“Να γράφεις ποιήματα που, αν τα πετάξεις στο παράθυρο, θα σπάσει το τζάμι”… έγραφε στα μέσα της σταλινικής δεκαετίας του ΄20 στη Μόσχα, ο ποιητής Δανιήλ Χάρμς (1905-1942) στο “ Γαλάζιο τετράδιο” και για τον οποίο “Η ζωή σαν έργο τέχνης” δεν ήταν ζήτημα αισθητικής τάξης, αλλά ζήτημα απόλυτα υπαρξιακό…
“ Χρειάζεται άραγε ο άνθρωπος τίποτε άλλο εκτός απ’ τη ζωή και την τέχνη; Πιστεύω πως όχι: δεν χρειάζεται τίποτε άλλο, απ’ αυτά τα δύο προκύπτει καθετί αληθινό” …Κείμενα του Δανιήλ Χάρμς – δείγματα γραφής ενός πρωτοπόρου καλλιτέχνη, καχύποπτου απέναντι σε κάθε είδους βολική και τακτοποιημένη ζωή- (πέθανε σε ηλικία μόλις 37 ετών σε ψυχιατρείο της Σταλινικής Μόσχας στα 1942) παρουσιάζουν σε performance υπό το γενικό τίτλο “Ζωή σαν έργο τέχνης” τρείς ηθοποιοί του ΚΘΒΕ στη διάρκεια των αυριανών εγκαινίων της έκθεσης “Λιουμπόβ Ποπόβα. Φόρμα. Χρώμα. Χώρος” στο MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη.
“Ζωή σαν έργο τέχνης” εξάλλου, ήταν και η “ μικρή” (έζησε μόλις 35 χρόνια) – “μεγάλη” (καλλιτεχνικά, κοινωνιολογικά, αισθητικά) ζωή της “ αμαζόνας” της Ρώσικης πρωτοπορίας Λιουμπόβ Ποπόβα.
Πρόκειται για την πρώτη μεγάλης κλίμακας έκθεση έργων της Ποπόβα που διοργανώνεται τις τελευταίες τρεις δεκαετίες διεθνώς και παρουσιάζει σειρές σχεδίων της καλλιτέχνιδας που δεν είχαν ποτέ ως τώρα εκτεθεί, από τα σχέδιά της για θεατρικά κοστούμια και σκηνικά, που διαθέτει το Μουσείο. Η έκθεση περιλαμβάνει σχεδόν το σύνολο των έργων και του αρχειακού υλικού που κατέχει στην πολύτιμη συλλογή του του Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης (περί τα 230 έργα και αντικείμενα, που όλα προέρχονται από την συλλογή Κωστάκη).
Ήταν στα τέλη της δεκαετίας του ΄50 που ο Ζακυνθινής καταγωγής Έλληνας -υπάλληλος της καναδικής πρεσβείας της Μόσχας και συλλέκτης έργων τέχνης, Γεώργιος Κωστάκης έσωζε και διαφύλασσε στο διηνεκές του χρόνου της τέχνης, ένα από τα σημαντικότερα μέρη της “Ρώσικης κατάθεσης” στην ιστορία της Τέχνης: Τα έργα της Ρώσικης πρωτοπορίας. (Λιουμπόβ Ποπόβα, Καζιμίρ Μαλέβιτς, Βλ.Τάτλιν, ‘Ολγα Ροζάνοβα κ.α). Μισό αιώνα αργότερα -μετα το θάνατο του Γ. Κωστάκη το ελληνικό κράτος αγόρασε έναντι του υψηλότερου τιμήματος που δόθηκε ποτέ, για την αγορά έργων τέχνης – το μεγαλύτερο μέρος της συλλογής του -έργα που αποτέλεσαν τη “μαγιά” για την ίδρυση του Κρατικού Μουσείου Σύγγχρονης Τέχνης (προδρόμου του Momus), στη Θεσσαλονίκη.
Τα έργα της Λιουμπόβ Ποπόβα που κατέχει το Momus είναι το μεγαλύτερο μέρος του συνόλου του έργου της. (Έναν μικρότερο αριθμό έργων της Ποπόβα κατέχει η πινακοθήκη Τρετιακόφ της Μόσχας και μεμονωμένα έργα της, διάφορα μουσεία σε πόλεις, ανά την Ρωσική ομοσπονδία).
