«Στο μεσοπρόθεσμο μέλλον, προβλέπω μια λειτουργική συνέργεια μεταξύ ανθρώπων και μηχανών, αλλά το κεφάλαιο αυτό είναι τεράστιο, καθώς δεν μας αφορά μόνο εργασιακά, αλλά και πολιτικά, κοινωνικά και ηθικά» αναφέρει στην Politic.gr o Πρόεδρος της Hyphen SA, Επικεφαλής του Stergis Leadership Institute και Αρχιτέκτονας Ηλεκτρονικών Συστημάτων Διαχείρισης Εταιρικής Γνώσης Γιάννης Στεργής.
Συνέντευξη στον Χρίστο Φιλιππούδη
Εξηγώντας ο κ. Στεργής τονίζει ότι θα προκύψουν ζητήματα τεχνικής και βιοηθικής, ειδικά αν δεν υπάρξουν ρυθμιστικά πλαίσια προληπτικά και θα δούμε τεχνητή νοημοσύνη με αυτοδιάθεση, να αναπτύσσει επιχειρηματικότητα, ακόμη και πολιτική.
Ο Πρόεδρος της Hyphen SA εκφράζει τον κίνδυνο η Τεχνητή Νοημοσύνη με εξελιγμένη αυτοδιάθεση να μοιάζει με ενσυνείδητη οντότητα που θα λαμβάνει αποφάσεις τις οποίες θα μπορεί να επιβάλλει, σε μια δυστοπική εκδοχή, λόγω της ανωτερότητάς της και της πρόσβασης σε μηχανισμούς και παράγοντες που μπορούν να αποτελέσουν απειλή για τον άνθρωπο, όπως πχ τα οπλοστάσια. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο κ. Στεργής «σε έναν άκρατο καπιταλισμό, η Τεχνητή Νοημοσύνη με όπλο την αμείωτη παραγωγικότητα, μπορεί να αναλάβει τη διοίκηση πολυεθνικών και να αντικαταστήσει ακόμα και το ρόλο του εργοδότη, καθώς η απόκτηση νομικής ταυτότητας είναι μονόδρομος, μπορεί να αποκτήσει δικαιώματα κατοχής μετοχών, και στο απώτερο μέλλον πολιτικού συμβούλου, μέχρι και εκλέγειν».
Τεχνητή Νοημοσύνη και Τεχνολογική Ανεργία
Όσον αφορά την τεχνολογική ανεργία λόγω της τεχνητής νοημοσύνης ο κ. Στεργής αναφέρει ότι για την ώρα, πέρα από επαγγέλματα τα οποία ακόμα δεν μπορούμε να φανταστούμε για την επόμενη πενταετία προβλέπει ότι υπάρχοντα επαγγέλματα θα μεταστοιχειωθούν σε πλέον υποσχόμενες μορφές τους, λόγω, π.χ. της εικονικής πραγματικότητας, ή ακόμα και του γνωστού metaverse και εξηγεί λέγοντας ότι αν επιτραπούν εμπορικές συναλλαγές, αλλά και διάδραση μεταξύ προσώπων θα υπάρξει ανάγκη μετεξέλιξης της νομικής επιστήμης και εκπροσώπησης για διαμάχες μεταξύ avatars που δεν υποδηλώνουν την πραγματική ταυτότητα του συναλλασσόμενου. Επίσης τις ιδιαίτερες εφαρμογές της επιστήμης της ψυχολογίας για κακοποιητική συμπεριφορά στην εικονική πραγματικότητα, ή τις συνέπειες απόσχισης από την πραγματικότητα λόγω υπερέκθεσης στην εικονική πραγματικότητα. Επίσης της εκπαίδευσης, του εικονικού marketing, και ο χώρος για συζήτηση είναι ανεξάντλητος.
Διαβάστε αναλυτικά τη συνέντευξη του Γιάννη Στεργή
Πως επηρεάζει η τεχνητή νοημοσύνη τις αποφάσεις των παιδιών μας για το μέλλον τους;
H κοινωνία και η οικονομία οφείλουν να συνεχίσουν μέσα από αλλαγή του μοντέλου λειτουργίας τους και ανάπτυξης και μια επανεκκίνηση. Κάτι τέτοιο είναι εκ των ων ουκ άνευ, καθώς η μαζική ανεργία οδηγεί αποδεδειγμένα σε φαινόμενα κοινωνικής δυσλειτουργίας όπως το great depression, αύξηση της εγκληματικότητας, αύξηση των δαπανών υγείας και κοινωνικής μέριμνας για τους κρατικούς μηχανισμούς και διάσειση του πυρηνικού οικογενειακού μοντέλου. Οι κοινωνίες και οι οικονομίες συνήθως αντιδράν μετά από μια μεγάλη ύφεση αυτού του είδους, με επινόηση και εφεύρεση νέων μοντέλων εργασίας, όπως αυτό της παροχής υπηρεσιών που επικράτησε μετά την βιομηχανική επανάσταση.
