωξης – οι άλλοι πήγαιναν στα βομβαρδιστικά. Ήταν μια ολόκληρη διαδικασία», συμπληρώνει.
Καθώς οι σειρήνες του αεροδρομίου στο Ντέμπντεν, βορειοανατολικά του Λονδίνου, ούρλιαξαν εκείνα τα μεσάνυχτα της 3ης Σεπτεμβρίου 1939, τρία καταδιωκτικά Χάρικεϊν τροχοδρομούσαν με τις μηχανές στο φουλ για την πρώτη αμυντική περιπολία, μιας και όλοι γνώριζαν πως η Βρετανία βρισκόταν εδώ και λίγες ώρες σε πόλεμο με την ναζιστική Γερμανία. «Ήμουν το ένα από τα τρία Χάρικέϊν που διατάχθηκαν ν’ απογειωθούν» αναπολεί ο Τζον Χέμινγουεϊ, «ήμασταν σίγουρα η πρώτη πτήση του πολέμου από το Ντέμπντεν, και πιθανότατα μια από τις πρώτες αποστολές. Δεν είδαμε τίποτα και προσγειωθήκαμε πενήντα λεπτά αργότερα. Έπεσα για ύπνο ξερός γνωρίζοντας πως όλα είχαν σίγουρα αλλάξει, αμφιβάλλοντας για το μέλλον».
Μάχη της Γαλλίας – η πρώτη κατάρριψη
Στις 10 Μαΐου 1940, έπειτα από απραξία οκτώ μηνών 155 γερμανικές μεραρχίες παραβιάζουν τα ολλανδικά σύνορα και εισέρχονται στις Κάτω Χώρες. Τα γερμανικά στρατεύματα «χίμηξαν προς τη Γαλλία», χωρίς να μπορεί ο Γαλλικός στρατός μαζί με το Βρετανικό Εκστρατευτικό Σώμα να τα συγκρατήσει. Ο Πάντυ Χέμινγουεϊ με την 85η Μοίρα της RAF βρίσκεται στη Νορμανδία παρέχοντας προστασία από τον αέρα. Εκείνη την ημέρα θα καταρρίψει και το πρώτο του γερμανικό αεροπλάνο, ένα βομβαρδιστικό Χέινκελ 111, ενώ την επομένη θα καταρριφθεί και ο ίδιος από αντιαεροπορικά κοντά στο Μάαστριχτ. Τραυματισμένος στο πόδι, μετά από σφοδρή αναγκαστική προσγείωση θα επιστρέψει σαν από θαύμα μετά από τρεις ημέρες στη μοίρα του, για να διαπιστώσει όπως αναφέρει πως «η βάση είχε βομβαρδιστεί και οι περισσότεροι πιλότοι δεν ήταν πλέον εκεί… είχαν καταρριφθεί, αιχμαλωτιστεί ή σκοτωθεί. Πολλά από τ’ αεροπλάνα μας είχαν ζημιές, νομίζω 19 είχαν καταστραφεί σε μόλις δέκα ημέρες».
Μέσα σε διάστημα έξι εβδομάδων οι Ολλανδοί, οι Βέλγοι και οι Γάλλοι έχουν συνθηκολογήσει, ενώ το Βρετανικό Εκστρατευτικό Σώμα αναγκάστηκε να υποχωρήσει μαζί με τα υπολείμματα του γαλλικού στρατού – μέσω Δουνκέρκης – στην αντίπερα όχθη της Μάγχης. Η 85η Μοίρα είχε τις περισσότερες απώλειες στη Γαλλία μέσα σε δέκα μέρες με επτά πιλότους νεκρούς, πέντε τραυματίες, έναν αιχμάλωτο και 25 Χάρικεϊν κατεστραμμένα.
Μάχη της Αγγλίας: Φως στην πιο σκοτεινή ώρα…
«Η Μάχη της Γαλλίας, όπως την αποκάλεσε ο Στρατηγός Βεϋγκάν, τελείωσε. Επίκειται η έναρξη της Μάχης της Αγγλίας», έλεγε ο Βρετανός Πρωθυπουργός Ουίνστον Τσώρτσιλ στη Βουλή των Κοινοτήτων στις 18 Ιουνίου 1940. Τρεις ημέρες νωρίτερα ο Πάντυ Χέμινγουεϊ έχει επιστρέψει μαζί με την 85η Μοίρα στο Έσσεξ. Από εκεί θ’ αντιμετωπίσει τα κύματα των γερμανικών βομβαρδιστικών που ήθελαν να παρασύρουν τα καταδιωκτικά της RAF στη μάχη για να καταστραφούν, με σκοπό η Γερμανική Λουφτβάφε να πάρει τον έλεγχο στον αέρα, ώστε να ξεκινήσει η απόβαση στη Βρετανία.
