«Ποια είναι η αίσθηση που θέλεις να αφήσει η συζήτησή μας στους αναγνώστες;», ήταν η πρώτη ερώτηση που έθεσα στην Ερμίνα Παπαδήμα, διεμφυλική γυναίκα και εργαζόμενη δημοσιογράφο με ακαδημαϊκές σπουδές που προ ημερών είχε δηλώσει δημόσια σε ανάρτησή της στο LinkedIn πως την έχουν απορρίψει συνάδελφοι δημοσιογράφοι για συνέντευξη επειδή η προσωπική της ιστόρια δεν είναι τόσο «δραματική» και «άσχημη».
Συνέντευξη: Βαλάντου Γιαννακούδη
«Αυτό που θέλω να καταλάβει ο κόσμος που δεν ανήκει στην ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα αλλά και ο κόσμος που ανήκει εκεί είναι ότι δεν υπάρχει εργασιακός μονόδρομος προς τη σεξεργασία για τα διεμφυλικά άτομα. Αντιθέτως, υπάρχουν και άλλες ευκαιρίες και επιλογές που μπορεί να έχει ένα άτομο για να πετύχει. Παράλληλα, θα ήθελα να μην υπάρχει ετεροθυματοποίηση και ετεροαποκλεισμός», απάντησε ευθέως η Ερμίνα Παπαδήμα βάζοντας το κομμάτι της εργασιακής απασχόλησης ξεκάθαρα ως προτεραιότητα στον διάλογό μας απομακρύνοντας παράλληλα το βλέμμα -για λίγο- από ζητήματα ταυτότητας που ως είθισται απασχολούν κυρίως τον δημόσιο διάλογο όταν μιλάμε για τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα.
«Στην ουσία το άτομο που είναι διεμφυλικό έχει ως μονόδρομο τη σεξεργασία, αυτή η αντίληψη πρακτικά σε καθιστά ως ένα άτομο που δεν μπορεί να ονειρευτεί για κάτι καλύτερο, για κάτι ανώτερο. Σαφώς, είναι μια πραγματικότητα πως κάποιες περιπτώσεις τρανς ατόμων δεν μπορούν να εργαστούν αλλού λόγω κάποιων κοινωνικών στερεοτύπων. Μια διεμφυλικη γυναίκα που δεν στερεοτυπικά δηλαδή φυσιογνωμικά ας πούμε δεν “περνάει” ως γυναίκα έχει πολλές πιθανότητες να βιώσει ρατσισμό. Το ίδιο ακριβώς ισχύει και για έναν διεμφυλικό άντρα» εξηγεί περαιτέρω η Ερμίνα Παπαδήμα.
Το πόσο παράταιρη και ενδεχομένως ασύγχρονη φαντάζει η ερώτηση «πότε κατάλαβες πως είσαι διεμφυλική», διαφάνεται ξεκάθαρα σε περίπτωση που ο\η αποδέκτης είναι ένα cisgender άτομο, δηλαδή κάποιος ή κάποια που νιώθει οικεία στο φύλο που του/της αποδόθηκε κατά τη γέννηση. «Εσύ πότε κατάλαβες ότι είσαι γυναίκα;». Είναι μια ερώτηση που δεν τίθεται καν στα cisgender άτομα γιατί η απάντηση θεωρείται προφανής και δεδομένη.
Αναφορικά με το κομμάτι της συνειδητοποίησης να προχωρήσει σε φυλομετάβαση η Ερμίνα τονίζει πως αυτή η απόφαση ήρθε λίγο μετά την ηλικία των 19 ετών. «Εγώ και πριν τη φυλομετάβαση πάλι ως θηλυκότητα ζούσα και το περιβάλλον μου με είχε και με έχει δεχτεί στο 100%. Ευτυχώς σε ένα μεγάλο ποσοστό στη γενιά μου τα θέματα αποδοχής πάνε καλύτερα» τόνισε η Ερμίνα Παπαδήμα με την ίδια να σπεύσει να συμπληρώσει πως στη δική της περίπτωση υπάρχουν προνόμια. «Τι σημαίνει αυτό», την ρωτώ.
«Είμαι μικροκαμωμένη, 1,65 εκ. δηλάδη όταν με βλέπει κάποιος στον δρόμο, βλέπει όντως μια γυναίκα. Αυτό με προστατεύει και είναι μια πολυτελής κατάσταση. Πολλές φορές ξεχνάω και εγώ ότι είμαι διεμφυλιτική. Απλά ντύνομαι βάζω τα ρούχα μου, τα φορέματα μου. Πάντα το λέω ότι είμαι, δε το κρύβω. Και στο εργασιακό μου περιβάλλον το επικοινωνώ».
Πώς άλλαξε η αντιμετώπιση του κόσμου μετά τη φυλομετάβαση;
«Η εμφάνιση είναι το μεγαλύτερο προνόμιο. Αυτό που βίωνα πριν με αυτό που βιώνω τώρα μετα τη φυλομετάβαση δεν έχει κάποια σχέση. Για να το πιο ξεκάθαρα, πριν τη φυλομετάβαση υπήρχε έντονη σεξουαλικοποίηση – φετιχοποίηση, υβριστικά και απειλητικά σχόλια» διευκρινίζει η ίδια.
