Με τα μουσεία κλειστά λόγω πανδημίας και περιμένοντας να ανοίξουν όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν, το Μουσείο Μπενάκη προσαρμόζει τον μουσειολογικό σχεδιασμό του και προτείνει την ομαδική έκθεση 36 καλλιτεχνών με τίτλο «O κύριος Ροβινσώνας Κρούσος έμεινε σπίτι. Περιπέτειες σχεδιασμού σε συνθήκες κρίσης». Η έκθεση στήθηκε στον 3ο όροφο του κτιρίου της Κουμπάρη, απ’ όπου ένα μεγάλο μέρος των μόνιμων εκθεμάτων έχουν μεταφερθεί στο κτίριο της Πειραιώς για την επετειακή έκθεση «1821 Πριν και Μετά».
Πολλά από τα έργα – η έκθεση είχε προγραμματιστεί πριν ξεσπάσει η κρίση της πανδημίας, φτιάχτηκαν ειδικά για την περίσταση με θέμα την απουσία των αντικειμένων,τα κενά από τα έργα που έφυγαν, τις άδειες προθήκες, τα ίχνη των αντικειμένων. Επικεντρωμένα στην έννοια της χειρωνακτικής πρακτικής (craft), του σχεδιασμού, του DIY μέσα σε αυτόν τον γεμάτο νοηματοδοτήσεις χώρο προτείνοντας μια διαφορετική εκδοχή της αναπαράστασης της ιστορίας.
H έκθεση στήθηκε τις τελευταίες εβδομάδες του Φεβρουαρίου και είναι έτοιμη να υποδεχτεί το κοινό μόλις ανοίξουν και πάλι τα Μουσεία.
Στο μεταξύ, στις 11 Μαρτίου και σε ζωντανή αναμετάδοση (https://www.facebook.com/TheBenakiMuseum/live/ και https://www.youtube.com/watch?v=vNuAEUpcgXw)το κοινό θα έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσε το making off, τα στάδια εγκατάστασης της έκθεσης στη θέση των μόνιμων εκθεμάτων καθώς και συζήτηση των επιμελητών σχετικά με τον Ροβινσώνα Κρούσο ως “σχεδιαστή σε συνθήκες κρίσης”, με τη μεθοδολογία της επιμέλειας, με τους καλλιτέχνες που προσκλήθηκαν να συμμετάσχουν, τη σημασία μιας έκθεσης στις συνθήκες που βιώνουμε σήμερα.
Στο βίντεο ο Κωστής Βελώνης και η Πολύνα Κοσμαδάκη, επιμελητές της έκθεσης «O κύριος Ροβινσώνας Κρούσος έμεινε σπίτι. Περιπέτειες σχεδιασμού σε συνθήκες κρίσης» συζητούν για το σκεπτικό και μας δείχνουν τα στάδια εγκατάστασης της έκθεσης στο Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού πολιτισμού.
«Το γεγονός ότι η προετοιμασία της συνέπεσε με την πρωτόγνωρη συνθήκη ”οικιακής απομόνωσης” την οποία υφίστανται οι κοινωνίες υπό την απειλή του ιού SARS-CoV-2, αποτέλεσε μία επείγουσα προέκταση των προβληματισμών έργων και επιμέλειας» εξηγούν οι επιμελητές αναζητώντας απαντήσεις σε σημερινά αδιέξοδα του πεδίου των τεχνών: «τι κάνουν οι καλλιτέχνες όταν είναι κλειστοί οι χώροι του πολιτισμού, πού συμπίπτει η μοναχική δουλειά στο εργαστήριο με τον επαναπροσδιορισμό του οικιακού χώρου όπου συμπυκνώνονται πλέον όλες οι καθημερινές δραστηριότητες, ποιες στρατηγικές θα εξασφαλίσουν διεξόδους από αυτές τις συνθήκες και θα μας επιστρέψουν να σχεδιάσουμε την επόμενη μέρα;».
Η έκθεση, προσεγγίζει το ζήτημα της «χειρωνακτικής πρακτικής ως δύναμη» με παράδειγμα τον ήρωα του Ντάνιελ Ντεφόε, ο οποίος – ενώ βρέθηκε αρχικά σε αδιέξοδο – επιβεβαιώνει την αξία του όταν αναγκάζεται, υπό συνθήκες κρίσης, να δραστηριοποιηθεί και να καταπιαστεί με πρωτόγνωρα ζητήματα που απαιτούν την επινόηση και την εύρεση λύσεων.
«Αντλώντας έμπνευση από την κληρονομιά του πρωτοποριακού κινήματος Arts and Crafts και από στοχαστές όπως ο Ουίλιαμ Μόρις και ο Τζον Ράσκιν, ιδιαίτερα από τον τρόπο που αντιλήφθηκαν μία επιστροφή στη χειρωνακτική πρακτική (craft) ως μέσο αντίδρασης ενάντια στις κοινωνικές συνέπειες της Bιομηχανικής Eπανάστασης», οι δύο επιμελητές προτείνουν «μια προσέγγιση της χειρωναξίας ως διαδικασίας με έμφαση στις οικονομικές, φυλετικές και ταξικές της συμπαραδηλώσεις.Η Βιρτζίνια Γουλφ αναρωτιόταν ήδη από το 1932 για τη μεγαλοφυΐα του Ροβινσώνα Κρούσου ως τεχνίτη, που μετατρέπει το κοινότοπο σε ποιητικό μέσα από τις ταπεινές δραστηριότητες της πρακτικής του ενασχόλησης με το φύτεμα των σπόρων, το ψήσιμο του πηλού, το χτίσιμο της καλύβας, την κατασκευή του κανό κ.ά.».
Το μυθιστόρημα του Ντάνιελ Ντεφόε, το οποίο εκδόθηκε στις αρχές του 18ου αιώνα (1719), εγκωμιάστηκε από διανοούμενους ενώ είχε παράλληλα και καθοριστική επίδραση στο αναγνωστικό κοινό ανεξάρτητα από την ηλικία, το μορφωτικό επίπεδο και την κοινωνική τάξη. Στα ελληνικά μεταφράζεται ήδη από το 1792 στη Βιέννη, αρκετά χρόνια μετά την έκδοση του πρωτότυπου ενώ από το 1842 και για πολλά χρόνια χρησιμοποιείται στην Ελλάδα ως ανάγνωσμα στο δημοτικό, σε διαφορετικές μεταφράσεις.
