Από τον Γιώργο Χαρωνίτη
Με τον Α ή Β τρόπο, κάποια στιγμή θα δούμε το μουσικό ντοκιμαντέρ «Miles Davis: Birth of the Cool» του Stanley Nelson, που μόλις άρχισε να προβάλλεται στις αμερικάνικες αίθουσες και έχει σαν θέμα του την μουσική και τη ζωή του μεγάλου τζάζμαν. Προς το παρόν ας επικεντρωθούμε στη μουσική του μέσα από 10 σπουδαίους δίσκους του.
Ο Miles Davis υπήρξε ένας από τους σπουδαιότερους μουσικούς της τζαζ στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα και ήταν σαφώς ο σημαντικότερος καταλύτης των αλλαγών που χαρακτήρισαν την μουσική σ’ αυτό το διάστημα. Από τα μέσα των ‘40’s ως τον θάνατό του (τον Σεπτέμβριο του 1991) ήταν αυτός που προκάλεσε και σφράγισε τις πιο σημαντικές στυλιστικές εξελίξεις της τζαζ, από το bebop στην cool, στην μοντέρνα τζαζ που χαρακτηρίστηκε post-bop και modal, και από εκεί στη fusion, το jazz rock και το funk. Ακόμα και στο hip hop έβαλε το χέρι του.
Σπουδαίος δεξιοτέχνης στην τρομπέτα, μοναδικός και ανυπέρβλητος στην ερμηνεία της μπαλάντας, βαθύς γνώστης της κλασικής μουσικής, ο Miles έπαιξε μαζί με τον κορυφαίο του μπίμποπ, τον σαξοφωνίστα Charlie «Bird» Parker και μέσω αυτής της συνεργασίας άνοιξε τον δικό του δρόμο. Δεν θα επεκταθούμε εδώ σε περαιτέρω βιογραφικά στοιχεία, όμως οι 10 δίσκοι που προτείνουμε καλύπτουν με τον καλύτερο τρόπο την πορεία του – και οι περισσότεροι από αυτούς αποτελούν cornerstones στην ιστορία της τζαζ.
Birth of the Cool (1949-50)
Η τζαζ είναι (υψηλή) τέχνη και πρέπει να ακούγεται σαν (υψηλή) τέχνη. Υλοποιούν αυτή την ιδέα δημιουργικοί τύποι (συνθέτες) όπως ο Gil Evans, ο John Lewis, ο Gerry Mulligan κ.ά. και δίνει τον ήχο και το χρώμα της cool ένας εξπέρ τρομπετίστας όπως ο Miles Davis. Οι ηχογραφήσεις αυτές, στο γύρισμα μιας δεκαετίας που πάει από θερμό πόλεμο σε ψυχρό, είναι – και παραμένουν – μνημειώδεις.
Milestones (1958)
Από τους πιο απολαυστικούς δίσκους ολόκληρου του ηχογραφημένου ρεπερτορίου του Miles Davis, δίνει το μέτρο του ποιοτικού ύψους που έχει φθάσει το post-bop στα τέλη των ‘50’s. Σπουδαία κομμάτια με σπουδαίους μουσικούς που όλοι τους δείχνουν να συνειδητοποιούν πως αυτή η τελειότητα προμηνύει αλλαγές…
Kind of Blue (1959)
Σαφώς ένα από τα καλύτερα – και διαχρονικά άφθαρτα – τζαζ άλμπουμ. Πιθανόν να είναι ένα στιγμιότυπο θεϊκής μουσικής που, αισίως, έχει κλείσει 60 χρόνια και οδεύει προς την αθανασία (ό,τι χρονικό διάστημα κι αν της δίνουμε!). Με Bill Evans, John Coltrane, Cannonball Adderley, Paul Chambers, Jimmy Cobb – if you know what I mean!