Παράλληλα, μιλώντας για τη διαδικασία της φυλομετάβασης η Ερμίνα Παπαδήμα θέλησε να τονίσει την ανάγκη να καλύπτονται τα έξοδα των επεμβάσεων επαναπροσδιορισμού φύλου και τα φάρμακα από το Εθνικό Σύστημα Υγείας καθώς πρόκειται για επεμβάσεις αναγκαιότητας και όχι για επεμβάσεις αισθητικές που πηγάζουν από το γεγονός πως το άτομο βιώνει ασυμφωνία φύλου.
– «Κανείς μας δεν είναι για λύπηση, καμιά μας δεν είναι για αποκλεισμούς επειδή τα καταφέρνει ή έστω θέλει να τα καταφέρει». Αυτά είναι δικά σου λόγια που έχεις γράψει στην ανάρτησή σου στο LinkedIn προκαλώντας πολλές σκέψεις και προβληματισμούς σε όποιους/όποιες τα διαβάζουν. Τι σκηνικά έχεις βιώσει για να φτάσεις στο σημείο να πεις ότι ‘παιδιά δεν είμαι για λύπηση, το ξέρω σας χαλάω το αφήγημα αλλά αυτή είναι η αλήθεια’;
Πολύ σωστά το θέτεις. Αυτή είναι η κατάσταση. Μάλιστα, υπάρχουν και δύο διακριτές κατηγορίες της κοινωνίας προς αυτό. Από τη μια η ματιά του κλασικού τρανσφοβικού πως εγώ ως διεμφυλικό άτομο δεν αξίζω να κάνω κάτι καλύτερο στη ζωή μου για να πετύχω και από την άλλη πλευρά η ματιά του υποτιθέμενα φιλελεύθερου ανθρώπου που μόνο και μόνο για να έχει μια συγκεκριμένη ατζέντα θέλει συγκεκριμένες ομάδες ανθρώπων να παραμένουνε στη θέση του θύματος. Η προβολή μόνο των ακραίων περιπτώσεων που έχουν βιώσει τα τρανς άτομα δημιουργούν την αίσθηση πως κάθε τρανς άτομο θα βιώσει ρατσισμό και αποκλεισμό.
Συνάδελφοι δημοσιογράφοι μου είπαν πως δεν φαίνεται πολύ ενδιαφέρουσα η ιστορία μου και ότι θα ήθελαν να ακούσουν ιστορίες ανθρώπων που έχουν περάσει πιο βαριά πράγματα. “Εμείς θέλουμε να δείξουμε τον πόνο που περνάνε αυτά τα άτομα” μου είπαν χαρακτηριστικά.
Ουσιαστικά, όμως με αυτόν τον τρόπο είναι σαν να αποκρύπτονται τα βιώματα των τρανς ατόμων που προχώρησαν παρακάτω στη ζωή τους και έβαλαν την καθημερινότητα τους σε μια τάξη είτε αυτή είναι οικονομική είτε προσωπική.
–Άρα, θα μπορούσαμε να πούμε πως έχεις βιώσει ρατσισμό και από τις δύο πλευρές.
Ναι. Όταν ήμουν σε ένα γνωστό μεγάλο κόμμα της Αριστεράς συναντιόμασταν κανονικά στις συζητήσεις μελών πριν μάθουν για μένα. Mε το που έμαθαν ότι είμαι διεμφυλικη γυναίκα ξαφνικά υπάρχει έντονο -ειλικρινές ομολογώ- ενδιαφέρον αναφορικά με το τι βιώνω έξω στον δρόμο. Ωστόσο, αυτές οι ερωτήσεις και η προσέγγισή τους αν και ήταν αληθινά δοσμένες, με έβαλαν σε μια διαδικασία αυτοεγκλωβισμού δηλαδή μου δημιούργησαν σκέψεις και ανησυχίες για το τι μπορεί να μου συμβεί.
-Τι θεωρείς ρατσιστικό στην περίπτωσή σου;
Το πιο ρατσιστικό για μένα είναι το να πιστεύουν ότι επειδή είμαι διεμφυλικη γυναίκα δεν αξίζω να έχω το ίδιο επίπεδο ζωή όπως όλοι οι υπόλοιποι άνθρωποι γύρω μου. Πέρα από αυτό, εξίσου ρατσιστικό φαντάζει και το να πιστεύουν «οι υποτιθέμενα αντιρατσιστές» ότι δεν έχω εργασιακές επιλογές επειδή είμαι συνήθως θυματοποιημένη. Αυτά τα πιστεύω στο 100%.
Ακόμη, θα ήθελα να αναφέρω ότι και σήμερα -μετά τη φυλομετάβαση- εξακολουθούν να υπάρχουν μεμονωμένα ρατσιστικά περιστατικά. Τώρα τρέχω μηνυτήρια διαδικασία που ενέχει κάποιον που με απείλησε με ρατσιστικά κίνητρα, όμως και πάλι αυτό δε θέλω να αποτελεί θέμα που δε θα μου επιτρέψει να ελπίζω σε μια καλύτερη καθημερινότητα.
Εν κατακλείδι, όταν γίνεται λόγος για ζητήματα ταυτότητας και ζητήματα δικαιωμάτων είναι εξίσου σημαντικό να αναδεικνύονται και οι φωτεινές πλευρές – τα success stories που λέμε – περιορίζοντας παράλληλα έννοιες, συσχετισμούς και λεξιλόγιο που ενδυναμώνει μια συνθήκη θυματοποίησης και απομόνωσης. Η ευτυχία, η επιτυχία και η ολοκλήρωση οφείλουν να μην αποτελούν προνομιακά οφέλη κάποιων αλλά πρέπει να αντιμετωπίζονται ως αυτονόητες φάσεις στη ζωή του κάθε ανθρώπου.
