Συνέντευξη στη Ράνια Παπαδοπούλου
Ο σπουδαίος συγγραφέας Φερνάντο Αρραμπάλ με την εκκεντρική πένα, εκφραστής του Θεάτρου του Παραλόγου και συνιδρυτής του Θεάτρου του Πανικού, βρέθηκε πριν από λίγες ημέρες στην Αθήνα, με αφορμή την παρουσίαση του θεατρικού έργου του «Γράμμα αγάπης». Γραμμένο το 1999, το «Γράμμα αγάπης» είναι ένας μονόλογος βασισμένος στις τραυματικές εμπειρίες των παιδικών χρόνων του συγγραφέα, στα χρόνια του Ισπανικού εμφυλίου, στη δολοφονία του πατέρα του και στη δύσκολη σχέση με τη μητέρα του, που χαράχτηκαν στην τρυφερή ψυχή του καθορίζοντας την υπόλοιπη ζωή του. Το έργο βασίζεται στην πραγματική αλληλογραφία του συγγραφέα με τη μητέρα του. Οι μνήμες των επώδυνων παιδικών χρόνων του, ξυπνούν και γίνονται αφορμή για το συγγραφέα, για να κάνει μια κατάθεση ψυχής.
«Ό, τι γράφει δεν ξεγράφει: ξαναέρχεται πάντα στα κατάστιχα της μνήμης», αναφέρει ο Αραμπάλ. Στην ερώτηση πόσο καθοριστικός ήταν για εκείνον ο ρόλος της μνήμης, απαντά: «Η μνήμη είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας, αλλά δε μπορώ να απαντήσω με σιγουριά εάν είναι ο καθοριστικός. Έχω την εντύπωση ότι όλα όσα συμβαίνουν σε εμάς και στους άλλους είναι αποφασιστικά για την εξέλιξη της ζωής».
Το θέατρο ωστόσο κατά ποιο τρόπο μπορεί να απαλύνει τον «πόνο» των αναμνήσεων; «Το θέατρο, λέξη ελληνική, η δραματική ποίηση, επίσης ελληνικές λέξεις, από την αρχαία Ελλάδα μέχρι σήμερα, απαλύνει τις πληγές. Βρίσκει πάντα τρόπους να το κάνει σε κάθε εποχή μέσα από τον λόγο μεγάλων δημιουργών», δηλώνει ο συγγραφέας στο «Πρακτορείο».
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον στο «Γράμμα αγάπης», παρουσιάζει ο χαρακτηρισμός της Ιστορίας ως «μητριάς». Τελικά, η Ιστορία μας κρίνει, μας καταδικάζει, μας δεσμεύει ή μας διδάσκει; Ο Φερνάντο Αραμπάλ μας εξηγεί: «Πιστεύω ότι η Ιστορία, με το γιώτα κεφάλαιο, δηλαδή αυτή που μαθαίνουμε στα σχολεία και τα Πανεπιστήμια, έχει μια αποστειρωμένη εκδοχή. Η αληθινή Ιστορία είναι μια μητριά που δε μοιάζει σε τίποτα με την Ιστορία που θέλουν να μας κάνουν να “ καταπιούμε”».
Το έργο «Γράμματα αγάπης» ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα σε μετάφραση Νεκτάριου – Γεώργιου Κωνσταντινίδη και σκηνοθεσία Χρυσάνθης Κορνηλίου με τη Χάρις Συμεωνίδου στον Πολυχώρο πολιτισμού «Διέλευσις». Ο Αρραμπάλ παρακολούθησε την πρεμιέρα της παράστασης και δηλώνει εντυπωσιασμένος.
«Η παράσταση με συγκλόνισε. Άκουσα τη μετάφραση και, παρ’ όλο που δεν ξέρω ελληνικά, αναγνώρισα το έργο μου. Η Χάρις Συμεωνίδου, πιστεύω, είναι από τις καλύτερες ηθοποιούς που έχετε στην Αθήνα. Έχω δει το έργο μου στην Ισπανία, στο Ισραήλ, στη Ρουμανία, στην Αμερική, όλες οι πρωταγωνίστριες που έπαιξαν τον ρόλο ήταν πολύ καλές, όμως στην Αθήνα ήταν η καλύτερη. Η σκηνοθεσία επίσης ήταν αυτό που ήθελα. Σε άλλες χώρες έχουν διασπάσει το κείμενο σε τρεις ή περισσότερους ρόλους και δεν το παρουσιάζουν ως μονόλογο, όπως είναι. Και η μουσική ήταν υπέροχη. Είμαι κατενθουσιασμένος».
Ο Φερνάντο Αρραμπάλ ζει μόνιμα στο Παρίσι και είναι ένας ακούραστος ταξιδιώτης, πράγμα που αποδεικνύουν και τα e-mails με τις φωτογραφίες, που μας στέλνει συνεχώς. «Le soleil se couche-t-il sur le théâtre d’Arrabal?». Και τελικά μήπως ο ήλιος βρίσκεται στο θέατρο του Aρραμπάλ;
Ο μεταφραστής Νεκτάριος- Γεώργιος Κωνσταντινίδης για τον Αρραμπάλ
Το έργο «Γράμμα Αγάπης», μετέφρασε στα ελληνικά ο Νεκτάριος – Γεώργιος Κωνσταντινίδης, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών, κριτικός και μεταφραστής. Ο θεατρικός μονόλογος συμπεριλαμβάνεται με το έργο «Κλωντέλ και Κάφκα», σε ένα κομψό βιβλίο που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ηριδανός. Σχολιάζοντας το έργο του Αρραμπάλ ο Νεκτάριος- Γεώργιος Κωνσταντινίδης αναφέρει ότι ο συγγραφέας «θα μπορούσε να ενταχθεί στη χωρία των δραματουργών του παραδόξου, αν όχι του παραλόγου. Εξάλλου το «παράλογο» λειτουργεί ως παραπληρωματικό λέξημα, παραγόμενο από μία παρακείμενη λογική του Λόγου, όπως αναδύεται από το παρά δόξαν της αυτοαναφορικότητας». Και προσθέτει ότι «το παράδοξο διαπερνά συχνότατα το έργο του για να εξυμνήσει την αντιπαράθεση μεταξύ κορυφαίων προσώπων και θεματικών καταστάσεων».