«Τον Ιούνιο και Ιούλιο του 1940 η 85η Μοίρα ανασυντάχτηκε και επανήλθε σε πλήρη επιχειρησιακή ετοιμότητα με μοίραρχο τον επισμηναγό Πίτερ Τάουνσεντ και βάση το Ντέμπντεν», αναφέρει ο Μπράιαν Χέμινγουεϊ.
Η 18η Αυγούστου 1940 είναι μια μέρα που δεν μπορεί εύκολα να ξεχάσει ο Τζον Χέμινγουεϊ, καθώς η μάχη βρίσκεται στην κορύφωσή της. Ο στενότερος του φίλος σκοτώνεται σε αερομαχία, ενώ ο ίδιος καταρρίπτεται πάνω από τη Μάγχη και πέφτει με το αλεξίπτωτό του στη φουρτουνιασμένη θάλασσα. «Παραλίγο να πνιγεί» συμπληρώνει ο γιός του. Οκτώ ημέρες αργότερα θα εγκαταλείψει ξανά το αεροσκάφος του, όταν δώδεκα Χάρικεϊν της 85ης Μοίρας αντιμετώπισαν 250 βομβαρδιστικά Ντορνιέ σε μια κατά μέτωπο επίθεση. Τραβώντας το κορδόνι του αλεξιπτώτου του θα πέσει στη στεριά, χωρίς ούτε μια γρατζουνιά.
Τον Μάρτιο του 2019 κομμάτια του αεροπλάνου του βρέθηκαν μετά από ανασκαφή στο Έσσεξ, ανάμεσα στα οποία και τα χειριστήρια με τον διακόπτη σε «θέση βολής».
Τις τελευταίες ημέρες του Αυγούστου του 1940 η Διοίκηση Καταδιωκτικών της RAF βρίσκεται κάτω από ασφυκτική πίεση. Η Λουφτβάφε σφυροκοπά αεροδρόμια, σταθμούς ραντάρ κατά μήκος της νότιας ακτής, ενώ αρχίζουν και οι νυχτερινοί βομβαρδισμοί του Λονδίνου και άλλων πόλεων. «Στις αρχές Σεπτεμβρίου η 85η Μοίρα είχε ερημωθεί ξανά, μόλις επτά πιλότοι από τους δεκαοκτώ παρέμεναν. Ο μπαμπάς θυμάται να υποφέρει από υπερβολική εξάντληση», αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο γιός Χέμινγουεϊ. Προσωρινά η μοίρα θ’ αποτραβηχτεί στα μετόπισθεν, για να επιστρέψει ξανά σε επιχειρήσεις τον Νοέμβριο του 1940 ως μοίρα νυχτερινής δίωξης, πρωτοπόρα σε τακτικές μάχης, με το σλόγκαν «κυνηγάμε ημέρα και νύχτα».
«Πετούσε κυρίως Χάβοκ (σ.σ.: A-20 Havoc) με κάποια επιτυχία, καταρρίπτοντας πολλά Χέινκελ 111 τονίζει ο κ. Χέμινγουεϊ.
«Είναι η πρώτη φορά που σε μία σύγκρουση της ανθρωπότητας τόσοι πολλοί οφείλουν τόσα πολλά σε τόσους λίγους», θα πει ο Βρετανός Πρωθυπουργός Ουίνστον Τσώρτσιλ στις 20 Αυγούστου 1940, περιγράφοντας τους γενναίους αεροπόρους, που πολέμησαν στην Μάχη της Αγγλίας.
Σε αυτούς τους αεροπόρους αναφέρεται και η Υποπτέραρχος της RAF Κρις Έλιοτ, επικεφαλής του Φιλανθρωπικού Ταμείου, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ: «Μιλάμε συχνά για ”Τους Λίγους”, τους πιλότους καταδιωκτικών που πήραν τους ουρανούς κατά τη διάρκεια της Μάχης της Αγγλίας. Η συμβολή τους ήταν εξαίρετη και είναι σημαντικό να τους θυμόμαστε, καθώς και τα βιώματά τους. Ο Πάντυ Χέμινγουεϊ ανήκει σε μια γενιά ανδρών που ήρθαν από συνηθισμένες οικογένειες για να κάνουν αξιοσημείωτα πράγματα για την άμυνα της πατρίδας τους. Απάντησαν στο κάλεσμα της πατρίδας τους, και είναι μεγάλη μου τιμή ν’ ακολουθώ τα βήματά τους κατά τη δική μου καριέρα στη RAF και να συνεχίζω να ξεπληρώνω το χρέος, που όλοι χρωστάμε σε αυτούς».
