«Ευχαριστώ. Ευχαριστώ όλους. Ευχαριστώ την Ελλάδα». Με αυτά τα λόγια και εμφανώς συγκινημένος, ο Στέφανος Γκ. Μίλλερ, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϋ, ευχαρίστησε χτες το βράδυ πολλούς. Πρωτίστως τον Οίκο Καπόν για το δίτομο έργο «Η Νεμέα και Εγώ», μια εξαιρετική έκδοση που παρουσιάστηκε στην κατάμεστη από κόσμο αίθουσα της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας. Μέσα από 1.800 εικόνες και το γραμμένο με αμεσότητα, ειλικρίνεια αλλά και χιούμορ κείμενο, ακολουθούμε τον συγγραφέα από τις πρώτες επισκέψεις του στον χώρο έως τη δημιουργία ενός αρχαιολογικού πάρκου 180 περίπου στρεμμάτων και την αναβίωση των αρχαίων Νεμέων Αγώνων.
Με αφορμή την έκδοση, όμως, ευχαρίστησε και πολλούς άλλους: Τον μεταφραστή Νίκο Δημάκη (το έργο είναι στα αγγλικά και στα ελληνικά), ανθρώπους της Νεμέας («είχα βοήθεια από την πρώτη μέρα που πήγα στη Νεμέα. Χωρίς αυτούς δεν θα είχα κάνει όλα όσα έκανα», υπογράμμισε πολλές φορές ο ανασκαφέας) και μέλη της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας που τον στήριξαν. Επίσης, Αμερικανούς, όπως ο Rudolph A. Peterson (χάρη στη δωρεά του ιδρύθηκε το Αρχαιολογικό Μουσείο της Νεμέας) και ανθρώπους όπως ο Θεόδωρος Παπαλεξόπουλος, ιδρυτής του Σωματείου «Οφέλτης – Ο φίλος της Νεμέας», που τον βοήθησε οικονομικά και ηθικά για την αναστήλωση των έξι κιόνων του Ναού του Νεμείου Διός, οι οποίοι προστέθηκαν στους τρεις που πάντοτε παρέμεναν όρθιοι.
«Πριν από 70 χρόνια ρώτησα τον πατέρα μου, τι θα γίνω όταν μεγαλώσω. Ένας χτίστης, ένας εργολάβος, όπως εσύ; Εκείνος μου απάντησε, δεν ξέρω τι θα γίνεις. Αλλά ξέρω ότι ο Θεός σου έδωσε ζωή για κάποιο λόγο. Αν μπορείς να βρεις αυτόν τον λόγο και να ζήσεις και να προσφέρεις στην κοινωνία, τότε θα περάσεις μια ευτυχισμένη ζωή… Πέρασαν 20 χρόνια και ήρθε μια πρόσκληση από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια να κάνω μαθήματα κάθε έξι μήνες στο Μπέρκλεϋ και τους άλλους έξι μήνες να πάω στη Νεμέα να κάνω μαθήματα στους φοιτητές, να μάθουν την πράξη της αρχαιολογίας. Δεν ήθελα. Διότι το όνειρο ήταν να πάω στην Ιθάκη να βρω τον Οδυσσέα. Αλλά όταν έχεις μια πρόσκληση από ένα καλό πανεπιστήμιο να πας σε ένα μέρος με τρεις όρθιες κολόνες, στο οποίο γίνονταν αγώνες που περιγράφει, μεταξύ άλλων, ο Πίνδαρος και δεν έχεις μισθό αλλού, είναι δύσκολο να πεις όχι. Δεν είπα όχι. Ομολογώ ότι εκείνη τη στιγμή, το 1971, δεν ήξερα ότι θα έμενα στη Νεμέα. Αλλά έτσι έγινε», ανέφερε με χιούμορ και συγκίνηση ο κ. Μίλλερ.
