Το αλλόκοτο “weird wave” κύμα που ανανέωσε τον σύγχρονο ελληνικό κινηματογράφο την τελευταία δεκαετία εστιάζοντας στα οικογενειακά μυστικά και καταξιώθηκε στα διεθνή φεστιβάλ, έχει το δικό του αφιέρωμα αυτές τις μέρες στο 10ο Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Ταινιοθήκης της Ελλάδας. «Κυνόδοντας», «Στρέλλα», «Χώρα Προέλευσης», «Attenberg» κ.ά. ταινίες που έμελε να γίνουν κοινός τόπος στον κινηματογράφο και την κοινωνία αλλά και μικρού και μεσαίου μήκους που εμφανίστηκαν μετά το 2009 με θέμα την οικογένεια, προβάλλονται ανάμεσα στο πλούσιο, πολυσχιδές πρόγραμμα του Πρωτοποριακού Φεστιβάλ έως τις 5 Δεκεμβρίου, στην Ταινιοθήκη (Ιερά Οδός 48) και στο exile room (Αθηνάς 12). Mόδα, πρόκληση ή ανάγκη έκφρασης που συχνά κρίθηκε και ως οικογενειογραφική εμμονή, η οικογενειακή έκρηξη του weird wave άνοιξε μεγάλη συζήτηση και προβλημάτισε με την «λοξή» ματιά του. Το αφιέρωμα «Κάτι τρέχει με την οικογένεια» επιμελείται ο Δημήτρης Παπανικολάου, αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Με αφορμή το βιβλίο του «Κάτι τρέχει με την οικογένεια, Έθνος, πόθος και συγγένεια την εποχή της κρίσης» (Πατάκης, 2018) επέλεξε ταινίες που απεικονίζουν τον ακλόνητο θεσμό της ελληνικής οικογένειας σε «βραχυκύκλωμα», όπως λέει ο ίδιος στη μελέτη του.
Μέσα από τον κινηματογράφο, λογοτεχνικά και θεατρικά κείμενα, δεν αναγάγει αυτή τη συνθήκη σε κάποιου είδους ελληνική ιδιαιτερότητα ούτε ως απόρροια και μόνο της οικονομικής κρίσης αλλά διευρύνει τη μελέτη των λειτουργιών της οικογένειας, συνδυάζοντας τον λόγο της έμφυλης ταυτότητας των queer κινημάτων, με τη φεμινιστική κριτική, τις πολιτισμικές σπουδές, προσδίδοντας πολιτικές προεκτάσεις.«Θέλησα να ξαναδούμε αυτές τις ταινίες στη μεγάλη οθόνη με ταινία τομή το «Σπιρτόκουτο» (2002) του Γιάννη Οικονομίδη, σε σχέση με την διάθεση μας τώρα, τόσα χρόνια μετά, αλλά ταυτόχρονα και ως πρόταση για το πώς θα μπορούσαμε να ανακαλύψουμε τι κρύβεται πίσω απ’ αυτή τη στροφή στην οικογένεια που τρώει τις σάρκες της» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Δημήτρης Παπανικολάου»: «Ξαφνικά βλέπουμε π.χ. τις αλληγορικές εικόνες καταπίεσης και εξουσίας του «Κυνόδοντα» (2009) του Γιώργου Λάνθιμου σε άρθρα για τις παρελάσεις, στο internet, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Μια ταινία δηλαδή που όταν βγήκε την είχαμε λίγο ευρωπαϊκή, φεστιβαλική, να παίρνει διαστάσεις… εθνικής αλληγορίας της καθημερινότητας μας που μπορεί να υπερέβαινε κι αυτό που ήθελε να κάνει ο σκηνοθέτης. Αντίθετα η ρεαλιστική «Στρέλλα» (2009) του Πάνου Χ.Κούτρα που τότε την είδαμε σαν μια ηθογραφία, σαν μια ταινία για τον κόσμο των τρανς γυναικών ίσως και περίεργο μελόδραμα, έγινε με τα χρόνια μια ταινία που είπε πράγματα πολύ μεγαλύτερα για όλη μας την κοινωνία. Η έμφυλη βία που μπορεί να κρύβεται κάτω απ’ αυτό που λέμε ”αγία ελληνική” οικογένεια όχι μόνο δεν έπαψε ποτέ να υφίσταται αλλά νομίζω εντάθηκε με την κρίση, ο μάτσο ανδρισμός κι η τοξικότητα του μέσω και της Χρυσής Αυγής και όχι μόνο. Δείτε τις συνεχείς περιπτώσεις βίας και ενδοοικογενειακής βίας, οι υποθέσεις γυναικοκτονίας που βγήκαν αυτή τη χρονιά» λέει ο Δ.Παπανικολάου.Στο αφιέρωμα «Κάτι τρέχει με την Οικογένεια» προβάλλονται επίσης η «Χώρα Προέλευσης» (2010) του Σύλλα Τζουμέρκα, το «Αttenberg» (2010) της Αθηνάς Τσαγγάρη και συνομιλούν με την «Αναπαράσταση» (1970) του Θόδωρου Αγγελόπουλου, τον «Φόβο» (1966) του Κώστα Μανουσάκη και το «Τελευταίο Ψέμα» (1957) του Μιχάλη Κακογιάννη και έξι μικρού μήκους ταινίες: «Washingtonia» της Κωνσταντίνας Κοτζαμάνη, «Εκτορας Μαλό: η Τελευταία Μέρα της Χρονιάς» της Ζακλίν Λέντζου, «37 Μέρες» της Νικολέτας Λεούση, «Μαμά, Γύρισα» του Δημήτρη Κατσιμίρη, «Χρυσόψαρο» του Γιώργου Αγγελόπουλου και «Ενα Αλλόκοτο Παιδάκι» της Μαρίνας Δανέζη.
Νατάσσα Δομνάκη
