Χρειάστηκαν μόλις λίγα δευτερόλεπτα για να γκρεμιστούν όνειρα, ζωές και η καθημερινότητα των κατοίκων της Μπάνια Λούκα, όταν πριν πενήντα χρόνια, στις 27 Οκτωβρίου 1969, ο καταστροφικός σεισμός μεγέθους 6 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ έπληξε την πόλη και άφησε πίσω του νεκρούς, τεράστιες υλικές ζημιές σε δημόσια και άλλα κτήρια, κατοικίες που διαλύθηκαν σαν να ήταν χάρτινοι “πύργοι” και πολίτες που προσπαθούσαν, με το πρώτο φως της ημέρας, να συνειδητοποιήσουν το μέγεθος της καταστροφής και να “χτίσουν” από την αρχή τη ζωή τους.
Αρχειακό υλικό που περιλαμβάνει φωτογραφίες που βρίσκονταν σε συλλογές ιδιωτών και στη συνέχεια παραχωρήθηκαν σε δημόσιους φορείς, έγγραφα που διακινούνταν μεταξύ δημόσιων υπηρεσιών εκείνη την περίοδο για την αποκατάσταση των ζημιών, αλλά και ιστορικές αναφορές, περιλαμβάνονται στην έκθεση με θέμα “Μπάνια Λούκα, σεισμός 1969: Αλληλεγγύη, Αποκατάσταση και Κατασκευή”, που εγκαινιάστηκε στο πολιτιστικό κέντρο “Μπάνσκι Ντοβρ” και θα παραμείνει ανοιχτή μέχρι και τις 30 Νοεμβρίου 2019.
Η έκθεση, η οποία αποτελεί την κεντρική εκδήλωση που σηματοδοτεί τον μισό αιώνα μετά τον σεισμό στη Μπάνια Λούκα, είναι ένα κοινό σχέδιο του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και της Ένωσης Εργαζομένων των Αρχείων της Σερβικής Δημοκρατίας της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης. Το ιστορικό και αρχειακό τμήμα της έκθεσης “οδηγεί” τους επισκέπτες της στην ιστορία της πόλης, την προσπάθεια ανοικοδόμησής της μετά τα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, την καταστροφή από τον σεισμό της 27ης Οκτωβρίου και τις ενέργειες που έγιναν για την αποκατάσταση των ζημιών που προκάλεσε ο σεισμός.
Ξημερώματα της 27ης Οκτωβρίου 1969, στις 2.55 το πρωί, έγινε αισθητή η πρώτη σεισμική δόνηση, μικρότερου μεγέθους στη Μπάνια Λούκα, όμως ο χρόνος “πάγωσε” στις 8.53 το πρωί, όταν ο σεισμός μεγέθους 6 Ρίχτερ “εξαφάνισε” μέρος της πόλης σε ελάχιστα δευτερόλεπτα, σκόρπισε το θάνατο (15 νεκροί και χιλιάδες τραυματίες) και κατέστρεψε δεκάδες χιλιάδες κατοικίες (86.000 διαμερίσματα καταστράφηκαν ολοσχερώς). Σημαντικές, επίσης, ζημιές προκλήθηκαν σε κτήρια με εκπαιδευτικές (266) και πολιτιστικές χρήσεις(146) και χρήσεις υγείας (133) και δημόσια κτήρια (152).
*φωτογραφία αρχείου