«Το 1973 που πρωτοδούλεψα στη Νεμέα, για 10 εβδομάδες είχαμε μόνο έναν επισκέπτη. Τώρα έχουμε δεκάδες χιλιάδες και το Μουσείο είναι κάτι που βοηθάει πολύ. Γιατί ο σκοπός της αρχαιολογίας είναι εκπαιδευτικός. Αν δεν μπορούμε να μάθουμε από την ιστορία, τι καλό αλλά και τι κακό έκαναν οι αρχαίοι Έλληνες, τότε δεν κάνουμε τα ίδια λάθη», συνέχισε ο συγγραφέας, δείχνοντας παράλληλα εικόνες από την περιοχή του αρχαιολογικού χώρου, όπως το στέγαστρο πάνω από το αρχαίο λουτρό (η στέγη του είναι φτιαγμένη με κεραμίδια από το σχολείο και από παλιά κτίρια του χωριού) ή τα κυπαρίσσια που δεν αφήνουν τον επισκέπτη να δει τίποτα που να μην είναι αρχαίο. «Ξέρουμε από τον Παυσανία ότι ήταν ένα Ιερό Άλσος με κυπαρίσσια. Έτσι κι εμείς φυτέψαμε κυπαρίσσια για να γίνει μια ζωντανή περίφραξη, ώστε όταν ο επισκέπτης πηγαίνει μέσα στον χώρο να μην βλέπει τα σύγχρονα, παρά μόνο τα αρχαία και τα δέντρα», τόνισε ο ομιλητής, συμπληρώνοντας, με το ίδιο πνεύμα, ως προς την αναβίωση των Νεμέων Αγώνων: «Συμμετέχοντας στην αναβίωση των αρχαίων αγώνων, περνάς από το σήμερα στην αρχαιότητα. Πώς να σας το περιγράψω; Όταν πας και βάζεις τα πόδια σου μέσα στα αυλάκια που ήταν για τα αρχαία πόδια, έχεις άμεση επαφή με την αρχαία Ελλάδα και τους αρχαίους Έλληνες», είπε χαρακτηριστικά.
Το δίτομο έργο «δεν είναι ένα συνεχές χρονικό ανακαλύψεων, ούτε ανταποκρίνεται με συνέπεια στη βασική δομή μιας αυτοβιογραφίας. Όπως θα διαπιστώσει ο αναγνώστης, υπερβαίνει τα χαρακτηριστικά τόσο του αρχαιολογικού χρονικού όσο και μιας αυτοβιογραφίας. Η προσωπική και επιστημονική ανέλιξη του καθηγητή, οι μικρές και μεγάλες πτυχές της ζωής του από την αρχή του βιβλίου βρίσκονται σε μια συνεχή αλληλεπίδραση με το Ιερό του Διός, το Στάδιο και την αρχαία Νεμέα. Και ακριβώς μέσα από αυτή τη διάδραση καθορίζεται και η πορεία του ίδιου του συγγραφέα, αλλά και η αρχαιολογική έρευνα και ανάδειξη του χώρου των ανακαλύψεων», ανέφερε μεταξύ άλλων ο Νίκος Χαροκόπος, Διδάκτωρ Κλασικής Αρχαιολογίας και συντονιστής του πάνελ των ομιλητών, όπου, εκτός από τον συγγραφέα, μίλησαν ο Χαράλαμπος Κριτζάς, Επίτιμος Διευθυντής Επιγραφικού Μουσείου και ο Γιάννης Λώλος, Αναπληρωτής Καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Χαιρετισμό απηύθυναν επίσης ο Χρίστος Δήμας, υφυπουργός Έρευνας & Τεχνολογίας, ο Κωνσταντίνος Φρούσιος, δήμαρχος Νεμέας, ο Σπυρίδων Κυριάκος, πρόεδρος Συλλόγου Αναβίωσης Νεμέων Αγώνων και η Άννα Μαρία Κοσμόγλου εκ μέρους του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, που υποστήριξε την έκδοση, καθώς και πολλά αναστηλωτικά έργα στην αρχαία Νεμέα.
Ελένη Μάρκου