Sketches of Spain (1960)
Οι έννοιες μουσική, ζωγραφική, αρχιτεκτονική κ.λπ. δείχνουν να συμπίπτουν – και να παραμένουν αξεδιάλυτες – σ’ αυτό τον δίσκο. Η Ισπανία, μέσα από εικόνες, χρώματα και ρυθμούς που βγαίνουν από την τρομπέτα του Miles και την ενορχηστρωτική φροντίδα του Gil Evans καθώς διασκευάζει το Concierto de Aranjuez toυ Rodrigo αλλά και ισπανική φολκ και φλαμένκο. Η τζαζ γίνεται κάτι άλλο – και αγκαλιάζει τον κόσμο.
Miles in Tokyo (1964)
Το κουιντέτο των ‘60’s με υλικό των ‘50’s – και με τον Sam Rivers στο τενόρο σαξόφωνο. Φυσικά, το γκρουπ έβγαλε τα αριστουργήματά του μετά, με τον Wayne Shorter στο σαξόφωνο και στη σύνθεση. Όμως, οτιδήποτε αμερικάνικο τζαζικό έχει ηχογραφηθεί στην Ιαπωνία (από Coltrane, Sun Ra, Thelonious Monk, Joe Henderson, Keith Jarrett κ.ά.) έχει για μένα κάτι το ιερό – σαν αντίδοτο στην καταστροφή των ατομικών βομβών που έπεσαν εκεί.
Filles de Kilimanjaro (1968)
«Μεταβατικό», ούτως ειπείν, άλμπουμ από την post-bop και modal περίοδο του Miles προς την ηλεκτρική. Ακούμε ροκ ρυθμούς και ηλεκτρικά πιάνα (από Herbie Hancock και Chick Corea), o «μάγος» Gil Evans έχει βάλει κι εδώ το χεράκι του ενώ και η παρουσία του Jimi Hendrix θα μπορούσε να γίνει αισθητή. [Αυτό είναι το καλό της κατ’ επανάληψιν διαχρονικής ακρόασης].
Bitches Brew (1969)
Εντάξει! Ακόμα κι αν θες, αυτό τον διπλό δίσκο δεν μπορείς να τον αποφύγεις. Σηματοδοτεί μια ευθεία ρήξη του Miles με το καθαρό τζαζικό του παρελθόν [οτιδήποτε έχει παιχτεί πριν, όσο καλό κι αν είναι, ο Miles το θεωρεί «ξαναζεσταμένο φαγητό»]. Το «Bitches Brew» σημαίνει «μόνο μπροστά»!
A Tribute to Jack Johnson (1971)
Είναι το σάουντρακ του ντοκιμαντέρ του Bill Clayton για τον σπουδαίο μαύρο πυγμάχο των αρχών του 20ου αιώνα και πρώτο αφροαμερικανό πρωταθλητή βαρέων βαρών. Ο Miles και οι φίλοι του – κυρίως ο κιθαρίστας John McLaughlin – σε μια εκπληκτική τζαζ ροκ έκρηξη που ισορροπεί με το τζαζικό αίσθημα.
On the Corner (1972)
Οτιδήποτε νοείται ως out-funk, modern jazz, post-punk, electronica, hip hop attitude και τα λοιπά, υπάρχει μέσα σ’ αυτό το άλμπουμ του 1972 που έρχεται ως φυσική συνέχεια και εξέλιξη του «Bitches Brew». Η αξία του αυξάνει με την πάροδο του χρόνου.
You’re Under Arrest (1985)
Και μόνο για την αντίληψη που είχε ο Miles για τα σύγχρονα pop standards και καθώς δίνει κλασική υπόσταση στο «Time After Time» της Cindy Lauper και στο «Human Nature» που ξέρουμε από τον Michael Jackson, αρκεί για να τοποθετήσουμε τον δίσκο ανάμεσα στους κορυφαίους.
ΠΗΓΗ: ΑΘΗΝΟΡΑΜΑ