Οι αποφάσεις των παιδιών και των οικογενειών τους για το μέλλον τους εξαρτώνται ιδιαίτερα από την απειλή της τεχνολογικής ανεργίας, καθώς, ειδικά στις μέρες μας, η τεχνολογία εξελίσσεται με απίστευτα γρήγορους ρυθμούς. Από τη στιγμή που ένα παιδί θα επιλέξει κατεύθυνση σπουδών και απασχόλησης μπορεί να περάσουν χρόνια μέχρι να βρεθεί ενεργά μέσα στην αγορά εργασίας. Μέχρι τότε μπορεί επαγγέλματα να έχουν ακυρωθεί, αλλά και νέα επαγγέλματα να έχουν προκύψει ή και να μεσουρανούν, για τα οποία να μην έχουν αποκτήσει τις απαραίτητες δεξιότητες. Απαιτείται διαρκής επαγρύπνηση ειδικά στον τομέα απόκτησης μαλακών και σκληρών/τεχνικών δεξιοτήτων.
Πώς συνδέεται στην εποχή μας η τεχνητή νοημοσύνη με την τεχνολογική ανεργία;
Στην εποχή μας ήδη βιώνουμε το λεγόμενο τέταρτο κύμα τεχνολογικής ανεργίας. Ήδη από το τρίτο, μέχρι και την περασμένη δεκαετία, παρατηρήθηκε η αντικατάσταση ακόμα και εξειδικευμένων επιστημόνων και τεχνικών από μηχανές. Ένα παράδειγμα είναι ότι μια ακριβή βίλα στην Καλιφόρνια μπορεί παλιά να απαιτούσε 3 χρόνια από το σχεδιασμό της μέχρι την παράδοση στον πελάτη και περίπου 300 ανθρώπους σε διάφορους ρόλους. Τα τελευταία χρόνια έχουν παραδοθεί ήδη πάνω από 500 αντίστοιχα κτίρια τα οποία από τον σχεδιασμό τους μέχρι την παράδοσή τους χρειάστηκαν δύο εβδομάδες, 12 εξειδικευμένους ανθρώπινους πόρους και έναν τρισδιάστατο εκτυπωτή (3D Printer). Και μιλάμε για την περίοδο πριν την εμφάνιση της τεχνητής νοημοσύνης. Τότε ήταν αυτονόητη η αντικατάσταση ανθρώπινων πόρων χωρίς υψηλή κατάρτιση ή με μέση κατάρτιση, καθώς οι υπολογιστικές μηχανές μπορούσαν να αναπαράγουν οτιδήποτε, αλλά όχι και να παράγουν πρωτότυπο περιεχόμενο. Επομένως, εκείνα τα χρόνια επιστήμονες που παρήγαγαν πρωτότυπο περιεχόμενο δεν απειλούνταν ιδιαίτερα.
Σήμερα τα πράγματα, με την τεχνητή νοημοσύνη, έχουν αλλάξει αρκετά και αλλάζουν καθημερινά όλο και περισσότερο. Η τεχνητή νοημοσύνη βασίζεται στον αλγόριθμο και εξελίσσεται. Αυτό συμβαίνει γιατί έχει την ιδιότητα να μαθαίνει. Μπορεί, για την ώρα, το τονίζω, να μην μπορεί να αναπτύσσει κρίση βασισμένη και στο συναίσθημα, όπως ο άνθρωπος. Μπορεί να λειτουργεί ως εργαλείο βελτιστοποίησης των ανθρώπινων επιδόσεων, αλλά πολύ πιο σύντομα από ότι περιμένουμε, θα μπορεί εμπρόθετα να βελτιώνεται και να αυτοπροσδιορίζεται, καθώς και να παράγει νέο περιεχόμενο, φαινομενικά ως αποτέλεσμα έμπνευσης, ως να είχε συναίσθημα. Εξάλλου, χρειάζεται να αναλογιστούμε και εμείς την ταυτότητα των συναισθημάτων ως προϊόντων αλγοριθμικών βιοχημικών διεργασιών και αντιδράσεων στο σώμα μας.
