«Αναζητούσα τη σκηνική “γλώσσα”, που να μεταφέρει μια ιστορικά καταγραμμένη, αλλά “άγνωστη” εν πολλοίς έναν αιώνα και πλέον μετά, τοπική ιστορία, στο σήμερα. Συνήθως, σε αντίστοιχες περιπτώσεις το θέατρο κινείται ανάμεσα στο φολκλόρ και την αποδόμηση. Δεν υπάρχει κάτι ενδιάμεσο…» λέει η Κυριακή Σπανού.
Η κα Σπανού είναι καλλιτεχνική διευθύντρια εδώ και 19 μήνες του “ιστορικού” (για τη νεώτερη θεατρική ιστορία της χώρας αλλά και για τη συμβολή του στη γνωριμία με τη σκηνική πράξη των ανθρώπων της ελληνικής επαρχίας) Θεσσαλικού θεάτρου, και σκηνοθέτης της πολυσυζητημένης (όχι μόνο “τοπικά”) παράστασης -μεταφοράς του κινηματογραφικού έργου “Το χώμα βάφτηκε κόκκινο”(πρόκειται για θεατρική προσαρμογή του σεναρίου του Νίκου Φώσκολου, που έγινε κινηματογραφική επιτυχία σε σκηνοθεσία Βασίλη Γεωργιάδη- και προτάθηκε μάλιστα για Όσκαρ στα …1966).
Το έργο αναφέρεται στις μεγάλες συγκρούσεις που εξελίχτηκαν ανάμεσα σε κολίγους και τσιφλικάδες στον Θεσσαλικό Κάμπο στις αρχές του περασμένου αιώνα με βασικό αίτημα τη διανομή της γης στους ακτήμονες χωρικούς. Η περίοδος αυτή αποτελεί την κορυφαία εκδήλωση των αγώνων των Θεσσαλών χωρικών.
Με καθοριστική τη συμβολή του σκηνογράφου -εικαστικού Απόστολου Βέττα, η Κυριακή Σπανού κατάφερε πρόωρα σχεδόν (με την ανάληψη των θεατρικών και διοικητικών ηνίων σε μια εποχή -μάλλον απαξιωτική της τέχνης και της συμβολής της στα δημόσια πράγματα αλλά και γενικότερης κρίσης αναγκαιότητας ύπαρξης των ΔΗΠΕΘΕ) να στήσει άκρως επιτυχημένα μια παράσταση που…αφορούσε στο …κύτταρο των θεατών της πρωτεύουσας του κάμπου αλλά κι αυτούς των γειτονικών επαρχιών.
Με αφορμή την ολοκλήρωση των δεκάδων παραστάσεων (στη Λάρισα, σε πόλεις και χωριά της Θεσσαλίας, πρόσφατα -στο πλαίσιο περιοδείας- στο Βουθρωτό της Αλβανίας, της αποψινής παράσταση στο ανοιχτό Θέατρο των Συκεών -στο πλαίσιο των “Μερκουρείων 2019- και στις 24 Αυγούστου στη Νάουσα) η Κυριακή Σπανού μιλά στο ΑΠΕ-ΜΠΕ για το εγχείρημα της σύγχρονης σκηνικής “αναπαράστασης” της ιστορίας στον ίδιο το χώρο της…
Ερ: Είναι “μονόδρομος” για τα πολυσυζητημένα -προ 40ετίας- και τώρα πια …πολύπαθα και αμφισβητούμενης πολιτισμικής “αναγκαιότητας” ΔΗΠΕΘΕ, η αναζήτηση της τοπικής ιστορίας – η σκηνική αναπαράσταση θεατρικών σεναρίων που “αφορούν” στους θεατές;
Απ: Μονόδρομος είναι η απόλυτη αναγκαιότητα ύπαρξης των ΔΗΠΕΘΕ. Στη Λάρισα λ.χ, το ΔΗΠΕΘΕ είναι ο μόνος επαγγελματικός καλλιτεχνικός χώρος . Υπάρχει το ιστορικό Ωδείο της πόλης αλλα πρόκειται για εκπαιδευτικό ίδρυμα. Υπάρχει κι αυτή η διαχρονική εσωστρέφεια των πόλεων. Η κινητικότητα ενός θεάτρου δίνει τον απαραίτητο ορίζοντα -και στους θεατές… Είναι μονόδρομος για τα ΔΗΠΕΘΕ να αποκτήσουν μεγαλύτερη σχεση με το κοινό. Το θέατρο χάνει την αξιοπιστία του, γιατί οι νέοι δεν βρίσκουν τίποτα (πέραν των κλασικών έργων) που να σχετίζεται με τις “ιστορίες” που διηγείται. Κανένα έργο τέχνης δεν εγκαθιδρύεται στις συνειδήσεις των θεατών του αν δεν στηριχθεί στις ρίζες των θεατών που θα αισθανθούν ότι τους αφορά.