Η Μάχη της Αγγλίας (10 Ιουλίου – 31 Οκτωβρίου 1940) για την οποία στο Ηνωμένο Βασίλειο γιορτάζεται φέτος η 80η επέτειος είναι τόσο σημαντική στη στρατιωτική ιστορία όσο και η Μάχη του Βατερλώ ή της Ναυμαχίας του Τραφάλγκαρ. Υπήρξε σημείο καμπής για τους Βρετανούς, όταν ήταν μόνοι ενάντια στη φαινομενικά ασταμάτητη στρατιωτική δύναμη του Χίτλερ. Αποτελεί την πρώτη αυτοτελή αεροπορική μάχη μεταξύ δυο κρατών. Σηματοδότησε την πρώτη μάχη που κερδήθηκε από μια αεροπορική δύναμη μόνη της. Για πρώτη φορά στην αεροπορική ιστορία χρησιμοποιείται το ραντάρ ως βασικό σύστημα αεράμυνας, που καθοδηγούσε τα βρετανικά καταδιωκτικά στα σημεία της εισβολής. Η Λουφτβάφε δεν μπόρεσε να πάρει τον έλεγχο τον αέρα, που τόσο χρειαζόταν για να ξεκινήσουν οι Γερμανοί την επιχείρηση «Θαλάσσιος Λέων», τη σχεδιαζόμενη εισβολή στη Βρετανία. Τον πιο καθοριστικό ρόλο έπαιξε η Διοίκηση Καταδιωκτικών της RAF, με τους 2917 συνολικά πιλότους, που αντιμετώπισαν τα κύματα των Γερμανικών βομβαρδιστικών και καταδιωκτικών. Από αυτούς οι 583 είχαν έρθει από το εξωτερικό, ακόμα και από κατεχόμενες χώρες (20% επί του συνόλου). 544 σκοτώθηκαν στις επιχειρήσεις και πάνω από 400 τραυματίστηκαν. 800 χάθηκαν αργότερα σε άλλα μέτωπα του πολέμου.
Ο σμήναρχος Τζον Πάντυ Χέμινγουεϊ τιμήθηκε το 1941 με το Σταυρό Διακεκριμένων Πράξεων Ιπτάμενου (DFC), ενώ μετά τη Μάχη της Αγγλίας, ασχολήθηκε με την εκπαίδευση νέων πιλότων δίωξης. Συνολικά στον πόλεμο είχε καταρρίψει ή καταστρέψει επτά εχθρικά αεροσκάφη. Από το 1942 ήταν επικεφαλής αξιωματικός σταθμού ραντάρ, και διεύθυνε συμμαχικά αεροσκάφη κατά την απόβαση στη Νορμανδία, ενώ τον Φεβρουάριο του 1945 επιστρέφει στη ενεργό δράση ως μοίραρχος της 43ης Μοίρας και πετά με Σπίτφαϊρ στην Ιταλία «βοηθώντας τους Γερμανούς ν΄ αποχωρήσουν», όπως εξηγεί με βρετανικό φλέγμα ο γιός του Μπράιαν. Εκεί θα καταρριφθεί για τέταρτη φορά πάνω από τη Ραβέννα στις 23 Απριλίου 1945, όπου το πολεμικό του φινάλε θα δοθεί από τους Ιταλούς παρτιζάνους: Ένα κοριτσάκι 10 ετών, τον οδηγεί πίσω από τις γραμμές των Γερμανών στη σωτηρία.
Ο Τζον Πάντυ Χέμινγουεϊ θα παραμείνει στη RAF και μετά τον πόλεμο και θ’ αποστρατευτεί το 1969 με το βαθμό του σμηνάρχου. Στα 101 του χρόνια ζει σε οίκο ευγηρίας κοντά στο Δουβλίνο. Όπως αναφέρει ο γιός του στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο, «δεν ξεχνά πως ήταν ένας από τους 3.000 πιλότους και 300.000 άνδρες της RAF που νίκησαν στη Μάχη της Αγγλίας, και αισθάνεται προνομιούχος να έχει συναντήσει τόσους αξιοθαύμαστους νέους άνδρες και πιλότους που χάθηκαν στον πόλεμο».
Όπως λέει και ο ίδιος «είναι πράγματι ένας τυχερός Ιρλανδός».
Βασίλης Πιας