Με τα δεδομένα αυτά, ήδη έχουν κλονιστεί θέσεις που αφορούν σε επαγγέλματα στόχο ακλόνητα μέχρι τώρα, όπως στους χώρους των νομικών επιστημών, της ιατρικής και του engineering. Βασικά αυτό που φαίνεται είναι ότι σε κάθε κλάδο θα πρέπει να αντιληφθούμε τις διαφορετικές ιεραρχίες που τον διέπουν. Σε κάθε κλάδο ή επάγγελμα παρατηρούνται τριών ειδών ιεραρχίες – πρώτη η ιεραρχία πραγμάτωσης στις επιστήμες και τις τέχνες, κατά την οποία οι εμπλεκόμενοι διακρίνονται σε «οραματιστές», «ειδικούς» και «διεκπεραιωτές». Με κριτήριο αυτή την ιεραρχία, έχουν ήδη απειληθεί οι «διεκπεραιωτές», ήδη απειλούνται οι «ειδικοί», ενώ ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα φαίνεται, για την ώρα, να έχουν οι «οραματιστές». Δεύτερη ακολουθεί η ιεραρχία διοίκησης, κατά την οποία οι εμπλεκόμενοι διακρίνονται σε «ηγέτες», «μάνατζερς» και «εργάτες». Εννοείται ότι έχουν ήδη απειληθεί οι «εργάτες», ήδη απειλούνται οι «μάνατζερς» ως διαχειριστές, και για την ώρα φαίνονται αρκετά ανθεκτικοί οι «ηγέτες». Τέλος, αν μιλήσουμε για την ιεραρχία παραγωγής, όπου οι εμπλεκόμενοι διακρίνονται σε «σχεδιαστές», «πρότζεκτ μάνατζερς» και «τεχνικούς», οι τελευταίοι έχουν ήδη απειληθεί, πλέον απειλούνται και οι «πρότζεκτ μάνατζερς», ενώ οι «σχεδιαστές» διατηρούν ακόμα το ανταγωνιστικό τους πλεονέκτημα. Άρα, δεν παίζει τόσο ρόλο το ποιο επαγγελματικό πεδίο θα ακολουθήσει κάποιος, αλλά ποιος θα είναι ο ρόλος του σε αυτό βάσει των παραπάνω μοντέλων ιεραρχίας και ποιες δεξιότητες θα έχει αποκτήσει για να παίξει ανταγωνιστικά τον ρόλο αυτό. Το μόνο ζητούμενο είναι η διαρκής απασχολησιμότητα (employability).
Ποιες δεξιότητες συμφέρει στα παιδιά μας να αναπτύξουν και ποιος ο ρόλος των ακαδημαϊκών σπουδών στο νέο κοινωνικοοικονομικό τοπίο;
Η σημαντικότερες δεξιότητες που οφείλει ένα παιδί να έχει αποκομίσει τελειώνοντας το σχολείο, είναι η μεταμάθηση και η μεταγνώση. Κοινώς ο τρόπος με τον οποίο μαθαίνει γρηγορότερα και αποτελεσματικότερα, καθώς και ο τρόπος με τον οποίο διαχειρίζεται την γνώση που αποκτάει. Αυτές οι δύο μητρικές δεξιότητες θα του επιτρέψουν να αποκτά διαρκώς και επωφελώς τις απαραίτητες δεξιότητες που θα χρειάζεται, καθώς η καριέρα ως έννοια θα εξαφανιστεί. Το μοντέλο απασχολησιμότητας που επικρατεί σιγά σιγά είναι ευμετάβλητο και ρέον. Είναι ένας αγώνας δρόμου και δεν εξαρτάται επουδενί από το τί θα σπουδάσει το παιδί στο πανεπιστήμιο. Στο σύντομο μέλλον ο καθένας θα οφείλει να επικαιροποιεί τις γνώσεις του και να αποκτά νέες δεξιότητες, ανάλογα με τις ευκαιρίες απασχολησιμότητας που θα παρουσιάζονται και θα τον ελκύουν.
Ο ρόλος των ακαδημαϊκών σπουδών θα είναι κυρίως στο να αναπτύσσει ο νέος τη μεταμάθηση και τη μεταγνώση σε ένα πεδίο ενδιαφέροντός του, στο οποίο θα αποδεικνύει ότι ολοκληρώνει επιτυχώς κάτι που έχει ξεκινήσει με νέους, ενήλικους όρους και μεθοδολογίες. Παράλληλα, στο ακαδημαϊκό περιβάλλον θα μπορεί να εξειδικευτεί σε συγκεκριμένα πεδία, χωρίς να αποκλείουμε και αξία επαγγελματικού προσανατολισμού στις επιλογές του, αλλά και να αναπτύσσει νέες δεξιότητες επικοινωνίας, συνεργασίας, και αυτογνωσίας. Στο σύντομο μέλλον, μεγάλο ρόλο θα παίξουν οι δεξιότητες που θα επιτρέπουν τη λειτουργική συνεργασία τόσο με άλλους ανθρώπους, όσο και με τις μηχανές τεχνητής νοημοσύνης.