Ερ: Η αναπαράσταση -με σύγχρονους όρους- της τοπικής ιστορίας, είναι -πέραν της “σύγχρονης διδασκαλίας” της ιστορίας – και μια αναδημιουργία της προσωπικής -τοπικής μυθολογίας που όλοι εχουμε ανάγκη για τη πνευματική μας αναγέννηση;
ΑΠ: “Κλωτσάει” μέσα μου ότι, λ.χ., μόνο το Παρίσι ή το Βερολίνο έχουν τη μυθολογία τους. Είναι καιρός όλες οι πόλεις, οι τόποι, να ενδυθούν τους μύθους τους. Υπάρχουν τόποι που έχουν υπέρμετρα προβληθεί… Η Θεσσαλία είναι μάλλον αδικημένη. Το αγροτικό ζήτημα μου έκανε εντύπωση – η συνεκτικότητα του αγροτικού κινήματος απ όλες τις τάξεις. Όταν ήρθα, η Λάρισα με το προνομιακό βλέμμα του ανθρώπου “απ΄ αλλού”, ήταν για μένα πρόκληση να βρω κάτι που να αφορά τους θεατές… Οι πόλεις είναι καιρός να ξαναδούν – έστω μέσω του θεάτρου- τον εαυτό τους… Το κείμενο τονίζει το ιστορικό πλαίσιο της εποχής των αγροτικών αγώνων. Η βασική ιδέα της παράστασης είναι η ανίχνευση της μνήμης για τα γεγονότα εκείνης της εξέγερσης. Ανοίγουμε ένα “βιβλίο”, ένα σεντούκι μνήμης για την περιοχή και ψάχνουμε εικόνες, μουσικές και σκιές που τριγυρίζουν ακόμα στον κάμπο.
Η παράσταση ανεβαίνει σε προσαρμογή – Σκηνοθεσία Κυριακής Σπανού(με βοηθό τη Σταματία Καγκελάρη), σκηνικά και σχέδια του Απόστολου Βέττα, κοστούμια και κατασκευές της Ολυμπίας Σιδερίδου (με βοηθό σκηνογραφου τη Μαρία Όσσα), μουσική του Κώστα Βόμβολου, κίνηση της Ρούλας Καραφέρη , φωτογραφόα-βίντεο του Γιάννη Χατζηαντωνίου, και φωτισμούς της Ζωής Μολυβδά .Τούς ρόλους ερμηνεύουν οι ηθοποιοί: Αλέξανδρος Μούκανος, Θανάσης Ζέρβας , Ιωσήφ Ιωσηφίδης, Λένα Μαρσέλα, Δημήτρης Μάμιος και Χρήστος Κορδέλας.
Το ΔΗΠΕΘΕ Λάρισας (πρώην Θεσσαλικό Θέατρο) είναι το πρώτο Περιφερειακό Θέατρο στην Ελλάδα (ιδρύθηκε το 1975), στην πείρα του οποίου βασίστηκε το Υπουργείο Πολιτισμού, προκειμένου στα 1983 (κι αφού μελέτησε την οργάνωση και τις δομές του) να δημιουργήσει τα πρώτα Δημοτικά Περιφερειακά Θέατρα. Είναι το μόνο ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. που αντιπροσώπευσε τη χώρα μας σε Πολιτιστική Πρωτεύουσα -στην Αμβέρσα- με την “Ηλέκτρα” του Ευριπίδη και έκτοτε άρχισε να αριθμεί συμμετοχές σε πολλά φεστιβάλ του εξωτερικού (1993).
Σήμερα η λειτουργία του ΔΗΠΕΘΕ Λάρισας επιχορηγείται από τον Δήμο Λαρισαίων (με περίπου 400.000 ευρώ) και λαμβάνει μικρή ενίσχυση -περί τα 35.000 ευρώ- από το Υπουργείο Πολιτισμού.
“Το χώμα βάφτηκε κόκκινο” ολοκληρώνει τις παραστάσεις του απόψε στη Θεσσαλονίκη και μεθαύριο στη Νάουσα και …απομένει σε εκκρεμότητα (“βρίσκομαι σε αγωνιώδη αναζήτηση χορηγών για ποσό περί τα 10.000 που απαιτείται για τη μεταφορά του θιάσου” λέει η Κυριακή Σπανού) στο…Βιετνάμ, όπου κλήθηκε να παρουσιάσει τον Οκτώβριο την ιδιαίτερη αυτή παράσταση-σύγχρονη ματιά στην ιστορία του Θεσσαλικού κάμπου…