Η Λιουμπόβ Ποπόβα (1889-1924), η ζωγράφος, η θεωρητικός, η δασκάλα, η σχεδιάστρια, η “αμαζόνα” της Ρωσικής πρωτοπορίας, η γυναίκα που δεν φοβήθηκε ποτέ να ταξιδέψει, να αναζητήσει και να πειραματιστεί με νέες καλλιτεχνικές πρακτικές στις αρχές του 20ού αιώνα, η μοναδική καλλιτέχνιδα που ο συλλέκτης Γιώργος Κωστάκης αποκαλούσε με το μικρό της όνομα (Λιούμποτσκα) – και ας μην την είχε γνωρίσει ποτέ- γεννήθηκε στα περίχωρα της Μόσχας στην τσαρική Ρωσία του 1889 . Ταξίδεψε στο Παρίσι , στη Ρώμη, επηρεάστηκε στα σπουδαστικά της χρόνια από τον Ιμπρεσσιονισμό και τον Σεζανισμό, ενέταξε στο πρώιμο έργο της στοιχεία από τον γαλλικό Φωβισμό, μελέτησε σε βάθος τις νέες φόρμες και τεχνικές και συνέβαλε σημαντικά και ουσιαστικά στην ανάπτυξη καλλιτεχνικών κινημάτων όπως αυτά του Κυβοφουτουρισμού, του Σουπρεματισμού και εν τέλει του Κονστρουκτιβισμού. Έζησε στη Μόσχα όπου επέστρεψε την Επανάσταση του 1917, δημιούργησε κονστρουκτιβιστικά έργα χρησιμοποιώντας ένα ιδιαίτερο προσωπικό ύφος και οδήγησε την τέχνη στην παραγωγή και στην δημιουργία μοναδικών προτάσεων ντιζάιν, γραφιστικού σχεδιασμού, σκηνικών για το θέατρο, υφασμάτων και κοστουμιών, για να μείνει στην ιστορία της τέχνης ως μία από τις σπουδαιότερες εκπροσώπους της Ρωσικής πρωτοπορίας. Υπήρξε ακόμα σημαντική παιδαγωγός και έθεσε νέες βάσεις στην διδασκαλία της τέχνης στα Ανώτατα Τεχνικά και Καλλιτεχνικά Εργαστήρια (BXOYTEMAΣ) όπου δίδασκε από το 1921 ως τον πρόωρο θάνατό της, το 1924.
Η έκθεση- την επιμέλεια της οποίας ανέλαβε η διευθύντρια του Momus, Μαρία Τσαντσάνογλου, o Ρώσος ιστορικός τέχνης Andrei Sarabianov, και η Kristina Krasnyanskaya χορηγός και πρόεδρος του συλλόγου υποστηρικτών του Μουσείου- συμπληρώνεται με ορισμένα σπάνια έργα από ιδιωτικές συλλογές. Πρόκειται για την πρώτη, μεγάλης κλίμακας, έκθεση έργων της Ποπόβα που διοργανώνεται τις τελευταίες τρεις δεκαετίες διεθνώς και παρουσιάζει σειρές σχεδίων της καλλιτέχνιδος που δεν είχαν έως τώρα ποτέ εκτεθεί. Η έκθεση αποτελεί επίσης, την πρώτη στη σειρά, του νέου εκθεσιακού προγράμματος του Μουσείου που αφορά εκθέσεις, οι οποίες θα είναι αφιερωμένες στους κεντρικούς καλλιτέχνες της Ρωσικής πρωτοπορίας, τα έργα των οποίων βρίσκονται στη συλλογή του.
Μετά τα αυριανά εγκαίνια, η έκθεση “Λιουμπόβ Ποπόβα. Φόρμα. Χρώμα. Χώρος” θα είναι ανοιχτή καθημερινά (Τρίτη -Τετάρτη -Παρασκευή- Σάββατο- Κυριακή 10.00-18.00 και Πέμπτη 10.00-22.00) ως την 1η Μαρτίου 2020.
