Σε έναν εικαστικό καλλιτέχνη, τον Χρήστο Παπανικολάου, που γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Λάρισα, ανατέθηκε από την Περιφέρεια Θεσσαλίας, η δημιουργία γλυπτικής σύνθεσης στον κεντρικό κυκλικό κόμβο του εξωτερικού δακτυλίου της Λάρισας.
Ένα έργο το οποίο αλλάζει την όψη και τη λειτουργικότητα της πρωτεύουσας της Θεσσαλίας. Μέσα σ’ αυτόν τον δακτύλιο προβλέπονται πάρα πολλοί κόμβοι με κεντρικό εκείνον που ορίζει τα τέσσερα γεωγραφικά σημεία, βόρεια την κατεύθυνση προς τη Θεσσαλονίκη, νότια την κατεύθυνση προς την Αθήνα, ανατολικά προς τα παράλια του νομού στο Αιγαίο και δυτικά προς το δρόμο που οδηγεί στην καρδιά της πόλης όπου και το αρχαίο θέατρο. Κόμβος, που λειτουργεί ως το κέντρο της Ελλάδας.
Η εγκατάσταση του έργου -καιρού επιτρέποντος- αναμένεται να γίνει αύριο, και τα εγκαίνια της γλυπτικής εγκατάστασης στον χώρο θα σηματοδοτήσουν και την παράδοση του μεγάλου αυτού έργου για τη χώρα, που υλοποίησε η Περιφέρεια Θεσσαλίας.
Στον κόμβο αυτό ο δημιουργός οραματίζεται μια γλυπτική σύνθεση, που όπως εξηγεί ο ίδιος, ορίζεται από τρεις δομικούς άξονες: «Η Κλίμακα του Ιωάννη και ο τρόπος που το σπουδαίο αυτό θεολογικό έργο παρουσιάζεται στη Βυζαντινή εικονογραφία αποτελεί τον πρώτο άξονα. Η συγκεκριμένη θεματική σε μια σύγχρονη εικονογραφική πρόταση με απασχόλησε την τελευταία πενταετία, στο παρεκκλήσι της “Γέννησης” του Ορθόδοξου Καθεδρικού Ναού στα Τίρανα. Δεύτερος άξονας η σπείρα του Tatlin, μια σπουδαία και σημαντική μελέτη κατασκευής για την ανάδειξη ενός νέου καλλιτεχνικού κινήματος της παγκόσμιας τέχνης, του Κονστρουκτιβισμού στις αρχές 20ου αιώνα. Τρίτος άξονας ο θεσσαλικός κάμπος, όπως αυτός μοναδικά αποτυπώθηκε στο πολυσχιδές φωτογραφικό έργο του Τάκη Τλούπα, μία ακόμη πηγή έμπνευσης. Το αλέτρι, τα στάχυα, το αλώνι συνδέουν σχηματικά και εκφραστικά την Κλίμακα με τον τόπο και τον κόμβο».
Ρωτήσαμε τον Χρήστο Παπανικολάου πώς δούλεψε το εμβληματικό αυτό έργο. «Το βασικό υλικό που χρησιμοποίησα είναι ο σίδηρος. Σε διάφορες μορφές, ανάλογα με τα κομμάτια και τις επιφάνειες, δημιουργεί αφαιρετικές συνθέσεις, που μορφοποιούνται καθώς αναπτύσσονται στον χώρο», εξηγεί. «Πρόθεσή μου είναι να μεταβληθεί ο χαρακτήρας της γλυπτικής για χάρη της αρχιτεκτονικής. Όλη η σύνθεση έχει μια σπειροειδή κίνηση, διαμορφώνοντας συνθήκες εμβολισμού στον χώρο». Και διευκρινίζει: «Δομικό στοιχείο του έργου μια φουτουριστική σκάλα – κλίμακα, που αναπτύσσεται σπειροειδώς προς τα άνω. Μεταλλικά στηρίγματα συγκρατούν όλο αυτό το σκηνικό, στην κορυφή του οποίου υπάρχει μια φωτεινή στήλη χρώματος μπλε νέον, που συνδέει το γήινο, το στιβαρό και ακατέργαστο με το διαφανές και το Θείο».
«Κατά την άνοδο», συνεχίζει, «χέρια από μέταλλο, σχεδιασμένα με γραμμική μονοχρωμία αποδίδουν σχηματικά όλες τις φυλές της Γης. Τα χέρια αυτά, χέρια γήινα, αναζητώντας την πνευματικότητα ακολουθούν την πορεία της Κλίμακος προς τα άνω. Απεικονίζουν έτσι την προσπάθεια προσέγγισης της Κορυφής, όπως αντίστοιχα τα πρόσωπα στην εικονογραφία της Κλίμακος του Ιωάννη. Στη βάση της κατασκευής μια γιγάντια ομπρέλα, αντίστροφα στημένη, λειτουργεί ως ασπίδα απέναντι στην φθορά. Ένα αλέτρι στην αφαιρετική εκδοχή του, έρχεται ως αντιθετική φόρμα να μεταφέρει μέσω των ονομάτων που είναι γραμμένα επάνω του την Μνήμη και τη Δημιουργία. Ονόματα προσώπων από όλο τον κόσμο, σηματοδοτούν τον αγώνα για την υπέρβαση μέσα από την Α-λήθεια, δηλαδή τη μη-λήθη. Η σύνθεση αναπτύσσεται σε όλο το πεδίο του κόμβου με μεταλλικά στάχυα, μια θάλασσα κυμματούσα, που δίνει την αίσθηση ανεμοδαρμένου κάμπου. Είναι ο θεσσαλικός κάμπος, με τη Λάρισα Κόρη του ακριβή, σ’ ένα εικαστικό έργο».
Για την ύπαρξη χρώματος στο έργο, είπε: «Το χρώμα αντικαθίσταται από την υφή των υλικών. Ταυτόχρονα, δραματικός φωτισμός τη νύχτα διαμορφώνει χρωματικές συνθήκες και αναδεικνύει τις πλαστικές αξίες της φόρμας της Κλίμακος. Μία “περιπέτεια” μέσω της οποίας αναδεικνύεται η αντίστιξη του κόκκινου της φθοράς με το μπλε του Πνεύματος. Τέλος, στο γενικό οπτικό αποτέλεσμα της σύνθεσης συμβάλλουν χαμηλά θαμνοειδή φυτά, διάσπαρτα σε όλο τον κυκλικό κόμβο να μεταφέρουν τη ζωτικότητα του περιβάλλοντος και να συνδέουν το έργο με το ακατέργαστο της φύσης δίνοντάς του μια ανάσα περιβαλλοντικής ανησυχίας χωρίς επιτήδευση».
Ο Χρήστος Παπανικολάου, σπούδασε νωπογραφία στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών – με δασκάλους τον Κ. Ξυνόπουλο και Σ. Σεργιάδη – σχέδιο και ιστορία Τέχνης στην «Academia d’ Arte Di Brera» στο Μιλάνο, μελέτησε τη μνημειακή ζωγραφική του 14ου αι μ.Χ. και προσωπική του κατάθεση είναι η γραμμική φωτοσκίαση σε μονοχρωμία.
Εικαστικές του εγκαταστάσεις βρίσκονται σε πολλούς δημόσιους χώρους (Μετρό, Νοσοκομεία κλπ.), ενώ τα τελευταία δέκα χρόνια δημιουργεί στο Παρεκκλήσι της Γέννησης και στον Καθεδρικό της Αναστάσεως στα Τίρανα.
Ματίνα Μπάλτα