Από το 2013 που είμαι ο διαπιστευμένος πρέσβης του Ινστιτούτου για το Μέλλον της Εργασίας του πανεπιστημίου Phoenix για την ευρωπαϊκή εκπαιδευτική αγορά, τρέχω ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα νεανικής ηγεσίας για νέους από 16 έως 25 ετών, το ROIEDU Global Skills εδώ στην Ελλάδα, το οποίο εστιάζει ακριβώς σε αυτές τις δεξιότητες, καθώς και στις δεξιότητες για το μέλλον της εργασίας κατά τη διακήρυξη του Ινστιτούτου. Στη διακήρυξη αυτή αναδεικνύονται οι καταλύτες της αλλαγής, και οι δεξιότητες που απαντούν σε αυτούς, με κυρίαρχες τη σχεδιαστική νοοτροπία, την υπολογιστική σκέψη, τη διαχείριση γνωστικού φορτίου, τη διαπολιτισμική επίγνωση, την διεπιστημονικότητα και την μεταβιβασιμότητα κρίσιμων δεξιοτήτων, κ.α. Έχουν εκπαιδευτεί πάνω από 400 νέοι αυτά τα χρόνια, εκ των οποίων, πλέον, οι περισσότεροι κατέχουν σημαντικές θέσεις σε διεθνή ερευνητικά κέντρα του ακαδημαϊκού και ιδιωτικού τομέα. Η επιλογή των υποψηφίων είναι αυστηρή, αλλά πρόσβαση για εκδήλωση ενδιαφέροντος έχουν όλοι, αρκεί να κατέχουν ένα επαρκές επίπεδο αγγλικών. Παράλληλα ενημερώνω τακτικά εκπαιδευτικούς, γονείς και μαθητές σε ινστιτούτα και σχολεία σε όλη την Ελλάδα, ενώ σύλλογοι γονέων του αμερικανικού Κολλεγίου Ανατόλια με έχουν καλέσει για αντίστοιχες ενημερώσεις το 2018 και πριν λίγες εβδομάδες.
Ποια θα είναι τα πλέον υποσχόμενα επαγγέλματα το 2030 και ποια επαγγέλματα κινδυνεύουν να εξαφανιστούν λόγω της Τεχνητής Νοημοσύνης και ειδικότερα της έλευσης του ChatGPT;
Σύμφωνα με τα λεγόμενά μου πριν, θεωρώ ότι ιεραρχικά θα εξαφανιστούν όχι επαγγελματικά πεδία, αλλά επαγγέλματα, δηλαδή ρόλοι, στις χαμηλές βαθμίδες της ιεραρχίας πραγμάτωσης, διοίκησης και παραγωγής. Στο μεσοπρόθεσμο μέλλον, προβλέπω μια λειτουργική συνέργεια μεταξύ ανθρώπων και μηχανών, αλλά το κεφάλαιο αυτό είναι τεράστιο, καθώς δεν μας αφορά μόνο εργασιακά, αλλά και πολιτικά, κοινωνικά και ηθικά. Θα προκύψουν ζητήματα τεχνικής και βιοηθικής, ειδικά αν δεν υπάρξουν ρυθμιστικά πλαίσια προληπτικά και δούμε τεχνητή νοημοσύνη με αυτοδιάθεση, να αναπτύσσει επιχειρηματικότητα, ακόμη και πολιτική.
Για την ώρα, πέρα από επαγγέλματα τα οποία ακόμα δεν μπορούμε να φανταστούμε για την επόμενη πενταετία, προβλέπω ότι υπάρχοντα επαγγέλματα θα μεταστοιχειωθούν σε πλέον υποσχόμενες μορφές τους, λόγω, π.χ. της εικονικής πραγματικότητας, ή ακόμα και του γνωστού metaverse. Για παράδειγμα, αν επιτραπούν εμπορικές συναλλαγές, αλλά και διάδραση μεταξύ προσώπων εκεί, φανταστείτε την ανάγκη μετεξέλιξης της νομικής επιστήμης και εκπροσώπησης για διαμάχες μεταξύ avatars που δεν υποδηλώνουν την πραγματική ταυτότητα του συναλλασσόμενου. Επίσης τις ιδιαίτερες εφαρμογές της επιστήμης της ψυχολογίας για κακοποιητική συμπεριφορά στην εικονική πραγματικότητα, ή τις συνέπειες απόσχισης από την πραγματικότητα λόγω υπερέκθεσης στην εικονική πραγματικότητα. Επίσης της εκπαίδευσης, του εικονικού marketing, και ο χώρος για συζήτηση είναι ανεξάντλητος.
Δείτε επίσης: Τελικά αλλάζει κάτι αν η γυναικοκτονία κατοχυρωθεί νομικά ως όρος;
