Του Αλέξη Ηλιάδη
Δύο αρχαίες πόλεις, δύο από τους πιο σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους του κόσμου, και δύο φυσικές καταστροφές οι οποίες τις σημάδεψαν: το Ακρωτήρι της Σαντορίνης που καταστράφηκε από έκρηξη ηφαιστείου γύρω στα 1630-1600 π.Χ. και η Πομπηία που καταστράφηκε από την «οργή» του Βεζούβιου το 79 μ.Χ. Οι δύο πόλεις θάφτηκαν μετά τις εκρήξεις κάτω από ένα στρώμα στάχτης που συνέβαλε στη διατήρησή τους για πολλούς αιώνες.
Η Πομπηία και το Ακρωτήρι είχαν το ίδιο τραγικό τέλος αλλά η πρώτη ήρθε στο φως στα μέσα του 18ου αιώνα ενώ η «Πομπηία του Αιγαίου», όπως συχνά ονομάζεται το Ακρωτήρι, με τα διώροφα και τριώροφα κτίρια και τις εκπληκτικές τοιχογραφίες, ανακαλύφθηκε πολύ πιο πρόσφατα, το 1967. Μια άλλη διαφορά τους είναι ότι ενώ στην Πομπηία έχουν βρεθεί ανθρώπινοι σκελετοί, στον αρχαιολογικό χώρο του Ακρωτηρίου δεν έχει συμβεί το ίδιο, γιατί -όπως εκτιμάται- οι κάτοικοί του αρχαίου οικισμού είχαν φύγει από την περιοχή πριν καλύψει τα πάντα η ηφαιστειακή τέφρα.
Την ιστορία των δύο πόλεων διηγείται η έκθεση «Πομπηία και Σαντορίνη: η αιωνιότητα σε μια μέρα», που παρουσιάζεται, έως τις 6 Ιανουαρίου 2020, στη Ρώμη, στο μουσείο Scuderie del Quirinale και είναι αποτέλεσμα συνεργασίας μεταξύ της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και του Αρχαιολογικού Πάρκου Πομπηίας. Περιλαμβάνει εκατοντάδες ευρήματα -αγάλματα, εξαιρετικές τοιχογραφίες, ανάγλυφα, αντικείμενα καθημερινής χρήσης, κεραμικά, κοσμήματα και άλλα μοναδικά αντικείμενα. Από τα ελληνικά εκθέματα ξεχωρίζουν οι αποκατεστημένες τοιχογραφίες του Ακρωτηρίου, οι οποίες εκτίθενται για πρώτη φορά στο εξωτερικό.
Παράλληλα, η έκθεση δείχνει πώς επέζησε και επιζεί το παρελθόν -ως πηγή έμπνευσης ή αφορμή στοχασμού- στον νεότερο και τον σύγχρονο κόσμο, καθώς ανάμεσα στα αρχαιολογικά ευρήματα έχουν τοποθετηθεί έργα τέχνης (των Τέρνερ, Ντάμιεν Χιρστ, Αλμπέρτο Μπούρι, Ρίτσαρντ Λονγκ, Τζουζέπε Πενόνε, Άντι Γουόρχολ κ.α.), εμπνευσμένα από φυσικές καταστροφές και την ανακάλυψη θαμμένων πόλεων.
«Οι καταστροφικές ηφαιστειακές εκρήξεις, τα ίδια ακριβώς γεγονότα που κατέστρεψαν την Πομπηία και το Ακρωτήρι και οδήγησαν τις ζωές των ανθρώπων και την εξέλιξη των κοινοτήτων τους σε ένα αιφνίδιο και βίαιο τέλος, ταυτόχρονα σφράγισαν, διατήρησαν και διέσωσαν μέσα στο χρόνο πολλές και πολύτιμες πληροφορίες, ικανές για την ανασύνθεση και κατανόηση της ιστορίας και του πολιτισμού τους. Έτσι, με έναν περίεργο και φαινομενικά αντιφατικό τρόπο, συνέβαλαν σε μεγάλο βαθμό στο να διασφαλίσουν το αθάνατο της ύπαρξής τους», τόνισε η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, εγκαινιάζοντας, στις 9 Οκτωβρίου, μαζί με τον υπουργό Πολιτιστικής Κληρονομιάς και Τουρισμού της Ιταλίας, Ντάριο Φραντζεσκίνι, την έκθεση.
Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, στα εγκαίνια της έκθεσης
Με επιμελητές τον Μάσιμο Οζάνα, Διευθυντή του Αρχαιολογικού Πάρκου Πομπηίας και τον Δημήτρη Αθανασούλη, Διευθυντή της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, η έκθεση δίνει την ευκαιρία στους επισκέπτες να συγκρίνουν δύο πολιτισμούς που «ξαναζούν» χάρη -κυρίως- σε φυσικές καταστροφές, οι οποίες «επέτρεψαν» να γίνει γνωστή η καθημερινή ζωή των κατοίκων της Πομπηίας και του Ακρωτηρίου. Και βέβαια η έκθεση αποτελεί μια μεγάλη ευκαιρία προβολής για το Ακρωτήρι που δεν είναι τόσο γνωστό όσο η Πομπηία.
Φωτογραφίες από τα εγκαίνια της έκθεσης “Πομπηία και Σαντορίνη: η αιωνιότητα σε μια μέρα”, Ρώμη, Scuderie del Quirinale copyright ΥΠΠΟΑ
