Με αφορμή τη συμπλήρωση 50 χρόνων από τον αιφνίδιο θάνατο του Γιάννη Χρήστου, τον Ιανουάριο του 1970, το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών τιμά τη μνήμη του σπουδαίου Έλληνα συνθέτη της Διασποράς με ένα αφιέρωμα στο έργο του, το πρώτο μέρος του οποίου παρουσιάστηκε στο πλαίσιο του κύκλου «Μουσικά πορτρέτα», τον προηγούμενο Ιανουάριο, και επικεντρώθηκε σε σπάνιες συμφωνικές συνθέσεις του.
Τη Δευτέρα, 9 Νοεμβρίου (20:30), στην Αίθουσα Δημήτρης Μητρόπουλος, ακολουθεί το δεύτερο μέρος του αφιερώματος, η παράσταση με τίτλο «JCh68», το οποίο περιλαμβάνει τρία από τα σημαντικότερα έργα της πιο θεατρικής και εσωτερικής περιόδου του Γ. Χρήστου που γράφτηκαν όλα στα 1968: Αναπαράστασις Ι – Ο βαρύτονος «ἄστρων κάτοιδα νυκτέρων ὁμήγυριν», για βαρύτονο, βιόλα και ενόργανο σύνολο, Αναπαράστασις ΙΙΙ – Ο πιανίστας για ηθοποιό ενόργανο σύνολο και μαγνητοταινίες και Επίκυκλος, για ενόργανο σύνολο και ομάδα ηθοποιών.
Τον ρόλο του Βαρύτονου ερμηνεύει ο διεθνούς φήμης μονωδός Τάσης Χριστογιαννόπουλος και αυτόν του πιανίστα ο διακεκριμένος ηθοποιός Αργύρης Ξάφης που έχει αναλάβει και τη σκηνοθεσία. Το Εrgon Ensemble, ορχηστρικό σύνολο εξειδικευμένο στη μουσική του 20ού και 21ου αιώνα, διευθύνει ο Μίλτος Λογιάδης, καταξιωμένος ερμηνευτής του Γιάννη Χρήστου.
Tα έργα «Αναπαράστασις Ι – Ο Βαρύτονος» και «Αναπαράστασις ΙΙΙ – Ο Πιανίστας» προέρχονται από τη λεγόμενη πέμπτη περίοδο (1966 – 1968) του πρωτοπόρου δημιουργού, ο οποίος είχε σχεδιάσει περίπου 120 Αναπαραστάσεις, αλλά πρόλαβε να ολοκληρώσει μόνο τέσσερις. Πρόκειται για ένα συνθετικό είδος μυστηριακού και τελετουργικού χαρακτήρα, κάτι σαν σύντομης διάρκειας «σενάρια» σχεδιασμένα για να προκαλέσουν βαθιές ψυχικές αντιδράσεις στους ερμηνευτές.
Από την ίδια περίοδο προέρχεται και η σύνθεση «Επίκυκλος», στην οποία η βασική έννοια είναι το «continuum»: δηλαδή ένας «κρατημένος ήχος» και ένα «κλίμα πλήρους απάθειας», με τους «συμμετέχοντες σε αυτό να αποστασιοποιούνται από κάθε γεγονόςπου λαμβάνει χώρα γύρω τους».
Ο Γιάννης Χρήστου θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της μεταπολεμικής μουσικής avant-garde με διεθνή ακτινοβολία και αναγνώριση. Γεννήθηκε στην Ηλιούπολη του Καΐρου στις 8 Ιανουαρίου 1926, καταγόταν από εύπορη οικογένεια και μεγάλωσε στην κοσμοπολίτικη ελληνική παροικία της Αλεξάνδρειας. Υπήρξε μαθητής της διάσημης πιανίστριας Gina Bachauer. Σπούδασε φιλοσοφία στο Κέμπριτζ φοιτώντας δίπλα σε φιλοσόφους όπως οι Ludwig Wittgenstein και Bertrand Russell, ενώ είχε ξεκινήσει αρχικά με σπουδές οικονομικών. Είχε επίσης μελετήσει σε βάθος θρησκειολογία, κοινωνική ανθρωπολογία, Ιστορία της Τέχνης, ενώ είχε ασχοληθεί και με τον αποκρυφισμό, τον μυστικισμό και τη μεταφυσική.
Συνέχισε τις μουσικές του σπουδές στην Ιταλία, εντρυφώντας παράλληλα στην αναλυτική ψυχολογία. Επέστρεψε αργότερα στην Αίγυπτο, όπου άρχισε να εργάζεται συστηματικά ως συνθέτης. Στα 1960, την εγκατέλειψε λόγω των πολιτικών εξελίξεων επί Nasser, και εγκαταστάθηκε αρχικά στη Χίο και κατόπιν στην Αθήνα. Συνέθεσε ορχηστρικά και συμφωνικά έργα, ορατόρια, λειτουργίες και κινηματογραφική μουσική. Έγραψε μουσική για αρχαίο δράμα συνεργαζόμενος με το Εθνικό Θέατρο και με το Θέατρο Τέχνης.
Εμπνευσμένος πρωτοπόρος για την εποχή του, δημιούργησε «μεταμουσικές» συνθέσεις επιτυγχάνοντας πρωτοφανείς και υπερβατικούς συνδυασμούς της μουσικής με διάφορες μορφές τέχνης, ηχητικά και σκηνικά αντικείμενα καθώς και μαγνητοταινίες. Έχασε τη ζωή του σε τροχαίο δυστύχημα -κατά μοιραίο τρόπο την ημέρα των γενεθλίων του- στις 8 Ιανουαρίου 1970.
Τιμές εισιτηρίων: 7 ευρώ (φοιτητές, νέοι, άνεργοι, ΑμεΑ, 65+, πολύτεκνοι), 10 ευρώ, 15 ευρώ.
Ν.Μπ.
